Lunch. Daar hadden we wel behoefte aan. We maken echter kennis met de Noordduitse soberheid: er is alleen soep – okee, dikke soep… – met droge stukken brood, en als we een tweede bord willen halen is de boel op. Meer deelnemers dan verwacht, is het excuus. Maar dan nog…

Na de lunch moet ik zelf in een parallelsessie aan de slag. Franz Alt had het publiek 's ochtends mijn sessie aanbevolen vanwege de aanpak van klimaatverandering in dat rare Nederland, dat voor de helft onder zeeniveau ligt.

Helaas is de parallelsessie zo ingericht dat de moderator zelf eerst een presentatie geeft. En dan is er dus geen moderator die de tijd in de gaten houdt. Franz Linder - streepsikje, donkere schichtige ogen achter een hoornen bril - gaat er lustig op los en gebruikt veertig minuten, waar twintig gevraagd waren.

Zijn verhaal over Nahmobilität (tja, hoe vertaal je dat? Het gaat over lopen met of zonder rollator, fietsen, skaten, skateboarden, steppen, segwayen…) is op zich wel interessant. Steden moeten niet worden ingericht op de juiste straatbreedte voor auto's maar op de juiste stoepbreedte voor voetgangers. Hij voegt wat toe aan de laatste stellingen over mobiliteit: "onder 4 km moet je geen auto maar je hersens gebruiken".

Linder vertelt over een onderzoek waarmee werd aangetoond dat vijf maal per week dertig minuten sporten optimaal is voor het vooruitschuiven van de leeftijd waarop je gebreken gaat vertonen.
Linders presentatie doet me beseffen dat we in Nederland wat betreft het fietsverkeer al heel ver zijn; Duitsers kijken er erg tegenop en stellen nu maatregelen voor die bij ons al decennia gewoon zijn.

Slecht Duits
Een professor uit Siegen, Horst Höfler ("ich komme aus Süd-Deutschland, also mein Deutsch is nicht zo gut"), besteed daarna nog eens vrolijk 40 minuten over een verhaal dat ook in één zin had gekund: wij kunnen energieneutrale gebouwen maken die economisch haalbaar zijn.

Ondanks de bereikte uitloop begint moderator Franz Linder toch gezellig aan een bespreking van de eerste twee presentaties. Daarbij kan de discussie over hoe hij zijn eigen presentatie later moet samenvatten zo in de vergadervideo van John Cleese…

Nog slechter Duits
Met nog een kwartier en twee sprekers te gaan mag ik mijn verhaal er in noodtempo doorheen jagen. En dat in het Duits ("ich komme aus Holland, also mein Deutsch ist noch schlechter…"). Dat leek wel te doen – bij de powerpoint had je nog een woordenboek – maar zo uit de losse pols een Duits verhaal opdreunen valt niet echt mee, sinds de middelbare school.

Het zal een beetje geklonken hebben als Paul-de-Leeuw-Duits, wenn sie verstehen was ich meine. Ik vertel over het Nederlandse klimaatbeleid en laat er een aantal leuke en spectaculaire projecten bij zien. Handout op aanvraag na te mailen. Het publiek lijkt er niet echt warm van te worden, maar dat kan aan de lichte lunch, de late middag en vooral mijn twee illustere voorgangers liggen… Het applaus verrast me dan ook.

Na mij moet nog iemand in de reservetijd, Walter Außenhofer, van die eerder zo geprezen gemeente Freiburg. In de stad moet alle nieuwbouw aan Passivhaus-standaards voldoen. Freiburg blijkt ook eerste te zijn in de Solarbundesliga. Ik dacht: dat is een grappige naam, maar verhips, blijkt er ook een volledig op PV draaiend voetbalstadion te zijn…

Afsluitende plenaire sessie
Zonder kans op de theepauze moeten we daarna meteen door naar de afsluitende plenaire sessie, alwaar de moderatoren van de parallelprogramma's terugrapporteren. Onze man heeft het in zijn samenvatting vooral over zijn eigen presentatie. Tja, daar is natuurlijk ook de meeste tijd aan besteed.

Mij valt daarnaast op dat professor Günter bij deze nabeschouwingen meer praat dan tijdens zijn presentatie vanochtend. Er volgen nog wat rake quotes: "Die Hyenen werden wieder aktiv nun die Finanzkrise spielt" en een goede voor het wetboek "Keine Flickmaßnahmen oder unkontrollierte Einzelmaßnahmen nehmen" (heeft u hem?).

Het verplichte en saaie onderdeel wordt afgesloten door de ster van de dag, Franz Alt, met een positieve groet: "Spaß und Lust auf den Zukunft". Zo, laat die borrel maar komen.

Borrel?
We hadden na het lunchdebakel tenminste een goedmaker aan het eind verwacht, maar er is niets te drinken, laat staan eten, en iedereen gaat ervandoor. Had ik daarvoor een late trein terug geboekt? Na een paar vriendelijke uitwisselingen druip ik dan ook maar af en boek mijn reis om naar 1,5 uur eerder.

Behalve over de Duitse visie op en aanpak van klimaatverandering (vooral gericht op stedelijke opwarming en mitigatie door energiebesparing en mobiliteitsverbetering) heb ik hiermee van Duitsers weer wat eigenaardigheden leren kennen.

Bijvoorbeeld dat ze in hun presentatie graag als aandachthersteller "meine Damen und Herrn" gebruiken. Dat ze als waardering met hun knokkels op tafel kloppen in plaats van klappen (dat laatste houdt wat meer enthousiasme in). En dat Noordduitsers, of tenminste degenen uit Nordrhein-Westfalen, geen feestneuzen zijn maar serieus en bevlogen bezig zijn met de aanpak van milieu- en gezondheidsproblemen. Geen cynisme. Iedereen weet dat er iets moet gebeuren, en doet het dan ook. En daar kunnen wij weer van leren.

Foto: Gelukkig was er wel appelsap van strooifruitvelden.