In een zeer belangrijk Australisch rapport zijn strategieën voor een duurzame economische transitie vergeleken van over de hele wereld. De conclusies zijn klinkklaar en urgenter dan ooit.

Ook aan de andere kant van de wereld worstelt men met het grote gat tussen de noodzakelijke omschakeling naar een duurzame economie en politieke sturing in een compleet andere richting.

Australië zit in een vergelijkbaar politiek corset als Nederland: terwijl over klimaatverandering en de noodzaak tot een snelle duurzame transitie de wetenschap eensgezinder is dan ooit, hangt de regering zich op aan de gevestigde belangen van grote economische partijen met een korter perspectief dan het bestuur van een land zou moeten hebben.

Strategieën voor een duurzame economische transitie
Als visiting fellow aan de Melbourne Sustainable Society Institute (MSSI) mocht ik gisteren getuige zijn van de presentatie van een zeer belangrijk rapport, opgesteld door twee onderzoekers van MSSI. Prof. John Wiseman (nomen est omen) en onderzoeker Taegen Edwards bestudeerden en vergeleken 18 internationale strategieën voor een duurzame economische transitie voorbij het gebruik van fossiele energie. Hun bevindingen werden gepresenteerd op de 10e etage van de rechtenfaculteit, met zicht op de haven van Melbourne, een van de toonbeelden van het fossiele tijdperk.

Voelbare klimaatverandering
Na een opening door Prof. Craig Pearson, directeur van MSSI en mijn gastheer, mocht David Karoly, befaamd klimaatfysicus van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPPC), het gehoor nog eens wakker schudden over de ernst van de huidige klimaatverandering. Als geen ander land heeft Australië de laatste jaren de grillen van klimaatverandering ondervonden. Van jarenlange droogte naar vernietigende overstromingen: groter wordende extremen die zich steeds sneller afwisselen. En dan nog niet te spreken van het persistente ozongat dat men hier elke zonnige dag kan voelen.

Runaway climate change
Karoly meldde dat er inmiddels overweldigende steun is voor het idee dat de mens in hoofdzaak verantwoordelijk is voor de huidige optredende klimaatverandering. Het gehalte aan CO₂ in de atmosfeer is inmiddels opgelopen tot 480 ppm, terwijl 350 algemeen gezien wordt als veilige waarde.

De huidige politiek wil niet eens 550 ppm als grens stellen, laat staan een echt veilige waarde. De weg naar een uit de hand lopende klimaatverandering, runaway climate change – en niet te vergeten de wereldwijde energiecrisis die daarmee gepaard zal gaan – ligt daarmee open. Ondertussen maken Australische steden zich grote zorgen over klimaatveiligheid.

Post Carbon Pathways
Met hun analyse van strategieën gericht op een transitie naar een economie zonder fossiele energie, Post Carbon Pathways, laten Wiseman en Edwards zien dat er echter wel mogelijkheden zijn om het rampscenario van uit de hand gelopen klimaatverandering te voorkomen.

Er blijken verrassend veel overeenkomsten tussen de verschillende strategieën ontwikkeld door zowel overheden als non-gouvernementele organisaties uit onder andere Duitsland, Groot-Brittannië, de Verenigde Staten, Skandinavië, Korea en ook Australië zelf. De weg naar een duurzame economie is goed gefundeerde. We moeten er alleen over gaan rijden.

Conclusies Wiseman en Edwards komen met de volgende heldere en onontkoombare conclusies:

1. De wegen naar een toekomst zonder fossiele energie liggen nog steeds open, maar de mogelijkheden voor een effectieve aanpak van uit de hand lopende klimaatverandering worden snel kleiner.

2. De middelen voor een rechtvaardige en rappe transitie naar een duurzame economie zonder fossiele energie zijn algemeen bekend:

• Een snelle vermindering van de vraag naar energie en verbetering van energie-efficiëntie
• Snelle vervanging van fossiele door vernieuwbare energiebronnen
• CO₂-emissiereductie en - afvang voor duurzame doeleinden
• Economisch beleid gebaseerd op de erkenning van de kosten van het mislukken van emissiereducties en de baten van het transitieprogramma
• Een belangrijke verschuiving naar economische prioriteiten gericht op het verbeteren van sociaal en economisch welbevinden in plaats van op onbeperkte groei van materiaalgebruik
• Rechtvaardig en tijdig adaptatiebeleid

3. Voor de transitie naar een economie zonder fossiele energie, met de schaal en snelheid waarop het risico op uit de hand lopende klimaatverandering gereduceerd moet worden, zijn technologische barrières niet de belangrijkste obstakels.

4. The financiële en sociale effecten van economische en industriële herstructurering vormen een significant maar niet onoverkomelijk obstakel.

5. Er is geen oplossing voor klimaatverandering zonder klimaatgerechtigheid; dit heeft betrekking op compensatie van landen die het slachtoffer worden van klimaatverandering.

6. De grootste barrières die een snelle transitie naar een toekomst zonder fossiele energie belemmeren zijn sociaal en politiek – niet technologisch en financieel.

2 minuten om iemand te overtuigen
John Wiseman kwam in zijn presentatie van het rapport ook op de vraag: “als je tegen een invloedrijke persoon aanloopt en je krijgt 2 minuten om deze te overtuigen van het belang en de urgentie van een duurzame transitie, wat zou je dan zeggen?” Een schrikbarende vraag, want weinigen van ons denken daar over na.

Wiseman gaf een aantal voorbeelden van zulke pitches van mensen die hij gesproken heeft. Hij gaat de komende maanden met zijn rapport op studietoer en zal dan nog meer pitches verzamelen. Ik hoop hem in Nederland te kunnen ontvangen en zal zijn speech dan zeker via dit medium aankondigen. Ondertussen kunt u nadenken over uw eigen pitch…

PS Meer informatie over het besproken onderzoek: Postcarbon Pathways  Hier kunnen ook het rapport en de samenvatting worden gedownload.