Duurzaamheid kreeg de handen op elkaar tijdens de provada. Drie groene koplopers over de Circle of Blame.

Flip Verwaaijen van TNT Real Estate, Annemarie van Doorn van ABN Amro en Kees Noorman van Delta Development Group vertelden tijdens het Provada-duurzaamheidsdebat ‘Koplopers doorbreken de Circle of Blame’ hoe zij in de praktijk de Circle of Blame hebben doorbroken:

U kunt hun verhaal terugzien op www.new-energy.tv. In drie korte films ziet u hoe deze koplopers hun verantwoordelijkheid hebben genomen en wat zíj hebben gedaan om deze vicieuze cirkel te doorbreken. Ook kunt u een beeldverslag bekijken van het debat op de Provada. Het debat werd geleid door René Buck. Verder schoven aan: Hans Korbee van SenterNovem, René Hersbach van ING Real Estate en Peter van der Gugten van Proper-Stok.

Circle of Blame...
De utiliteitsbouwsector is één van de sectoren waar het snelste en meeste succes is te behalen wat betreft energiebesparing. Hier vindt zestien procent van het Nederlandse energieverbruik plaats, waarop naar schatting tachtig procent valt te besparen. Echter de zogenaamde ‘Circle of Blame’ in de vastgoedsector staat een grootschalige ontwikkeling van energie-efficiënt en duurzaam vastgoed in de weg.

Het betreft hier een vicieuze cirkel waarin de betrokken partijen in het bouwproces elkaar de schuld geven voor het niet van de grond komen van duurzaam vastgoed. In deze stoelendans van het eigenbelang zoeken ontwikkelaars, bouwers, beleggers en eindgebruikers de oorzaak voor een krappe duurzaam vastgoedmarkt vooral bij elkaar.

…doorbroken
SenterNovem laat drie koplopers aan het woord die met succes de Circle of Blame hebben doorbroken.

TNT’s groene miljoenen
Onder het motto van groen ondernemen slaagt TNT erin met hun vastgoed geld te verdienen. TNT Real Estate wist de Circle of Blame met succes te doorbreken door een tender uit te schrijven met hierin opgenomen een flink hoofdstuk gewijd aan duurzaamheid, en hieraan gekoppeld een nieuwe contractvorm. Deze aanpak is erop gericht de bouwer en de investeerder mede-verantwoordelijk te maken voor het gebruik van het gebouw.

TNT heeft zo naar eigen zeggen de vastgoedkolom om weten te draaien. “Onze aanpak levert ons CO₂-vrije kantoorgebouwen op én een besparing op onze huisvestingkosten van miljoenen euro’s”, vertelde Flip Verwaaijen, directeur van TNT Real Estate. “Ik kom niet uit de vastgoedsector en kreeg vaak te horen: ‘Flip, je begrijpt niet hoe de vastgoedsector werkt.’”

Verwaaijen is een man van de heldere duiding. ”Het draait uiteindelijk allemaal om euro’s. Milieu haal je uit de geitenwollensokkensfeer en dan verdien je geld.” Ook over de partijen uit de vastgoedsector heeft Verwaaijen een duidelijke mening. “De partijen luisteren te weinig naar de eindgebruiker en denken nog te veel in verticale kolommen. Er wordt te weinig samengewerkt. Dit staat de bouw en het beheer van duurzame, kwalitatief hoogwaardige kantoorgebouwen in de weg.”

Inspiratie bij ABN Amro
Annemarie van Doorn is Vice President Duurzame Ontwikkeling bij ABN Amro. Zij werd allereerst geïnspireerd door de Tegenlicht-documentaire over Cradle-to-Cradle. “Ik heb gelijk een groep mensen opgetrommeld en we hebben met de voeten op tafel naar de documentaire gekeken. Dit inspireerde iedereen enorm.”

ABN Amro ziet duurzaamheid niet alleen in termen als water- en energiebesparing maar heeft hierbij ook nadrukkelijk oog voor de leefbaarheid van de gebouwen en de gebieden. Van Doorn: “Dit is van belang om talent aan je te binden. De Zuidas moet een economisch succes worden. Met de ontwikkeling van het complex Ravel aan de Zuidas kijken we met diverse marktpartijen naar het gebied. Duurzaamheid is hierbij leidend. Leefbaarheid is belangrijk. Duurzaamheid staat voor kwaliteit.”

Van Doorn is ook mede-initiatiefnemer van de Dutch Green Building Council, dat zich als doel stelt duurzaamheid van gebouwen op een objectieve wijze in kaart te brengen. “Hierbij kijken we niet alleen naar het milieu, maar ook naar de sociale aspecten.”

Delta Development Group
Volgens Kees Noorman, verantwoordelijk voor de ontwikkeling van Park 20|20, het eerste Cradle-to-Cradle bedrijvenpark in Nederland, is in Nederland duurzaam bouwen het stadium van de hype voorbij. Hij ziet plotseling dat veel partijen uit de vastgoedsector hun interesse tonen in het onderwerp. Hiermee is volgens hem de eerste stap gezet om de Circle of Blame op grote schaal te doorbreken. Maar om echte duurzaam te bouwen dient een systeemverandering plaats te vinden.

Noorman zag in een vorige baan als projectontwikkelaar dat processen in de bouw duurzamer kunnen. Noorman: “Je zag dat vaak wel goed nagedacht werd over het ontwerp van een gebouw, maar minder over hoe we deze gebouwen op langere termijn hun kwaliteit kunnen laten behouden.”

“Technische maatregelen om de gebouwen duurzaam te maken zullen voor de gebruikers niet zichtbaar zijn; de kwaliteitsverbetering die hiermee gepaard gaat zal wel waarneembaar zijn. Dit stelt de gebruikers bijvoorbeeld in staat meer hoogwaardig personeel aan zich te binden”, aldus Noorman.

De gebouwen van Park 20|20 worden zo ontworpen dat deze zo weinig mogelijk energie gebruiken. De energie die nog wel wordt gebruikt zal zo veel mogelijk lokaal worden opgewekt. Hiervoor worden op dit moment verschillende energiescenario’s bestudeerd. Hierbij wordt ook gekeken naar de inzet van geo-warmte.

Wankel evenwicht
Tijdens het debat waren ook kritische geluiden te horen. Peter van der Gugten, directeur van Proper Stok, stelde dat het vooralsnog met duurzaamheid draait om enkele mensen die het initiatief nemen en dat dat een wel erg wankel evenwicht is. Daarnaast zette hij - als man van het eerste uur - zijn vraagtekens bij hoe duurzaam het proces in al zijn geledingen is. Verwaaijen zag er geen problemen in dat het proces nu individueel gestuurd is. “Je moet het willen. Zo kan het van hype naar olievlek gaan.”

Iedereen was het erover eens dat de partijen in de jaren negentig vergeten zijn te kijken naar degene waar het nu werkelijk om draait: de eindgebruiker. De marktpartijen moeten beter gaan samenwerken, dan ziet de vastgoedmarkt er over tien jaar een stuk duurzamer uit.

Albert Hulshoff

Voor meer informatie: www.Circle-of-Blame.nl

foto: Provada