Het geeft licht, maar is geen lichtbron in de traditionele zin. Het kan alle kleuren van de regenboog produceren en het werkt het best in clusters. In slechts een paar jaar heeft het een revolutie gevormd in de verlichtingsindustrie: led.

Led heeft snelle veranderingen gebracht in de verlichtingsindustrie. Veel nieuwe spelers hebben het gebied van verlichting betreden in de hoop geld te verdienen in een segment van de industrie die ze niet kennen. Deze nieuwe spelers hebben geresulteerd in een groot aantal led-armaturen, die eigenlijk niet geschikt zijn voor gebruik in kantoren, scholen of ziekenhuizen.

Maar ze zijn wel in dergelijke toepassingen geïnstalleerd en de hele branche lijdt onder de slechte reputatie voor wat betreft het gebruik van led. Het ontwerp van een led-armatuur, bestemd voor werkomgevingen, vereist specifieke kennis en betreft een zorgvuldige afweging tussen gebruikscomfort, lichtopbrengst en energieverbruik.

In de spiegel kijken

Zijn we voor de gek gehouden met de led-armaturen van het eerste uur met inferieure kwaliteit? In een perfecte wereld had verlichting als deze niet ontworpen mogen worden. Is dat de schuld van de producenten die verantwoordelijk zijn voor de verkoop van hun producten? Immers, op een vrije markt is het oké om te produceren en te verkopen, zolang het niet gevaarlijk is. Nee, we moeten in de spiegel kijken om degenen te vinden die verantwoordelijk zijn voor de realisatie van deze projecten. De mensen die ontwerpen, inkopen of installeren. 

Aan de andere kant zijn we een eenvoudig doelwit wanneer producenten een emmer vol goud beloven. Kijken we kritisch naar het aanbod of springen we gewoon in het diepe? Met onze adem ingehouden en hopen op het beste?  Immers, led is zo efficiënt en heeft een zeer lange levensduur... 

Balans tussen efficiëntie en ergonomie

Ja, een led-armatuur kan een zeer lange levensduur hebben, in de veronderstelling dat het goed is ontworpen met componenten van hoge kwaliteit. Vanuit financieel standpunt zou een kale led-module met een koelunit en externe driver de beste keuze zijn. Het levert immers de hoogste lumen/watt-verhouding. Deze oplossing is echter niet toepasbaar, want het grootste voordeel van led is ook zijn grootste uitdaging: de hoge lichtopbrengst beteugelen tot een voor de mens comfortabele oplossing. De balans tussen efficiëntie en ergonomie.

Nauw betrokken bij de verlichtingsindustrie moet ik toegeven dat we te naïef zijn geweest. Om te denken dat anderen in de bedrijfsketen in staat zouden zijn het verschil tussen goed en slecht te zien, ongeacht het product. Als je vraagt naar de output en een producent zegt ‘6,7 Watt’: waar hebben ze het dan over? 6,7 wat? Vergelijkbaar met een fluo-armatuur? Een goede of een slechte?

Lichtverdeling, kijkcomfort en levensduur

Bij de aanschaf van een led-armatuur spelen meerdere factoren een rol: verblinding, lichtverdeling, thermische controle, levensduur en ga zo maar door. Voor de gebruiker zijn lichtverdeling en kijkcomfort bepalend, voor de eigenaar van het gebouw speelt levensduur een belangrijke rol.

Levensduur hangt nauw samen met de warmteontwikkeling. Net als in alle elektronica is warmte echt killing voor componenten. Een goed ontworpen led-armatuur regelt de warmte en houdt de temperatuur op of onder de grenzen van de componenten. Hoe koeler, hoe beter. Dat vereist het juiste ontwerp, ballast en koeling, om het niveau van efficiëntie en levensduur te garanderen. En dát maakt de investering de moeite waard. 

Auteur Max Barenbrug is managing director bij Fagerhult.