Risico’s, meer dan een getal

Risico’s, meer dan een getal

Met de Omgevingswet in wording laait de discussie weer op over hoe om te gaan met milieurisico’s. Weegt de maatschappelijke opinie over risico’s op tegen de harde cijfers?  

Onlangs deed Duurzaam Gebouwd verslag van het congres Omgevingswet. Centraal stond de afwegingssystematiek voor het omgaan met milieurisico’s bij gebiedsontwikkeling. Niet alleen is gekeken naar het gevaar voor de volksgezondheid bij het overschrijden van normen, ook de maatschappelijke kosten (en baten) van maatregelen werden in ogenschouw genomen.

Toch lijkt het erop dat de politiek zich eerder laat leiden door hoe er over risico’s wordt gedacht en gepraat, dan de min of meer exacte berekeningen van de risico’s. Die maatschappelijke opinie is vaak zelfs van grotere doorslag dan de technische specificaties van risico’s. Hoe laatstgenoemde werkt? Een voorbeeld:

Bij een rekenkundige benadering van risico’s (KANS  x GEVOLG) kan een risico technisch én milieukundig twee dingen betekenen: de kans is groot, maar de gevolgen zijn relatief gering. De kans kan ook erg klein zijn, maar de gevolgen enorm. Vergelijk bijvoorbeeld jaarlijks één dode per dag in het verkeer met het jaarlijks neerstorten van een vliegtuig met 365 doden. Hetzelfde risico, maar we beschouwen deze risico’s niet als gelijkwaardig.

Voor de wijze waarop we omgaan met de grote verscheidenheid aan stoffen en gebeurtenissen hanteert de overheid vooral de technische risicobenadering. Die benadering levert een maatlat om, ongeacht de aard van een stof of gebeurtenis, de kans op nadelige effecten te vergelijken en normen vast te stellen.

Dezelfde norm
Sinds het Milieubeleidsplan in 1989 geldt daarbij voor alle dossiers dezelfde norm. Een niet-natuurlijke (milieu)situatie mag  sinds het eerste Nationaal Milieubeleidsplan (NMP) in principe niet meer dan een procent toevoegen aan de sterftekans van de sterkste bevolkingsgroep in ons land, maar dan in een natuurlijke situatie.  

Een kwart eeuw geleden waren dat kinderen in de leeftijdscategorie twaalf tot zestien jaar met een sterftekans van jaarlijks één op tienduizend, ofwel 10-4. Een procent daarvan is 10-6. Een norm die, sinds de vuurwerkramp in Enschede, vooral bekend is voor externe veiligheid maar de onderlegger is voor alle milieunormen in ons land.

Pas de laatste jaren bestaat er een groeiende belangstelling voor vermenging van meer objectieve technisch-wetenschappelijke met subjectieve belevingsaspecten van risico’s. Dat komt doordat het vanwege de druk op de ruimte niet langer mogelijk is om altijd en onder alle omstandigheden absolute veiligheid te garanderen. Acceptatie van een zeker risiconiveau is daarom onomkoombaar.

Gebiedsontwikkeling Overhoeks, Amsterdam

Zoektocht naar handvatten
Om die reden moet ook in het kader van de nieuwe Omgevingswet, gezocht worden naar handvatten voor een evenwichtige en transparante belangenafweging voor de acceptatie van risico’s. Niet alleen de kans op en de gevolgen van risico’s spelen daarbij een rol. Ook de risicoperceptie en niet te vergeten maatschappelijke kosten en baten.

Beleidsmakers, onderzoekers en adviseurs bedoelen met dat laatste vooral kosten voor maatregelen om risico’s weg te nemen en opbrengsten in termen van risicoreductie. Veel minder wordt rekening gehouden met indirecte kosten en baten. Denk aan waardevermindering als gevolg van bodemverontreiniging, maar vooral ook waardecreatie door vastgoed- en gebiedsontwikkeling en de maatschappelijke spin off die dat heeft.

Het zijn vooral deze maatschappelijke beleving en indirecte kosten en baten die een rol spelen bij de vrije afwegingsruimte die vooral op lokaal niveau moet worden gemaakt en waartoe het publieke domein prima in staat is. Politiek laat zich immers leiden door hoe er over risico’s wordt gedacht en gepraat. Eenvoudigweg omdat zij weet dat risico’s meer zijn dan een getal.

Auteur: Bas van de Griendt is als manager MVO en Duurzaam Ontwikkelen verantwoordelijk voor de duurzaamheidsagenda van Bouwfonds Ontwikkeling. Titel en inhoud van deze blog zijn o.a. ontleend aan hoofdstuk 2 van ‘Grond voor zorg. Stof tot nadenken’.

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c225
'Opname in NMD bevestigt toewijding aan duurzaamheid'

'Opname in NMD bevestigt toewijding aan duurzaamheid'

Categorie 1 producten van ABB zijn nu opgenomen in de Nationale Milieu Database (NMD). De nadruk in deze eerste fase ligt op bekende installatiedozen van ABB zoals ...

Lees verder

c21 c40 c225
'Kies vroegtijdig voor duurzaamheid'

'Kies vroegtijdig voor duurzaamheid'

Op de Klimaattop GO 2024 vindt een gezamenlijke zoektocht plaats. Naar nieuw beleid en ambities om klimaatdoelstellingen in te vullen en naar partijen die uit de ...

Lees verder

c21 c185 c225 c279
Circulariteit stimuleren in de bouw

Circulariteit stimuleren in de bouw

Door materialen en producten te registreren, krijgen ze een identiteit en wordt hun waarde inzichtelijk. Daarmee wordt het onder andere eenvoudiger om te voldoen ...

Lees verder

c21 c225 c265
Innovatie stimuleren voor Net Zero

Innovatie stimuleren voor Net Zero

Nul uitstoot vóór 2050: dát is de ambitie die Dura Vermeer voor ogen heeft en waar hard aan wordt gewerkt. Deze visie vraagt om actie, niet ...

Lees verder

c21 c225
“We verrassen onze opdrachtgevers altijd”

“We verrassen onze opdrachtgevers altijd”

Een groene gevel zorgt voor de integratie van een gebouw in een natuurlijke omgeving en voor een natuurlijke aanblik. Om dat te bereiken dient een architect wel ...

Lees verder

c21 c41 c225 c243
“Oplossingen voor verduurzamen binnen netcongestie zijn er al lang”

“Oplossingen voor verduurzamen binnen ...

Netcongestie: is dat een obstakel, of een kans? Dat laatste, als het aan Duurzaam Gebouwd ligt. We zoeken vooral naar oplossingen om de energietransitie nú ...

Lees verder

c21 c35 c162 c225
Ontdek de toekomst van duurzame innovaties 
mrt20

Ontdek de toekomst van duurzame innovaties 

Extern evenement Ontdek de toekomst van duurzame innovaties voor de gebouwde omgeving tijdens de CFP Innovatiedag! Kom op 20 maart langs bij CFP Green Buildings voor een inspirerende ...

Dit betreft een extern evenement uit het netwerk van Duurzaam Gebouwd

Lees verder

c21 c225 c237 c265
CO2-rapportage zorgt voor strategie, inzicht en actie

CO2-rapportage zorgt voor strategie, inzicht ...

Het inzichtelijk maken van CO2-uitstoot is complex, maar essentieel voor organisaties om te voldoen aan wet- en regelgeving én aan een duurzame toekomst ...

Lees verder

c21 c185 c225
Slimmer bouwen met minder materiaal

Slimmer bouwen met minder materiaal

Het rondetafelgesprek ‘Slimmer bouwen met minder materiaal’ richtte zich op het verminderen van materiaalgebruik en de integratie van duurzaamheid en ...

Lees verder

c21 c162 c225 c243
Bouwpoort: verhelderend perspectief op netcongestie
feb20

Bouwpoort: verhelderend perspectief op netcongestie

Netcongestie is een groeiend probleem in Nederland. Hoe zorgen we ervoor dat we in de maatschappelijke behoeften kunnen voorzien, zoals woningbouw en verduurzaming. ...

Lees verder

c21 c35 c162 c225
Banden versterken tijdens Green Buildings Regatta 
sep05

Banden versterken tijdens Green Buildings Regatta 

Extern evenement Dit belooft een bijzondere editie te worden: de 20e editie van de Green Buildings Regatta! Deze zeilrace is een mooie kans om de banden met klanten of collega’s ...

Dit betreft een extern evenement uit het netwerk van Duurzaam Gebouwd

Lees verder

c21 c185 c225
Versnelling naar volledige circulariteit

Versnelling naar volledige circulariteit

De bouwsector blijft sterk afhankelijk van primaire, niet-hernieuwbare materialen. Dat zorgty voor hoge materiaalgebonden emissies, zoals beschreven in Op weg naar ...

Lees verder

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up