Het is een uitdagend en misschien onduidelijk begrip: omgekeerd aanbesteden. Vier adviseurs van Tauw kwamen met deze vondst om zo meer duurzaamheid en samenwerking uit te lokken bij opdrachtgevers.

Het gaat veel te langzaam met de maatschappelijke verduurzamingsopgave, vindt het viertal van Tauw*. Opdrachtgevers en -nemers doen vooral wat ze kennen en kunnen. En uitdagingen worden in aanbestedingen weggestopt achter kaders waar geen innovatie meer aan te pas kan komen. De aanbestedingsregels bieden weliswaar voldoende ruimte voor meer innovatie en duurzaamheid, met bijvoorbeeld het innovatiepartnerschap, maar die kans wordt slechts zelden gepakt. En waarom is er van een leuke en productieve samenwerking in veel projecten nauwelijks sprake?   

Volgens één van de initiatiefnemers, Sanne de Groot (foto), is er momenteel wel sprake van een stroomversnelling op dit gebied. “We ervaren ook steeds meer draagvlak voor innovatie en duurzaamheid. Als plannen echter concreter worden, is het lastig voor partijen om hun gewoontes te doorbreken en gebruikelijke werkwijzen en regels over bijvoorbeeld materiaalkeuzes los te laten.” Vandaar dat Tauw opdrachtgevers uitdaagt en de rollen omdraait, met als uitgangspunt:

‘De hoogst mogelijke duurzame impact bereiken met projecten door een maximale samenwerking aan te gaan. En dat alles op een zeer leuke manier die onszelf en anderen uitdaagt te versnellen en op te schalen.’

De vraag is dus welke opdrachtgevers op deze manier aan de slag willen gaan met een fysieke opgave in de leefomgeving. Wie wil er veel meer duurzaamheid dan gebruikelijk stoppen in kunstwerken, natte of droge infrastructuur, of landschappelijke en/of stedelijke ontwikkelingen? Wie meedoet aan deze omgekeerde aanbesteding komt bovendien in aanmerking voor de inzet van de vier adviseurs van Tauw ter waarde van 40.000 euro.

Meervoudig onderhands

Deze opmerkelijke omdraaiing van de gebruikelijke gang van zaken levert natuurlijk veel vragen en verbaasde reacties op. Volgens De Groot zijn er een kleine tien partijen die wel wat in deze unieke uitvraag zien. “Zij vragen zich wel af hoe het proces nu werkelijk in elkaar zit, hoe zij dat moeten aanvliegen en vooral: maken zij wel kans?”
Wil jij weten hoe dat omdenken precies in elkaar zit? De meest volledige uitleg is beschikbaar in deze, eind juni gepubliceerde Aanbestedingsleidraad (pdf, 4MB).

Door enige terughoudendheid bij de geïnteresseerde partijen werd uiteindelijk afgezien van een openbare aanbesteding. De Groot: “Het voelde vrijblijvend voor de geïnteresseerde partijen. Ze wilden graag hun slagingskans goed kunnen beoordelen, duidelijk krijgen of ze er genoeg tijd en energie in kunnen steken en het samenwerken met meerdere partijen kunnen organiseren. Het voelt daarom beter als je één van de vijf kandidaten bent. Ook zijn er partijen die al veel plannen hebben klaarliggen, die hier goed bij aansluiten.”

Het is daarom een meervoudige onderhandse aanbesteding geworden, waarvoor drie partijen inmiddels hun inschrijving hebben ingediend en maximaal vijf partijen kunnen meedoen. Deze ‘aannemende’ partijen komen uit de hoek van gemeenten en waterschappen, en het kwartet hoopt dat zich deze zomer nog twee extra opdrachtgevers aandienen; inschrijven kan via dit formulier (vóór 28 september).

Motie Tweede Kamer

Opmerkelijk genoeg is er deze zomer in de Tweede Kamer ook een pleidooi gehouden voor omgekeerd aanbesteden. Het was PVV’er Roy van Aalst die daarover zelfs een breed gesteunde motie door de Kamer wist te loodsen. Wat hem het overigens niet lukte met zijn motie om pitspoezen toe te laten tijdens de Dutch Grand Prix op Zandvoort (2020), maar dit geheel terzijde.

Van Aalst pleitte voor omgekeerd aanbesteden in het kader van de vervangingsopgave en het onderhoud van bruggen en tunnels. Hij opperde daarbij - wat niet in de motie vermeld staat - om allereerst uit te gaan van een vaste prijs. Dat laatste is zeker niet de inzet van Tauw, want dat kan nu ook al, maar De Groot is het wel met Van Aalst eens, waar hij hoopt ‘creativiteit en innovatieve mogelijkheden’ uit de sector te halen. De twee initiatieven zijn verder niet aan elkaar gelinkt.

Veel ruimte

Tauw gaat in oktober bekendmaken welke opdrachtgever uiteindelijk is verleid tot een uiterst duurzame opgave, waarbij ook van ‘samenwerken à la Marktvisie’ sprake zal moeten zijn. Er moet dan nog wel een uitvoerende partij worden gevonden, tenzij de winnaar op voorhand al die samenwerking is aangegaan met een aannemer. Met een standaardprocedure en uitvoering zal Tauw echter geen genoegen nemen. De Groot tot slot: “We gaan zeker niet uit van een standaard uitkomst en ook niet van een traditionele aanbesteding. Veel zal afhangen van de scope, maar het moet zeker een aanbesteding worden die laagdrempeliger en leuker is, en waarbij de duurzaamheid centraal staat.”

*De vier initiatiefnemers zijn Sanne de Groot, Patrick Morren, Chantal Schrijver en Geert Vossen.

Tekst: Ysbrand Visser

Check alle info en vlogs op: www.omgekeerdaanbesteden.nl en op LinkedIn.