Het lijkt er op dat de circle of blame steeds meer wordt doorbroken. Dat is goed nieuws, want het elkaar de schuld geven dat duurzaamheid niet van de grond komt is een grote belemmering voor een duurzame ontwikkeling van de gebouwde omgeving.

Maar er is meer aan de hand. In de afgelopen maanden gonsde het van de activiteiten. Elke week kon je wel drie of vier bijeenkomsten bezoeken die over duurzaamheid gingen. De ene workshop werd gevolgd door de volgende brainstorm en DEPW, PEGO, Meer met Minder, Dutch Green Building Council en vele andere initiatieven strijden om de bezoekers.

Dat is op zichzelf goed nieuws. Dat daarbij sprake is van overlap en een gebrek aan coördinatie en afstemming is niet zo erg; het hoort bij de dynamiek van een “hot” onderwerp.

De oplossing van het energievraagstuk
Wat mij opvalt bij een aantal van die initiatieven is dat ze sterk aanbod gestuurd zijn. Voorbeeld: er moeten miljoenen komen (en die komen er ook!) voor innovaties omdat er nog niet voldoende technologie is om bijvoorbeeld nul-energie woningen en gebouwen te maken.

Die miljoenen gaan vertimmerd worden door onderzoekers, adviseurs, productontwikkelaars en vele anderen. Ik weet ook zeker dat daar prachtige concepten uit voort komen: met veel plezier heb ik zelf in het verleden programma’s geleid die tot 'de' oplossing van het energievraagstuk in de gebouwde omgeving leiden.

Maar dan, als zo’n onderzoekprogramma na vijf tot tien jaar (!) is afgerond. Dan is er ineens een circle of blame. Of economisch is het nog niet haalbaar. Of de regelgeving zit in de weg. De bouw is te versnipperd. De risico’s zijn te groot. Enzovoort.

Wie is hier de professional?
Als je daar op afstand eens naar kijkt dan zie je bijna nooit dat men zich in de vraagkant verdiept. In een technische omgeving als de bouw is de gangbare redenering dat als je iets aanbiedt het ook wel zal worden afgenomen. Of een gebruiker of eigenaar van een gebouw daarom gevraagd heeft en of het voor hem waarde heeft speelt nauwelijks een rol. Sterker nog: wij weten wel wat goed voor hem of haar is. Zo doen we dat al vijftig jaar.

Nou weet ik ook wel dat als je een gebruiker vraagt hoe hij het wil hebben, je zelden een antwoord krijgt waar je wat mee kunt. Maar wie is hier de professional? Zouden we ons niet veel meer moeten verdiepen in motieven en handelwijzen en proberen daar op aan te sluiten?

Vraagsturing
Kortom, als we nu eens twintig procent van al dat onderzoeksgeld besteden aan het ontwikkelen van vraagsturing. Dan hou je nog genoeg over om alle onderzoekers en adviseurs bezig te houden.

Ik weet zeker dat we dan veel verder komen dan mooie resultaten na het zoveelste experiment: duurzaamheid in de gebouwde omgeving bereik je immers door grootschalige toepassing van de ontwikkelde kennis. Maar ja, de publiciteit wil ook wat en het starten van een experiment heeft meer nieuwswaarde dan het jaarlijks noemen van de duurzaamheidsscore van de gebouwde omgeving. Er is nog genoeg te doen.

Jack de Leeuw