'De duurzame economie heeft een nieuwe maatstaaf nodig'. Pas was in Trouw dit pleidooi te lezen van een van de economen van Triodos Bank. De hoofdboodschap: het bruto binnenlands product (BBP) is achterhaald en niet in staat om de waarde die een circulaire economie realiseert weer te geven. Wat wordt hiermee bedoeld en wat moet ik hier als organisatie mee? In dit blog beantwoord ik deze vragen.

Auteur: Christine Wortmann

Deze discussie is niet nieuw. In 2009 kreeg een commissie onder leiding van de gerenommeerde econoom Professor Joseph Stiglitz de opdracht van President Sarkozy om te onderzoeken hoe economische groei en sociale vooruitgang beter gemeten zou kunnen worden. Ze publiceerden een invloedrijk rapport  over de klassieke leer van het BBP, de meetbaarheid van levenskwaliteit en duurzame ontwikkeling. Een belangrijke conclusie was dat er een diverse set aan aspecten is die onze levenskwaliteit beïnvloeden. Een nauwe definitie van welvaart gebaseerd op inkomen mist veel van deze aspecten.

Een nieuwe definitie voor Nederland

Ook in Nederland wordt door partijen als het CBS en het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) al langer met een bredere blik gekeken naar welvaart, waarbij niet alleen economische maar juist ook sociale en ecologische indicatoren een rol spelen. Zo is er de Monitor Duurzaam Nederland, waarin met behulp van een dashboard getracht wordt duurzame ontwikkeling meetbaar te maken. Hierbij wordt aangesloten bij de Brundtland definitie: “Duurzame ontwikkeling is ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen.” Het is geen toeval dat deze monitor in de toekomst ‘Monitor Brede Welvaart’ gaat heten.

De komst van de Sustainable Development Goals (SDGs) geeft ook weer een nieuwe impuls. Een belangrijk aspect van de SDGs is namelijk de meetbare voortgang op deze doelen. Welke indicatoren hiervoor precies gemeten dienen te worden staat nog volop ter discussie. Ook de beschikbaarheid van data is een openstaand punt: het CBS gaf vorig jaar nog aan dat met huidige beschikbare data slechts een derde van de SDGs adequaat gemonitord kan worden.

Aanknopingspunt voor bedrijven

Maar wat moet je hier als bedrijf nou allemaal mee? Voor veel bedrijven die al met MVO en duurzaamheid bezig zijn, is het meten van niet-financiële indicatoren niet nieuw. Maar vaak zijn deze nog veel gericht op de interne organisatie, en minder op het maatschappelijke effect. De uitdaging is om een stap verder te gaan en die verbinding expliciet te leggen: wat doe je als organisatie dat van waarde is voor de maatschappij, en hoe draagt dit bij aan duurzame welvaart?

Ik kom hier in de praktijk al mooie voorbeelden van tegen. Zo kijkt Triodos Bank in haar Jaarverslag expliciet naar de SDGs als maatstaaf voor duurzame ontwikkeling. Zij rapporteert niet alleen over wat er minimaal nodig is om te voldoen aan regelgeving en richtlijnen, maar juist ook over hoe zij actie nemen om echte verandering op deze thema’s te realiseren. Een ander voorbeeld is VolkerWessels, die bijdragen aan levenskwaliteit centraal heeft staan in haar toekomstvisie. In haar Duurzaamheidsverslag laat zij zien dat ze hierbij aansluit bij de aspecten van levenskwaliteit zoals geïdentificeerd in het Stiglitz rapport, en vertelt VolkerWessels hoe zij hier in haar projecten concreet aan werkt, samen met diverse wetenschappers en stakeholders.

Waar te beginnen?

Mijn nummer 1 tip voor bedrijven die hierin een stap willen zetten? Durf te kiezen. Naar mijn mening zou je niet alles meetbaar moeten willen maken. Naast het feit dat het voor bepaalde thema's niet mogelijk is, is het formuleren van KPI's maar één kant van het verhaal. Deze moeten ondersteund worden door een goede organisatie van het geheel: welke status hebben deze KPI's binnen de organisatie, en wordt hier actief op gestuurd? Krijgen ze aandacht van het management die ze verdienen, en zijn de medewerkers betrokken en denken zij mee? Dit zijn allemaal aspecten waar je als bedrijf concreet mee aan de slag kunt.

Uiteindelijk is het hanteren van meer dan alleen financiële indicatoren een echt fundamentele keuze. Een die invloed heeft op de gehele organisatie. Zoals het Stiglitz rapport het al verwoorde:

“What we measure affects what we do.”

Meer weten? Neem contact op met Christine of lees verder bij onderstaande bronnen.

Bronnen

• Report by the Commission on the Measurement of Economic Performance and Social Progress, 2009
• Sociaal Cultureel Planbureau, De sociale staat van Nederland, hoofdstuk 12: Kwaliteit van leven: leefsituatie en geluk, 2015
• CBS, Meten van SDGs: een eerste beeld voor Nederland, 2016
• Monitor Duurzaam Nederland