The soaring twenties: het besef dat de temperaturen stijgen. Weten welke gevolgen dit heeft voor de zeespiegel en voor alle ecosystemen op de planeet. De zeespiegel is niet het enige dat stijgt: het ongenoegen van de gemiddelde Nederlandse boer en burger ook. Naar de overheid, het ‘vervuilende’ bedrijfsleven, Europa, migranten, (klimaat)wetenschappers, landen in oorlog, genderfluïden, vreemdelingenhaters, het World Economic Forum (WEF) en ga zo maar door. De polen smelten langzaam weg, terwijl de polarisatie groeit. Is dit tij te keren?

Ja. Gaat dat ongemakkelijk worden? Ja. Kan het ook mislukken? Ja. Gaat het ons ook veel opleveren? Ja. Is er hoop? Ja. Is er een sleutel? Wat mij betreft wel. Voor zover ik weet is bewustzijn essentieel. Het leven doorzien is de voedingsbodem voor bereidheid het anders te doen. Of jij die innerlijke bereidheid hebt, dat moet je zelf bepalen. Welke voordelen ben je bereid om op te geven? Waar ben je bereid je wijzende vinger in te trekken en je hart te openen? De emoties toe te laten zonder dat er gelijk van alles moet? Wat vertellen jouw boosheid, vrees, verdriet, schaamte, walging en blijdschap je eigenlijk? Ben je bereid dat te onderzoeken?

In de gebouwde omgeving wordt 2024 een jaar van sociale transitie. Eén van de drie pijlers binnen de Gideonsbende. Technisch kan er al zo veel, de vraag is hoe we dit als mensen samen organiseren. De sociale transitie gaat over ons gedrag en onze houding. Over kwetsbaar durven zijn, verantwoordelijkheid nemen en echt naar elkaar luisteren. Of je er nu zin in hebt of niet, de sociale transitie begint bij jouzelf. Als genoeg mensen in een volgend niveau van bewustzijn aankomen, dan bereiken we het social tipping point. Dat brengt de transitie in een stroomversnelling.

Ruimte en eerlijkheid

In het onderzoek naar mijn eigen emoties en neuroses heb ik steeds helderder hoe heftig ik reageer op situaties waarin ik me bekneld voel. Mensen die te veel ruimte innemen, auto’s die voorrang nemen, mensen die handelen zonder afstemming. Ik ervaar dan sterke gevoelens van onrechtvaardigheid in mij, die zich uit in irritatie en boosheid naar diegene ‘die mij iets aandoet’. Inmiddels weet ik dat het goed is om die boosheid niet uit te leven, maar juist stil te staan bij de woede die in me opwelt. Deze woede kan ik in me rond laten gaan om te kijken wat zij me wil vertellen. Veelal krijg ik dan contact met verdriet dat eronder zit. Dat is pijnlijk en biedt vaak ook een opening. Het mooie is dat als ik echt contact maak met de pijn, ik ook weer verbinding krijg met mijn verlangens. In dit geval bijvoorbeeld met ruimte en eerlijkheid. Als ik deze waarden ervaar, dan heb ik ook weer zin om me in te zetten voor de transitie in de bouw.

De crux is om de heel onaangename gevoelens te ‘containen’, ofwel ze te houden. De nare gevoelens niet uit te leven door boos te worden op specifieke personen, maar ze ook niet in te slikken en weg te stoppen in mijn eigen lijf. Dit is oefenen, oefenen, oefenen. Gelukkig hoeven we dit niet alleen te doen. Door dit met elkaar aan te gaan, met vallen en opstaan, maken we de weg vrij voor transitie. Helder krijgen wat onze onderliggende behoeften zijn is zo wezenlijk om ons elke dag weer in te zetten voor een mooiere (bouw)wereld.

Bullshit-job?

Een manier om dit voor jezelf te doen is door de volgende vraag te beantwoorden: “Waarom stap je niet helemaal uit de bouwsector?” Het kan zijn dat je er hiermee achter komt dat je een bullshit-job hebt, die je wel salaris maar geen voldoening geeft. Klein risicootje. Maar waarschijnlijker is dat er tegenstemmen opkomen die je wijzen op waar het jou om gaat in de gebouwde omgeving. Stemmen die je wijzen op je passie. Bijvoorbeeld: “met mijn werk aan bedrijf X (in dit geval een keer niet Twitter) draag ik bij aan het versnellen van Y”. Als dit zo belangrijk voor je is, kan je bewustzijn hierover je helpen om je neuroses te overwinnen.

Naast kwetsbaar durven zijn en verantwoordelijkheid nemen, gaat het in de sociale transitie ook om echt luisteren. Als je merkt dat je in overtuigen schiet en er met iemand niet uitkomt is er nog een andere oefening: iemands behoefte aanhoren. Dat wil zeggen écht aandachtig luisteren. Je vraagt vervolgens door op wat iemand wil in een bepaalde situatie en waarom diegene dat wil. Daarna herhaal je de behoefte in je eigen woorden en check je bij de ander of het zo klopt. Je wordt ook helder over je eigen onderliggende behoefte. Samen kun je dan naar een nieuwe mogelijkheid zoeken die aan wederzijdse behoeften voldoet. Je laat de vastzittende polarisatie los en gaat van win/verlies naar win/win. Dit principe van verruimen werkt fantastisch. Just try it, je leert dit in de praktijk (niet uit de theorie).

Onze raison d'être

Wat mij betreft gaan we komend jaar onze vastgeroeste overtuigingen en emoties onderzoeken en helder krijgen wat onze raison d’être in de bouwsector is. Om vervolgens elkaar op te zoeken en samen te werken aan een gezonde, (natuur)inclusieve en circulaire gebouwde omgeving, die in onze harten allang bestaat. Op naar het social tipping point, dus ga meteen aan de slag!

Tekst: Marten Valk

De expertvisie van Marten Valk is onderdeel van het digimagazine 'Expertvisies 2024', nu te lezen in onze kennisbank.