Met een forse portie ervaring opgedaan bij ProRail, Schiphol en de renovatie van het Binnenhof weet Marc Unger hoe je complexe bouwprocessen naar de finish brengt. Sterker: hij mikt vooral ook op wat er daarna kan gebeuren. Unger: “Ik vind het heel belangrijk dat je met aanbesteden de toekomst contracteert.”

Unger is sinds 2019 programmadirecteur van de renovatie van het Binnenhof. Veiligheidsaspecten stellen strenge eisen aan het project en dus ook aan de contractering. Voor de uitvoering van de renovatie zijn met drie bouwcombinaties samenwerkingscontracten afgesloten, waarin de afspraken zijn vastgelegd die nodig zijn om met elkaar op een goede en verantwoorde wijze de eindstreep te halen. Het zijn geen bouwteamcontracten, maar de werkwijze van de afgesloten intentie- of samenwerkingsovereenkomsten is gedeeltelijk wel vergelijkbaar, aldus Unger.

Portfolio

Voor de renovatie van het Binnenhof is ook rekening gehouden met het feit dat je niet mag clusteren. Unger: “Dit verklaart mede waarom meerdere uitvoerende partijen gecontracteerd zijn en niet één. Voor een groot deel is de scope van de verschillende percelen nog niet volledig gedefinieerd. In de contracten zit werk verscholen dat je op dit moment alleen in potentie ziet aankomen. Daarvoor heeft de contractering van de maincontracts bij Schiphol mede als inspiratie gediend.”

“Ook bij Schiphol is als uitgangspunt een potentieel langjarige samenwerkingsovereenkomst genomen, waarbinnen allerlei projecten, maar ook het asset management uitgevoerd dient te worden. Binnen dit model heeft Schiphol daarmee, naast een deel van het asset mangement, een portfolio aan projecten aanbesteed. Daardoor kan de samenwerking zich ook op een aantal bovenliggende doelen focussen. Brengen deze samenwerkingen bijvoorbeeld corporate doelen op het gebied van duurzaamheid of van predictive maintenance dichterbij? De samenwerking en het ondersteunende contractmodel zijn daar op ingericht.”

Toekomst

Het is een werkwijze die Unger zijn stokpaardje noemt: “Ik vind het heel belangrijk dat je met aanbesteden de toekomst contracteert en niet het verleden. Binnen de aanbestedingswereld hebben we de neiging om heel goed te beschrijven wat vroeger werkte. De truc is echter dat je ervoor zorgt dat je beschrijft en contracteert wat je in de toekomst nodig hebt.”

“Het is verder zaak”, vervolgt Unger, “dat een bouwpartij belang heeft bij een positief eindresultaat.” Dat klinkt natuurlijk heel gek. Is dat dan niet zo? “Hier ligt een dilemma bij het publieke aanbesteden, waarin de past performance niet automatisch verwerkt is. De vraag is dus hoe je dit belang, net als in heel veel andere sectoren, praktisch kunt creëren.”

“Als je met elkaar een samenwerkingsovereenkomst voor een langere periode afsluit, gericht op heldere doelen en met tussentijdse, tweezijdige evaluatiemomenten heb je een omgeving gecreëerd waarin dit mogelijk is. Beide partijen zijn dan in staat om zowel de directe scope als de daar bovenop gestelde doelen stap voor stap te bereiken. ‘Het contracteren van een ambitie’, noem ik dit.”

Ontspanning

Met de aangezochte bouwpartijen in Den Haag werd de samenwerking al vroegtijdig opgepakt. “Onze teams gingen samen ‘de hei’ op in tien digitale bijeenkomsten. Daarbij werden de verschillende samenwerkingsdoelstellingen gedefinieerd en daarnaast werd besproken op welke wijze die konden worden ingevuld. Wat betekent dat voor de verschillende betrokkenen en, het moeilijkste: hoe acteer je als de samenwerkingsrelatie onder druk komt te staan? We zijn deze fase ingegaan met de intentie om, met respect voor elkaars belangen, tot wederzijds goede afspraken te komen. Door dat vertrouwen als opdrachtgever vooraf uit te stralen, haalden we al een stuk van de kramp weg die vaak in aanbestedingen zit.”

“Dat is een van de dingen die ik leuk vind aan contracteren en aanbesteden”, vervolgt Unger. “Dat je heel simpele levenslessen kunt toepassen binnen het wettelijke kader. Binnen die regels vind ik het vooral interessant om te kijken naar wat we met elkaar kunnen bereiken. Het wordt dan superleuk en er ligt behoorlijk veel ruimte.”

Verhelderend

“Over het algemeen willen alle betrokkenen dat een project in een goed tempo verloopt en dat na afloop de betrokken partijen tevreden zijn over het geleverde werk. Ook is er geen discussie over de insteek dat de mensen veilig en met plezier moeten kunnen werken en na een werkdag veilig naar huis kunnen gaan. Het werkt enorm verhelderend om tegen elkaar die samenwerkingsdoelstellingen uit te spreken. Om vervolgens met elkaar te ontdekken wat er precies bedoeld wordt. Doe dat in alle rust en onder goede begeleiding.”

“Vaak wordt gezegd dat er in de bouw tegengestelde belangen zijn, maar ik merk dat de doelstellingen grotendeels hetzelfde zijn. Alle partijen zijn in de regel gediend bij een soepel, vlot proces, goede kwaliteit, tevreden betrokkenen en belanghebbenden en een positieve samenwerking. En op de samenhangende kosten zal je een optimum moeten vinden. Mijn presentatie tijdens het congres Gamechangers in de Bouw & Infra gaat daarom ook over de kansen die we hebben om vanuit die positiviteit overeenkomsten te sluiten die aantoonbaar bijdragen aan de langetermijndoelstellingen van de betrokken partijen.”

Marc Unger + Binnenhof

Marc Unger was directeur procurement bij ProRail en de Royal Schiphol Group en is gastdocent aan de Universiteit Twente. Met een team van ongeveer honderd medewerkers werkt hij nu als programmadirecteur namens het Rijksvastgoedbedrijf aan de renovatie van het Binnenhof. Het project omvat, naast de renovatie, de realisatie van tijdelijke huisvesting voor de betrokken gebruikers (Eerste Kamer, Tweede Kamer, Ministerie van Algemene Zaken en Raad van State). Bij de renovatie zijn betrokken: drie grote aannemingscombinaties, tien architectenbureaus en tientallen adviseurs.

Zie ook: www.binnenhofrenovatie.nl

Marc Unger is op donderdag 25 november in Amersfoort de laatste keynote spreker tijdens het congres Gamechangers in de Bouw & Infra met het thema ‘Bouwteam: de hete hangijzers. Het complete programma vind je hier.

Tekst: Ysbrand Visser
Foto boven: Shutterstock