“Wie ondanks een beperkt budget toch een zo duurzaam mogelijk project wil ontwikkelen, moet van meet af aan de verhouding tussen kosten en ambities heel goed in de gaten houden. Als dat niet gebeurt, is de kans groot dat veel duurzame kwaliteit in de loop van het proces verloren gaat.”

Dat stelde Huub Kamphuis, werkzaam als kostendeskundige bij adviesbureau TRAJECT uit Zevenaar. Op het terrein van luchthaven Lelystad hield dit bureau een minisymposium over kostenbewust duurzaam ontwikkelen. Voorzitter was Paul de Ruiter van het gelijknamig architectenbureau uit Amsterdam.

Vanaf het begin licht bijsturen

Volgens Kamphuis is het voor opdrachtgevers die de ambitie hebben om duurzaam te ontwikkelen, raadzaam om al vanaf de opstelling van het programma van eisen de aanwezige duurzame ambities af te zetten tegen een zo realistisch mogelijk inschatting van de bouw- en exploitatiekosten.

Door telkens waar nodig licht bij te sturen, blijft namelijk zoveel mogelijk kwaliteit behouden en worden al te drastische ingrepen later in het bouwproces voorkomen. “Want hoe later er moet worden bijgestuurd, des te groter de concessies die moeten worden gedaan.”

Meer ruimte en extra middelen

Het is dus beter om proactief de kosten te managen, liet Kamphuis weten. “Gebruik bijvoorbeeld geen kengetallen maar een kansberekening om tot een kostenraming te komen. Want elk project is anders en brengt ook andere kosten met zich mee.”

Ook is het aan te bevel om uit te gaan van de Total Cost of Ownership (TCO), want dat maakt het mogelijk om ook de opbrengst van duurzaamheidsmaatregelen in de onderhoud- en beheerfase van een gebouw in de begroting mee te nemen. “TCO creëert meer ruimte en extra middelen.”

Dat deze aanpak loont, bleek onder andere bij de nieuwbouw voor UPC in Leeuwarden. “Het mooiste compliment kwam van Triodos Bank, die stelde dat dankzij deze aanpak het onmogelijke mogelijk is gemaakt. Ze had niet verwacht dat met zo’n beperkt budget zo’n mooi gebouw gerealiseerd zou kunnen worden.”

Herontwikkeling luchthaven Lelystad

Daarvoor was Stefan Bakker namens Ontwikkelingsmaatschappij Airport Lelystad Almere al ingegaan op de hiermee vergelijkbare aanpak, zoals die wordt gehanteerd bij de herontwikkeling en uitbreiding van luchthaven Lelystad tot creative airport garden city.

Recent gaf het kabinet groen licht voor een uitbreiding van Lelystad tot tweede luchthaven van Nederland. In het voorjaar van 2018 moet deze luchthaven 45.000 vliegtuigbewegingen en 6,8 miljoen passagiers per jaar kunnen verwerken: 10% van Schiphol. In totaal gaat het hier om een gebied van 660 hectare, waarvan 215 hectare netto uitgeefbaar.

4 sterren als streven

Duurzaamheid is bij de herontwikkeling het leidend principe, meldde Bakker, mits de maatregelen die in dat kader worden genomen renderen. “We zijn groen, zuinig met de ruimte en nemen de gebruiker, het bedrijfsleven maar zeker ook de naaste omgeving als uitgangspunt. Van daaruit redeneren we terug: wat betekenen hun wensen voor de ontwikkeling zelf? Daarbij houden we met name ook de TCO goed in de gaten.” Het geheel aan maatregelen moet uiteindelijk ook neerslaan een aansprekend BREEAM-certificaat. Bakker: “4 sterren is ons streven.”

Verschillende ambities vanuit hetzelfde principe

Dennis Gudden van adviesbureau Over Morgen uit Ede vertelde over de ervaringen met verduurzaming in de praktijk van gemeenten als Almere en Den Haag. Almere wil in 2022 energieneutraal zijn, Den Haag richt de aandacht vooral op energiebesparing in de bestaande woningvoorraad.

Verschillende ambities, een andere aanpak, aldus Gudden, maar wel vanuit hetzelfde principe. “Wie van duurzaamheid een succes wil maken, moet beweging van onderaf creëren. Bedrijven, bewoners en het maatschappelijk middenveld moeten worden verleid om te investeren en te innoveren.”

Hij heeft zelf ervaren dat mensen en bedrijven inmiddels ook daadwerkelijk in beweging zijn gekomen. Daarmee verschuift de focus van gemeenten van stimuleren naar faciliteren. “Opschalen is nu het devies”, meende Gudden. “Maar ook dan nog steeds met respect voor elkaars inbreng, inzet en belangen.”

Foto: Architect en dagvoorzitter Paul de Ruiter (rechts) met TRAJECT-eigenaar Edwin Wiegerinck tijdens het symposium.