Als u dit leest, is in Utrecht de sloop voltooid van een kantoortoren aan het Oudenoord.

Een ontwikkelaar zal op dezelfde plek 250 startersappartementen bouwen. De pas veertig jaar oude toren zou voor die nieuwe functie niet omgebouwd kunnen worden, zo schreven lokale media, vandaar de sloop.

Er zou te veel geluidsoverlast door verkeer zijn. Dat klopt echter niet. Er lag namelijk wel degelijk een plan om van het kantoorgebouw een woongebouw te maken. Dat het tóch is gesloopt, is exemplarisch voor het nog altijd niet van de grond komen van het hergebruik van kantoorgebouwen.

Ideaal voor woningen
De oude constructie van de Utrechtse toren - kolommen met vlakkeplaatvloeren - was ideaal voor het maken van woningen. Per verdieping waren vier, zes of acht woningen mogelijk. Maar er zouden concessies moeten worden gedaan.

Om zo'n transformatieplan ook financieel rendabel te krijgen, is het niet mogelijk om de nieuwbouweisen uit het Bouwbesluit toe te passen. Dat zou het plan duurder maken dan nieuwbouw. Dat het onzin is om aan renovatieprojecten nieuwbouweisen te stellen, is inmiddels gelukkig doorgedrongen tot de politiek.

Minister Donner heeft in maart de Tweede Kamer toegezegd dat in het nieuwe Bouwbesluit voor kantoren die tot woningen worden omgebouwd de nieuwbouwnorm vervalt.

Gemeentelijke angst
Toch had de gemeente Utrecht zelf ook al tot minder strenge eisen kunnen besluiten. Bij renovatie mag een gemeente dat. Maar de angst om af te wijken is vaak groot. Niet zelden vecht een ontwerpteam tegen de bierkaai. Lokale overheden hebben nog een flinke flexibiliteitsslag te maken, zal ik maar zeggen.

Maar ook het team zelf moet een tandje bijzetten, soms wel twee. Transformatie lukt alleen als álle partijen zich er voor de volle 100 procent voor inzetten, het anders durven doen en er bijna letterlijk voor willen vechten. Die mentaliteit is nog zeldzaam. Succesvol hergebruik is daardoor een incident. En dus is het frustrerend om te zien dat panden die heel goed hergebruikt kunnen worden, toch gesloopt worden.

Weg met de nieuwbouwlat
 Ook onze perceptie van het uiteindelijke resultaat moet beter. Donner noemde de in kantoren te bouwen woningen 'tweederangs'. Dat is natuurlijk doodzonde en vaak ook niet waar, zeker niet in bovenstaand geval.

De locatie is zeer centraal gelegen en goed bereikbaar met openbaar vervoer. Top dus. Wil hergebruik een kans hebben, dan moeten we het milieu, culturele waarden en waardering van het bestaande ook echt in onze 'berekeningen' betrekken.

Als alles langs de nieuwbouwlat wordt gelegd, legt renovatie het bijna altijd af. Dat denken moet om. Dát is misschien wel de allergrootste hobbel op weg naar hergebruik. 

Ir. Pim Peters
Directeur IMd Raadgevende Ingenieurs en lid van de commissie Milieuprestatie Gebouw en GWW-werken
(p.peters@imdbv.nl)

Foto 1 Pim Peters
Foto 2 Aanbouw kantoortoren Oudenoord ca. 1969
Foto 3 En de sloop in 2011