Een druk bezochte bijeenkomst van - onder meer - Cirkelstad Deventer en de Circulaire Hub Cleantech Regio stond in het teken van 'Samen bouwen aan Het Nieuwe Normaal'. De vele bezoekers uit alle geledingen van de bouw en overheid werden opgewarmd met de indringende video en song Your Ancestor van Nynke Laverman: ‘groei was de heilige graal, maar het faalde’.

Het was Sam van Hooff (Metabolic) die de bezoekers meenam in de weg die moet leiden naar nieuwe normen voor circulariteit in de bouw. Het nieuwe raamwerk voor circulariteit betreft de normen op drie gebieden (gebouwen, gebieden en infra) en zes thema’s, met naast materialen, energie, water, sociaal (inclusiviteit) en management nu ook stikstof.

Het raamwerk moet een wettelijk minimum opleveren om vervolgens tot maximale innovaties te kunnen komen op het gebied van circulair, biobased en losmaakbaar bouwen. Op basis van de ervaringen in meer dan honderd projecten, willen de deelnemende partijen eind dit jaar komen tot een versie 1.0, waar Het Nieuwe Normaal nu ongeveer op 0.5 is aanbeland.

Tienkamp

Wil je op alle terreinen (indicatoren) scoren, dan ben je met een soort tienkamp uit de atletiek bezig. Met onderdelen als de 100 meter sprint, polsstokhoogspringen en de 1500 meter wordt er veel verlangd van atleten. Op alles optimaal scoren lukt hen niet en dat geldt ook voor bouwprojecten, aldus Van Hooff. Zoek daarom naar prioriteiten per project, waarbij je op sommige indicatoren de ‘basis’ scoort en op andere onderdelen ‘excellent’.

Lastig is dat inkopen van circulariteit allerlei drempels kent. Naast de Europese aanbestedingsregels die niet goed aansluiten, spelen ook onbekendheid en angst een rol. Het Nieuwe Normaal kun je in ieder geval als checklist gebruiken. Daarbij gaan tal van nieuwe ontwikkelingen hun rol pakken. Van biobased bouwmaterialen van lokale landbouwgronden tot aan losmaakbaarheid, droge verbindingen en ontbrekende doorkruisingen. Ook het verminderen van het aandeel glas in gevels zal een positief effect hebben op de rekensommen. Hetzelfde geldt voor het gebruik van vaste maten van producten, waardoor de flexibiliteit om gebouwen later aan te passen wordt vergroot.
Van Hooff vroeg de aanwezigen om ook projecten in te dienen die op hun merites van Het Nieuwe Normaal kunnen worden gescand. Mail je input naar info@cirkelstad.nl.

De deelnemers, die heel interactief onderling met elkaar in gesprek gingen, konden vervolgens kiezen uit diverse deelsessies. Daarbij was er veel interesse voor de presentatie van Jan Willem van de Groep (Building Balance) over Boeren voor Biobased Bouwen, een ketensamenwerking van ‘plant tot pand’ in de Stedendriehoek (Deventer, Apeldoorn, Zutphen). Andere sessies gingen over materialendepots, toekomstbestendig ontwerpen en opnieuw over Het Nieuwe Normaal.

Eenzelfde taal

In die laatste sessie, met enkele vertegenwoordigers van regionale gemeenten, kwam opnieuw het (moeizaam) uitvragen en inkopen aan de orde. Enerzijds zijn daar de beperkingen van het Bouwbesluit, anderzijds zijn er ontwikkelaars die vaak niet verder willen gaan dan de BENG-eisen. Daarom is Het Nieuwe Normaal meer dan welkom, zodat je niet alleen een ‘preek’ in handen hebt, maar ook een ‘zweep’. Met concrete doelen en ook - vaak genoemd - eenzelfde taal. Als ontwikkelaars dan nog niet willen, moet de hoop misschien worden gevestigd op de aangescherpte wensen van consumenten.

Nu al kun je in ieder geval houvast vinden in het Handboek Circulaire Gebiedsontwikkeling van Metabolic. Let ook op de tenders van de Gemeente Amsterdam, die steeds meer punten geeft voor duurzame en circulaire aspecten en daarbij een handige circulaire gereedschapskist toepast. Verder, zo stelde Van Hooff, is de markt vaak veel verder dan je denkt en zijn uitvragen vaak ook niet ambitieus genoeg. Maar dat het wel kan, bleek dik tien jaar geleden in Brummen met het door Thomas Rau ontworpen gemeentehuis, ‘het eerste gebouw als grondstoffendepot’.

Veel kracht

Het vlammende slotakkoord kwam van medeorganisator Arko van Brakel (directeur Cleantech Regio; Apeldoorn, Brummen, Deventer, Epe, Heerde, Lochem, Voorst en Zutphen). Om de circulariteit verder op weg te helpen, moeten we af van oude businessmodellen, aldus Van Brakel. Die zitten ons in de weg. “Kies een andere manier van organiseren en kijk daarbij vooral naar je eigen mensen. Zij zijn het allerbelangrijkste. Zij kunnen van alles en bezitten ongelooflijk veel kracht, die je nodig hebt om vanuit deze situatie te innoveren.”

Van Brakel benadrukte de grote potentie van de regio, omdat de Randstad economisch ‘vol’ zit en de groei naar het oosten verschuift. “Maar kom niet aan ons mooie landschap”, klinkt het daarbij alom. Over de kansen van innoveren wees hij op de beperkte investeringen die bedrijven als Google en Apple op dat front doen. Hun tactiek: gewoon elke dag proberen een beetje beter te worden en daarbij mag je fouten maken.

Van Brakel: “Heb het lef om met elkaar fouten te mogen maken, want meer experimenteren brengt meer succes en geluk. Dat alles lukt alleen in een cultuur waarin je elkaar vertrouwt. Kijk daarom vooral in je organisatie naar wat mensen wél kunnen. Dat doe je door veel meer met elkaar in contact te zijn. Vraag naar ideeën en wat mensen belangrijk vinden. Doe dat respectvol en oordeel niet meteen. Zorg daarbij dat je de machtsafstand verkleint en de diversiteit vergroot. We zijn niet allemaal gelijk, maar we zijn wel gelijkwaardig.” En daarmee gingen de ruim zeventig aanwezigen na een middag vol kennisdeling en netwerken ook nog eens uiterst gemotiveerd naar huis.

Wil jij ook meedoen en meer weten over de circulaire ambities en vorderingen in de regio’s Deventer en Apeldoorn? Meld je dan bij de twee regionale spinners van Cirkelstad: Eric Kouters of Carmen Oude Wesselink. En kom naar de themabijeenkomst Circulariteit, waarvoor we optrekken met kennispartners Cirkelstad en RVO. In een rondetafelgesprek hoor je onder andere hoe we één taal spreken voor circulair bouwen en hoe we zorgen voor opschaling, mede dankzij het aanscherpen van de wetgeving.

Organisatie: Cirkelstad Apeldoorn - Deventer, Cleantech Regio, CityLoops (Gemeente Apeldoorn), Gemeente Deventer
Verslag: Ysbrand Visser (Duurzaam Gebouwd)