Naast handen wassen, afstand houden en testen bij klachten komt er een vierde algemene maatregel om de verspreiding van COVID-19 te voorkomen. Eindelijk omarmt het kabinet ook ventileren. Atze Boerstra (directeur bba binnenmilieu) schreef er deze blog over.

Vorig jaar rond deze tijd schreef ik een blog getiteld: ‘Ventileren! Maatregelen nr. 1 om gebouwen corona-proof te maken’. Het onderwerp is actueler dan ooit, mede in het licht van de tientallen uitbraken in de horeca, waarmee we helaas de afgelopen weken geconfronteerd zijn.

Nee, dit wordt geen I told you so-verhaal, waarin ik ga uitleggen welke fouten er volgens mij zijn gemaakt rond dit dossier. Liever kijk ik vooruit. Het goede nieuws is namelijk dat de Tweede Kamer op woensdag 14 juli bijna unaniem meerdere moties heeft aangenomen, waardoor nu eindelijk wel is gewaarborgd (de regering kan er niet meer omheen) dat we serieus met de aerogene besmettingsroute en ventilatie aan de slag gaan.

Basismaatregel

Het betrof o.a. moties van Geert Wilders (PVV) en Jan Paternotte (D66) over het geven van prioriteit aan ventilatie als basismaatregel, over het beter informeren van de Nederlander over wat men zelf kan doen qua ventilatie en (last but not least) over het opnemen van een vierde ‘open-raamicoontje’ bij de corona persconferenties van Rutte en De Jonge.

Dat laatste met dank aan mijn nieuwe TU Delft-collega professor Philo Bluyssen, die in het weekend van 10 en 11 juli het initiatief nam om met een groep van twintig hoogleraren (inclusief ondergetekende ) een brief te sturen aan Rutte. In die brief is onder meer gesteld dat er bij corona-persconferenties standaard ook een ‘ventilatie-icoontje’ in beeld zou moeten zijn. Net zoals ze dat in Duitsland al bijna een jaar doen. Kijk maar eens op de website van het Duitse RIVM, het Robert Koch Institut, de website van de National Health Services van het Verenigd Koninkrijk of die van Sciensano (de Belgische RIVM).

Bordje bij persconferentie

Om een lang verhaal kort te maken. Tijdens het debat beloofden Rutte en De Jonge om alsnog het beleid aan te passen en om serieuzer in te zetten op preventie met verbeterde ventilatie. Rutte zei het als volgt: “Het is in de kern: zorg voor frisse lucht. We zijn aan het uitwerken hoe je dat precies doet (…). We gaan daar wel degelijk verder mee aan de slag. We zullen dat toevoegen aan het bordje bij de persconferentie, als vierde icoontje.”

Het zal je niet verbazen dat ik wel een aantal ideeën heb over hoe je, kijkend naar de aerogene besmettingsroute, de burger moet voorlichten over hoe je binnenruimtes veiliger maakt. Ik sprak daar eerder deze week nog uitgebreid over met Francesco Franchimon, medestrijder in wat sommige journalisten de ‘luchtoorlog’ hebben genoemd. Een en ander met verwijzing naar de adviezen die we de afgelopen vijftien maanden met een aantal organisaties (o.a. TVVL, Binnenklimaat Nederland, ISSO en VCCN) hebben ontwikkeld als onderdeel van het Masterplan Ventilatie.

Mark Rutte

Stel ik stond in Rutte’s schoenen bij de eerstvolgende coronapersconferentie. Wat zou ik dan zeggen tegen het Nederlandse volk? Waarschijnlijk iets als dit (ja, inderdaad, iets technischer dan normaal):

“Dames en heren, u heeft het al gezien waarschijnlijk. Hieronder mij ziet u iets nieuws: een vierde icoontje.

Per vandaag adviseren ik en collega De Jonge u om niet alleen in te zetten op handen wassen, afstand houden en testen. Aanvullend is het belangrijk dat er ook goed geventileerd wordt en dat u (als u langer dan vijftien minuten met anderen in een binnenruimte bent) altijd zorgt voor voldoende frisse lucht. Ik zal uitleggen hoe u dit kan doen aan de hand van een paar voorbeelden: 

Als u thuis bezoek ontvangt, zeker als dat bezoek nog niet gevaccineerd is, zet dan in de woonkamer even voor en achter een raampje open zodat het lekker doortocht. Mocht iemand later besmet blijken, dan heeft u er alles aan gedaan om de virusconcentratie in de ademzone van de anderen laag te houden en daarmee de kans op besmetting verkleind.

Bent u werkgever of bijvoorbeeld ondernemer, dan heb ik ook nog wel een paar tips voor u. Heeft u een mechanisch ventilatiesysteem? Laat dan periodiek controleren of het systeem voldoende luchttoevoercapaciteit heeft, of het systeem standaard in de goede stand staat en of er niet overmatig gerecirculeerd wordt.

Hebben systemen een tijdlang niet gewerkt, omdat u gesloten was en uw zaak gaat weer open (denk bijvoorbeeld aan de nachthoreca)? Maak dan een week van tevoren even een testrun samen met uw installateur om zeker te weten dat de verse luchttoevoer in orde is. Als borging van het juist functioneren het ventilatiesysteem zorgt u verder voor zogenaamde CO₂-stoplichten, die men in België al veel gebruikt. Dat zijn kastjes aan de muur die waarschuwen als door onvoorziene omstandigheden de binnenluchtkwaliteit onvoldoende wordt.

Vaak zult u constateren dat de aanwezige systemen eigenlijk prima voldoen mits deze goed worden ingesteld. Het kan ook gebeuren dat u erachter komt dat er geïnvesteerd moet worden in een aanvullend of nieuw ventilatiesysteem. We onderzoeken nog hoe we u als overheid hierbij kunnen helpen. Bijvoorbeeld met inhoudelijk advies, een financiële regeling of bijvoorbeeld belastingvoordeel. In bepaalde gevallen zijn binnenruimten ook veiliger te maken door aanvullend luchtreiniging te introduceren, maar dat is een complexe aangelegenheid en niet alle apparaten werken even goed. Haal er vooral een specialist bij voor u hier op inzet.

Misschien heeft u geen mechanisch ventilatiesysteem en is er alleen voorzien in te openen ramen. Denk bijvoorbeeld aan een school, klein kantoor of verenigingsruimte. Dan is ook met relatief simpele middelen de zogenaamde luchtroute onder controle te krijgen. In dat geval moet u wel zorgen voor goede instructies voor het gebruik van de te openen ramen. Wat hier heel goed bij kan helpen zijn de eerder genoemde CO₂-stoplichten. Die waarschuwen als het tijd is om extra te ventileren door bijvoorbeeld aan twee kanten ramen en deuren tegen elkaar open te zetten. Ja, dit leidt - zeker straks in de winter - tot extra energiegebruik, maar we moeten in dit geval de volksgezondheid voorrang geven.

Tot slot: tegen de jongeren onder u zou ik willen zeggen: natuurlijk snap ik dat jullie graag weer willen uitgaan naar concerten en dergelijke. Ik baal er ook van dat we een aantal horeca- en festivalmaatregelen hebben moeten terugdraaien. Fingers crossed dat jullie in de tweede helft van deze zomer wel weer enigszins kunnen losgaan, maar dan met voorlopig nog even een meezing-beperking, want dat zet een rem op de aerosolproductie, en een verbeterd Testen voor Toegang-protocol. En wat betreft ons nieuwe, vierde icoontje: dat betekent in jullie geval dat we vooral even inzetten op echte buitenfestivals zonder tenten en uitgaan in binnenruimtes die aantoonbaar goed geventileerd zijn.”

Tekst: Atze Boerstra