De eerste volledig circulaire woonwijk van Nederland staat - als het aan de samenwerkende consortia ligt - volgend jaar in de Rotterdamse wijk Heijplaat. Het wordt een duurzame zelfvoorzienende woonbuurt, bestaande uit circa 19 woningen.

Initiatiefnemer is SUS-ateliers van Hogeschool Rotterdam. Zij ontwikkelt bijzonder duurzame projecten. In totaal doen 5 consortia mee, waaronder Janssen de Jong Projectontwikkeling en haar partner Sustainer Homes.

Veel technologieën komen samen

“De een doet mee vanuit het product, de ander vanuit de architectuur en weer een andere partij vanuit projectontwikkeling”, licht Marco Wubben, manager Initiatief & Concept bij Janssen de Jong Projectontwikkeling, toe. “Er zijn heel veel verschillende facetten en technologieën, die samen komen in dit project. Dat maakt het heel boeiend.”

De Hogeschool was al langere tijd bezig met deze pilot. “Wij zijn als 5^e conceptpartner aangehaakt. Het interessante voor ons is dat het wonen in relatie tot gezonde verstedelijking en circulaire economie een heel andere vorm krijgt naar de toekomst toe. Daarom steken we hier graag onze tijd en energie in. Ook willen we hiermee kennis opdoen. Daarom doen we in deze initiatieffase al mee. De opgedane kennis passen we toe in nieuwe concepten en ontwikkelingen.”

Demontabele woningen van hergebruikte materialen

Het gaat in totaal om circa 19 woningen, van studio's van 35 m² tot grote eengezinswoningen. Ze worden gebouwd van losmaakbare elementen van hergebruikte of biobased materialen. “Dat zit in de gevelafwerking en in de isolatiematerialen”, vertelt Wubben. “Dat gaat heel ver. Per woningconcept is er ook een andere benadering.” De woningen worden niet op dezelfde manier gebouwd. “Ook dat is een uitdaging in dit project. En al die verschillende typen woningen moeten qua techniek ook met elkaar kunnen samenwerken.”

Ze hebben bovendien allemaal een materialenpaspoort. “We houden een paspoort bij met alle materialen die we in het project toepassen. Dat doen we voor het hergebruik in de toekomst. Dat maakt goed inzichtelijk welke materialen in het gebouw zitten.” De woningen zijn demontabel. Dankzij de modulaire bouw zijn ze snel plaatsbaar, aanpasbaar en eenvoudig te herbestemmen aan het eind van de levensduur.

Data verzamelen

Door de synergie tussen de systemen en de woningen wordt straks op slimme, efficiënte en zuinige wijze gebruik gemaakt van warmte, elektriciteit en water. Sensoren en slimme meters verzamelen data. Een smart grid bepaalt vervolgens op basis van data-analyses welke handelingen nodig zijn. De bewoners hebben via een app inzicht in het verbruik en de opwekking per woning en op buurtniveau. Studenten van de Hogeschool Rotterdam testen en onderzoeken de systemen en technologieën.

Er is een doelgroep die bewust op deze manier wil wonen, vertelt Wubben. “Daar hebben we onderzoek naar gedaan. Zij wil vanuit een bepaalde ideologie zelfvoorzienend duurzaam leven. Dat zie je nu ook in de reguliere ontwikkelingen, zoals de Nul-op-de-Meterwoningen. Die bereidheid is er dus echt.”

Levend laboratorium

Het is de bedoeling dat dit een ‘levend’ laboratorium wordt. Bestaande systemen en technologieën worden samengebracht in één collectief informatiesysteem voor de opwekking, opslag en conversie van energie, water en voedsel. Daarnaast zuivert regenwaterfiltering het opgevangen regenwater, zorgt een helofytenfilter ervoor om zonder riool te functioneren en beschikt een gemeenschappelijke tuin met groente en fruit en vernieuwende ICT-toepassingen. “Het is allemaal nieuw en daarom vraagt het een heel andere aanpak dan we gewend zijn. Het is een uitdaging om het financieel haalbaar te maken. Dit alles maakt dat het meer tijd in beslag neemt dan normaal gesproken.”

Een ander nieuw onderwerp is circulaire gronduitgifte. “Wij zijn van mening dat gemeentes – in dit geval Rotterdam – een andere rol moet innemen dan alleen grondeigenaar die streeft naar maximale grondwaarde. Daarover zijn we nu in gesprek.”

Groot maatschappelijk belang

De pilot heeft geen commercieel gewin. Maar door de noodzaak te verduurzamen en kennis te ontwikkelen om slimme en duurzame woonwijken te realiseren, is het maatschappelijk belang wel heel groot. “Met dit project willen we aantonen dat een collectieve benadering veel effectiever en goedkoper is dan de gangbare aanpak om individuele woningen te verduurzamen.”

Foto bovenaan: De eerste volledig circulaire woonwijk van Nederland wordt een ‘levend’ laboratorium. Bestaande systemen en technologieën worden samengebracht in één collectief informatiesysteem voor de opwekking, opslag en conversie van energie, water en voedsel.