In 2013 nam het aantal lokale energie-initiatieven in Nederland explosief toe. De boodschap is duidelijk: Nederland wil dolgraag verduurzamen. Maar onduidelijkheid over de effectiviteit van specifieke duurzaamheidsmaatregelen maakt dat menig investeerder nog steeds een afwachtende houding aanneemt.

Daardoor ontstaat het gevaar dat grootschalige investeringen in duurzame energievoorzieningen worden uitgesteld of zelfs volledig uitblijven. Het project De Groene Grachten, een initiatief van Wubbo Ockels dat streeft naar een verduurzaming van de Amsterdamse binnenstad, illustreert dat zelfs de energiehuishouding van historische grachtenpanden kan worden verduurzaamd.

Schaal
Ogenschijnlijk komt de transitie naar duurzame energiesystemen zeer langzaam op gang, maar achter de schermen vindt zowel op het technische als op het procesmatige vlak een ware innovatieslag plaats. Dankzij resultaten uit de praktijk begrijpen we de wisselwerking tussen energiesystemen beter dan ooit. Voor het realiseren van een betrouwbare, betaalbare en duurzame energiehuishouding, zo leert de ervaring, ligt de uitdaging met name in het benutten van kansen op alle schaalniveaus.

Blauwdruk
Energiesystemen zijn vaak complex van aard en het resultaat van het geheel is zelden gelijk aan de som der delen. Omdat omstandigheden per regio, per wijk en zelfs per straat, gebouw en gebouwetage kunnen verschillen bestaat er voor de verduurzaming van lokale energiesystemen geen algemeen geldende blauwdruk.

Dat maakt de keuze voor duurzame maatregelen niet eenvoudig. Het verduurzamen van wijken, straten en panden is elke keer als het leggen van een nieuwe puzzel, waarbij voor elke locatie en elk schaalniveau weer andere partijen moeten worden gemotiveerd om de puzzelstukjes in te vullen. Het succes van een duurzame energiehuishouding staat of valt dan ook met een ontwikkelingsproces waarin alle partijen een waardevolle rol kunnen spelen.

Groene Grachten
Voor het project De Groene Grachten zoeken de leden van de werkgroep Energie op Gebiedsniveau, waaronder de gemeente Amsterdam, netbeheerder Liander, Raedthuys Groep, Royal HaskoningDHV en Tauw, gezamenlijk naar de optimale balans tussen pandgebonden en gebiedsgerichte maatregelen. De werkgroep baseert zich daarbij op een helder overzicht van alle technische mogelijkheden voor elektriciteit en warmte, met inachtneming van een groot aantal beperkende factoren, die zowel plaatsgebonden, logistiek, beleidsmatig als financieel-juridisch van aard kunnen zijn.

Vanuit diverse invalshoeken en op basis van de nodige ervaring met complexe vraagstukken inventariseerde en analyseerde Royal HaskoningDHV alle praktisch uitvoerbare maatregelen, van pv paneel of goede HR ketel (HR107) op individueel niveau tot collectieve warmte-koude-opslag, waarbij ook de onderlinge effecten van duurzaamheidsmaatregelen helder in kaart zijn gebracht. Uit dit overzicht destilleerde Royal HaskoningDHV scenario’s waarin de betrokken partijen op hun eigen schaalniveau aan een optimale duurzame herontwikkeling kunnen bijdragen.

Bewijzen
Het project De Groene Grachten toont aan hoe onmisbaar een integrale benadering van het thema duurzaamheid is. Door gelijktijdig meerdere schaalniveaus in acht te nemen en gefundeerde energiescenario’s op te stellen die voor alle betrokkenen en op elk schaalniveau richtinggevend zijn, creëerde mijn collega, Geert Filippini, een waardevol technisch en financieel kader voor toekomstige investeringsbeslissingen. Genoeg getwijfeld dus, want als het ons lukt om zelfs eeuwenoude Amsterdamse grachtenpanden op een betaalbare wijze te verduurzamen, is het definitieve bewijs geleverd: De Groene Grachten toont aan dat een duurzame energiehuishouding binnen ieders handbereik ligt.