Met zonnepanelen en ledverlichting was het schoolbestuur van Het Sticht al behoorlijk duurzaam bezig. Via de Green Deal Scholen wilde de Utrechtse stichting structurele stappen zetten met een energieprestatiecontract (EPC). “Dankzij het aanbestedingstraject weten we nu precies welke investeringen we waar kunnen doen.”

Het vastgoed van Het Sticht varieert van een schoolgebouw uit 1890 tot enkele gebouwd na 2000. Maar het gros stamt uit de jaren ’50 tot ’80. Met de tien verschillende scholen nam de stichting drie jaar geleden deel aan een pilot van de Green Deal Scholen. Doel was om samen met een externe adviseur ervaring op te doen met organisatiebreed onderhoud en verduurzaming. Dat gebeurde met Albert Hulshoff van Fit Our Future. Hij begeleidde samen met Vincent van der Meulen van Het Sticht de aanbesteding om een geschikte aannemer voor de verduurzaming te vinden.

Slimmer omgaan met budgetten

“Bij verduurzaming van scholen is integraal de heilige graal”, zegt Hulshoff. “Wanneer je op portefeuilleniveau kijkt, kun je veel slimmer omgaan met je budgetten, dan wanneer je per gebouw verduurzaamt. Zo’n integrale benadering is bovendien veel interessanter voor een externe partij. Niet alleen vanwege de omvang, maar ook omdat je daarmee de risico’s spreidt. Valt het werk aan één gebouw tegen, dan zit het bij een ander wel weer mee.”

Hulshoff is een voorstander om verduurzaming door specialistische bedrijven uit te laten voeren met een EPC. “Daarmee haal je de broodnodige expertise in huis. Voldoende kennis van de snelle technische ontwikkelingen, onderhoud en prijsstellingen kun je niet van schoolbesturen verwachten.” Het doel van de pilot was om via de aanbesteding een geschikte partij te selecteren die een DMOP kon opstellen. Het Sticht kon daarmee een overzicht krijgen van de mogelijke duurzaamheidsmaatregelen voor de komende 15 jaar. “In zo’n DMOP combineer je zo veel mogelijk planmatig onderhoud met energiemaatregelen”, zegt Hulshoff. “Door het voor alle gebouwen tegelijk te doen, is het mogelijk nog kostenefficiënter.”

Duurzaam Gebouwd-expert Albert Hulshoff

Label Frisse School

De maatregelen moesten verder gaan dan alleen energiebesparing. “Met de verduurzaming wilden we toewerken naar minimaal het label Frisse School klasse C”, zegt Van der Meulen. “Frisse Scholen is een standaard voor gezondere, duurzamere scholen. Wij richten ons daarbij specifiek op energiebesparing, luchtkwaliteit en temperatuur. Daarmee hadden we wel meteen een dilemma te pakken. Want als je je richt op schonere lucht, wil je investeren in mechanische ventilatie. Alleen zorgt dat niet voor minder maar voor méér energieverbruik.”

Tegenvallende winstprognoses

Er was nog een lastig punt in de aanbesteding, stipt Van der Meulen aan. “We wilden het DMOP opstellen door de partij die vervolgens ook de uitvoering en het beheer zou doen. Met een EPC probeerden we de opdracht extra aantrekkelijk te maken. Betere energieprestaties zouden ten goede komen van de uitvoerende partij. Maar de opbrengsten uit energiebesparende maatregelen bleken tegen te vallen. Dit kwam doordat we al waren overgeschakeld op led-verlichting. Bovendien hadden we onze daken beschikbaar gesteld voor zonnepanelen waar andere partijen van profiteren.”

De aanbesteding startte in juli 2018 met vijf geïnteresseerde partijen. Om de impact van de opdracht duidelijk te maken, voerde Het Sticht zelf conditiemetingen in de scholen uit. De kwaliteit van de inschrijvingen was hoog en een samenwerkingsverband van aannemer Huurdeman en installateur Bectro kwam het beste uit de bus. Eind 2018 werd het contract getekend. Samen met Het Sticht werkte de aannemer aan een DMOP van hoge kwaliteit. “Dit lukte mede omdat ze samen in een bouwteam zaten”, zegt Hulshoff. “Daarin gaan kennis van de gebouwen en kennis van verduurzaming hand in hand.”

Onvoldoende geld voor onderhoud

Nu de maatregelen zich via de EPC niet eenvoudig terugverdienen, moet er extra geld komen. Het Sticht voert hiervoor gesprekken met gemeenten. Volgens Hulshoff stuit het daarmee op een vraagstuk in de financiering van schoolgebouwen in Nederland. “Gemeenten krijgen geld om zo efficiënt mogelijk schoolgebouwen neer te zetten. Maar met de energieprestaties en een gezond binnenklimaat voor leerlingen en docenten is het slechter gesteld. Zo’n 70% van de basisscholen in Nederland heeft geen ventilatiesysteem. Dit komt mede doordat onderhoud en verduurzaming bekostigd moet worden door de scholen en die hebben daar onvoldoende geld voor. Rijkere gemeenten springen nog wel bij, maar armere niet. Ook omdat de VNG wel een norm heeft voor nieuwbouwscholen maar niet voor bestaande gebouwen en omdat het geld voor scholen in het gemeentefonds niet is geoormerkt.”

Gelukkig leveren de gesprekken van Het Sticht wel wat op. Met Zeist en Baarn wordt overlegd over een aantal energiemaatregelen. “In de gesprekken scheelt het enorm dat we een DMOP kunnen overleggen”, ervaart Van der Meulen. “Ook omdat we onze aannemer meenemen komen we goed beslagen ten ijs en weten de gemeenten precies wat investeringen in onze scholen opleveren. Met de DMOP kunnen we onderhoud en verduurzaming sturen op cijfers in plaats van op gebouwen.”

Meer informatie

Lees hier meer over energie besparen met energieprestatiecontracten (EPC's).