Sloopbedrijven zijn al decennialang circulair bezig en zien hun belang in de verduurzaming van de maatschappij steeds verder stijgen. Zo bouwt GP Groot samen met Calduran aan een nieuwe circulaire keten met potentie: het hergebruik van kalkzandsteen.

Al meer dan honderd jaar wordt kalkzandsteen gebruikt als natuurlijk bouwmateriaal met een lage milieubelasting. Toch doet marktleider Calduran er nog een schepje bovenop. Het winnen van kalk en zand kan ook niet eeuwig doorgaan, aldus Simon Wijma (salesmanager Calduran). Vandaar dat het bedrijf zoekt naar alternatieven om de aarde te sparen. Eerdere initiatieven van Calduran om kalkzandsteen elementen te recyclen liepen spaak, maar de tijd is er helemaal rijp voor. En mede dankzij GP Groot is er nu het circulaire kalkzandsteen genaamd Caldubo.

Hoogwaardig

Het hergebruik van kalkzandsteen uit gebouwen die worden gesloopt is echter geen eenvoudig een-tweetje, zo leren we in gesprek met twee experts van GP Groot: Martine de Wit (projectmanager business ontwikkeling, foto rechts) en Bert de Vilder (projectleider circulair slopen). Het familiebedrijf heeft inmiddels ook al een eeuw ervaring in het vak en draagt graag bij aan de circulaire doelstellingen die we als maatschappij hebben afgesproken. Dus wordt er ingezet op het zo hoogwaardig mogelijk verwerken van afvalstromen.

Het duo ervaart in de markt genoeg opdrachtgevers die wél circulair willen bouwen, maar die circulair slopen nog wat lastig (of duur) vinden. GP Groot is wat dat betreft al veel verder. De Vilder: “Wij hebben het bij GP Groot allang niet meer over slopen en storten, maar over oogsten en de productie van grondstoffen op specificatie. Wat we nu nog laagwaardig onder de weg wegzetten, kan bovendien hoogwaardiger worden toegepast.”
“Dan moet je je echter wel anders gaan gedragen”, vervolgt De Vilder, “en bijvoorbeeld hout niet meer zien als biomassa, maar als grondstof. Deze producten krijgen steeds meer waarde en mede door nieuwe wet- en regelgeving is de dynamiek in de markt daardoor heel anders geworden. Wij zijn nu ook een producent van grondstoffen. Dat is de kern van ons ‘zijn’. We willen graag laten zien dat je van afvalstromen samen weer iets moois kunt maken en dat willen we ook uitdragen naar onze klanten. Dat zijn we aan onze stand verplicht.”

Acceptatiecriteria

GP Groot heeft veel ervaring op het gebied van circulair slopen en zo zet de Vilder zich al jaren in om gebruikte bouwmaterialen een tweede leven te geven. De Vilder (foto rechts): “Ik keek naar de stromen die we tegenkwamen in de sloop en legde dan de lijntjes naar andere partijen om de cirkel rond te maken. Om de oplossingen te vinden voor de klant, brengen wij alle GP Groot-bedrijven in stelling, zodat er een businessmodel ontstaat voor het sloopmateriaal.”
Dat is precies het werkterrein van De Wit, die vervolgt: “Wij zoeken dan naar afnemers en moeten vervolgens het proces aan de voorkant goed organiseren. De sloopmaterialen, ook van andere partijen, komen binnen op onze recyclelocaties in Noordwest-Nederland en dat op basis van de juiste aanleverinstructies en onze acceptatiecriteria.”

Het hele proces begint dus met het scheiden bij de bron. De Vilder: “Als je hergebruik van materialen wilt stimuleren, moet je zorgen voor een monostroom. Wij maken daarom als sloopbedrijf de oogstinstructie voor onszelf en voor andere partijen. Daarin omschrijven we hoe je wanden van kalkzandsteen uit een gebouw haalt en op welke manier dat materiaal moet worden opgeslagen in een container.”

“Het kalkzandsteen komt in blokken en wanddelen vrij van de sloop”, vervolgt De Vilder. “Met een sorteergrijper proberen we die zoveel mogelijk machinaal te oogsten. Dat kost het minste geld. Daarbij is 20% materiaalverlies niet zo erg, want je hebt dan voor een acceptabel bedrag wel die 80% te pakken. Op die manier zet je dingen in beweging.”

Granulaat

Op de sloop zelf worden meteen leidingen en wandcontactdozen verwijderd. “Het kalkzandsteen wordt direct gescheiden van beton, gevelsteen en kunststoffen”, aldus De Wit. “Alles heeft een eigen bak. Dat bulken we op, totdat we voldoende volume hebben én het kalkzandsteen voldoet aan onze acceptatiecriteria. Het materiaal wordt bij ons op specificatie van Calduran verder opgeschoond. Dat gebeurt eerst visueel, waarbij we bijvoorbeeld ook stukjes hout en metaal verwijderen. Daarna gaan we het breken, zeven en we kunnen het materiaal ook nog wassen. Uiteindelijk produceren we een granulaat dat Calduran weer in haar productieproces kan gebruiken als secundaire grondstof om op verschillende manieren producten circulair te maken. Hoe dat precies bij hen gebeurt, is het geheim van de smid.”

Leerproces

“Wat in de sloop en verwerking wel en niet werkt om het materiaal opnieuw te kunnen toepassen, is een leerproces”, gaat De Vilder verder, “maar als je het niet doet, ga je het ook nooit leren. Dat proces is van beide kanten goed opgepakt. Als Calduran nu meer vraag krijgt naar deze circulaire blokken, kan de grondstofprijs gaan stijgen en heb je meer ruimte om die laatste 20% er ook uit te halen.” Andere mogelijkheden om stappen vooruit te maken, zo stelt De Vilder, schuilen in het verbeteren van de losmaakbaarheid, eventueel via normeringen.

“We zijn nu ongeveer twee jaar bezig met het verwerken van kalkzandsteen”, vervolgt De Wit, “en ook nu leren we nog steeds. Het proces is goed werkbaar en levert een goede kwaliteit op. Je moet wel altijd blijven kijken naar wat de inspanning en kosten je opleveren. Wat doe je aan de voorkant? Welke kwaliteit wil je halen? Hoe kun je het verwerken? En wat wil Calduran uiteindelijk betalen? Mag er misschien nog net een bepaald spikkeltje in zitten? Natuurlijk is de basiskwaliteit van het product altijd gewaarborgd. Dat heeft Calduran allemaal gecertificeerd en is volledig in orde.”

Risico’s

Volgens Wijma (Calduran) wilde GP Groot graag meedoen, waarbij ze ook risico’s nemen. Wijma: “Als proeven mislukken, heeft dat financiële consequenties. Nu is het geheel nog kleinschalig, zijn er transporten over grote afstanden en verdwijnt het kalkzandsteenpuin soms nog onder wegen, maar uiteindelijk liggen er ook mooie kansen voor de nabije toekomst.”
Wijma is dus in zijn nopjes met deze samenwerking, ook al weet hij dat er nooit voldoende kalkzandsteen uit de sloop zal komen om aan de behoefte van de circulaire bouw te voldoen. Zo stelt De Wit dat de vraag naar secundaire grondstoffen zeven keer hoger is dan wat er vrijkomt. De Vilder vult aan: “Vooral bij schaarse virgin grondstoffen ontstaat er ruimte voor hergebruik van secundaire materialen. Dat proces is nu al sterk groeiende door de schaarste van bouwmaterialen en de stijgende prijzen. Maar de behoefte aan virgin materiaal zal er altijd blijven.”

De Vilder ziet de markt heel langzaam kantelen, waarbij circulair slopen steeds vaker in aanbestedingen wordt gewaardeerd. “De mindset van veel beleidsmakers moet nog veranderen. Wij werken daaraan mee door iedere keer te vertellen dat als je materialen weggooit of verbrandt, die ook kwijt bent. Als de overheid de CO₂-uitstoot écht wil minimaliseren, moet er ook een belasting komen op die uitstoot en op virgin materialen.”

Opdrachtgevers

“Bij opdrachtgevers”, vervolgt Wijma (foto rechts), “is het vaak emotie die meespeelt bij de beslissing om circulair materiaal toe te passen. Ze willen dan ‘iets circulairs’ doen, vaak in binnenstedelijk gebied, maar meestal moeten wij er vrij veel energie insteken om opdrachtgevers ervan te overtuigen dat circulair bouwen noodzakelijk is voor de toekomst. Gelukkig zijn er ook aannemers die de voortrekkersrol hierin nemen en deze mogelijkheid bij opdrachtgevers aangeven.” “En er zijn ook corporaties die in beweging komen”, voegt De Wit toe. “In sommige regio’s hebben die corporaties hun ogen ontzettend goed open voor circulair slopen en hergebruik, maar de rest mag ook mee. Van de tien corporaties die wij spreken, hebben er twee echt veel zin in, vijf weten ervan en drie doen helemaal niets.”

“Je moet het met elkaar afpellen”, zegt De Vilder tot slot. “Wat is betaalbaar? Wat is realiseerbaar? Wat wordt door iedereen gedragen? Dat is een proces van jaren. Vaak willen corporaties het sloopmateriaal één op één hergebruiken, maar dat lukt lang niet altijd. Zo moet er nog veel ontdekt worden, maar samen met Calduran laten we hier zien hoe je op een simpele manier de cirkel van de circulaire economie kunt sluiten. En daar gaat het uiteindelijk om.”

Meer info over Caldubo vind je hier.

GP Groot
GP Groot circulair slopen is een activiteit van GP Groot advies en infrarealisatie. De GP Groot groep groeide vanaf 1917 uit van familiebedrijf tot bedrijfsfamilie met meer dan 1100 medewerkers. Het concern kent verder de bedrijfsonderdelen GP Groot inzameling, GP Groot recycling en GP Groot brandstoffen en oliehandel.

Tekst: Ysbrand Visser
Foto's: Calduran, GP Groot