Afgelopen vrijdag begon in Wuppertal de Solar Decathlon Europe met aan de start ook een team van de TU Delft: Symbiotic Urban Movement (SUM). De studenten zijn aan de slag gegaan met het vraagstuk ‘verduurzaming van portiekflats’.

Tijdens de Solar Decathlon Europe (SDE) wordt elke twee tot drie jaar een verduurzamingvraagstuk aangepakt, waarmee een groep studenten voor langere tijd aan de slag gaat. Dit keer gaat het vraagstuk over een flat van woningcorporatie Staedion, die verduurzaamd moest worden. Hierbij wordt rekening gehouden met de bewoners, duurzaamheid, de omgeving en het geheel moest levensloopbestendig zijn. Alles moet gemaakt zijn van duurzame materialen. In totaal werken 60 à 70 studenten mee aan dit project, uit vakgebieden variërend van bouwkunde, omgevingsmanagement tot communicatie. Ook Breman Installatiegroep en groothandel Rensa dragen bij aan het project.

Staedion verhuurt veel portiekflats in Den Haag en is al jaren een opdrachtgever van Breman. Ook groothandel Rensa was al aangehaakt en stelde aan de studenten voor om Breman te vragen de installaties in de flat aan te pakken. Breman Woningbeheer Zuid-West is toen rechtstreeks benaderd door de studenten.

Energiepositieve uitkomst

De studenten hadden hun ideeën al behoorlijk ver uitgewerkt en kwamen met een vervolgvraag voor Breman: hoe wordt een flat energiepositief? Ofwel: hoe levert het pand meer energie op dan het kost? Daarnaast moesten de installaties voor de flat ook geprefabriceerd worden. Ze vroegen Breman om mee te denken over het installatieontwerp en of Breman het geheel kon installeren. Er volgde een mooie samenwerking tussen Breman Woningbeheer Zuid-West en het Kenniscentrum Energietransitie van Breman. Samen met de studenten is gekeken naar het ontwerp dat er al lag. En hierbij ging het niet alleen om de verwarming, maar ook om de ventilatie, riolering en hemelwaterafvoer. Vanuit het Kenniscentrum is geholpen met de berekeningen om het geheel energiepositief te maken.

Prefabricage

Dit project sluit goed aan bij waar Breman voor staat en daarnaast kon het bedrijf hier zelf ook veel van leren. Bijvoorbeeld op het gebied van prefabricage. Hoe maak je op de werkplaats verbinding tussen alle onderdelen? Zo was er een mooie samenwerking met Jan Snel. Zij zijn expert op het gebied van prefabricage en kunnen op hun verschillende vestigingen modulair en circulair bouwen. In de fabriek van Jan Snel is gezamenlijk de installatie al in elkaar gezet. De installatiefabriek van Breman zelf heeft ook geholpen bij het maken van de SKID (diverse producten in een stalen frame).

Op het pilotterrein van The Green Village in Delft (foto boven) is de voorbeeldflat deels nagebouwd als een soort modelwoning. The Green Village is een ‘levend lab’ voor duurzame innovaties. Hier heeft dit prototype twee weken gestaan. Deze is toen uit elkaar gehaald en voor de Solar Decathlon Europe naar Wuppertal in Duitsland getransporteerd. Daar is het prototype als legoblokjes opnieuw in elkaar gezet. Een internationale jury gaat bekijken of alles goed draait en het geheel ook daadwerkelijk energiepositief is. Ook wordt bekeken of alles voldoet aan de voorwaarden die vooraf zijn gesteld. Er zijn diverse thematische voorronden en de finale prijsuitreiking is op 24 juni.

Nieuwe manier van installeren

De samenwerking met de studenten en de andere partners gaf Breman een mooi kijkje op een nieuwe manier van installeren. Waarbij meer gekeken wordt naar prefabricatie en energieleverende installaties. Ook circulariteit was een belangrijk onderwerp. Breman heeft de afgelopen jaren al drie andere pilots gedraaid op The Green Village. Hierdoor wordt het bedrijf steeds vaker benaderd door studenten en start-ups om installaties te plaatsen of te testen. Zo kan er mooi kennis worden gedeeld op het gebied van verduurzaming en blijft Breman zelf ook op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen.

“Het was een erg leuk project om aan te werken en om mee te denken met de studenten”, vertelt Remco Bleijenberg, projectleider Breman Woningbeheer Zuid-West. “Zij hebben het project van a tot z helemaal uitgedacht met advies van de betrokken partijen. Nadat het ontwerp helemaal rond was, zijn ze aan de slag gegaan in de Jan Snel-fabriek in Montfoort. Hier hebben ze onder begeleiding van de mannen van Jan Snel zelf de prefab modules, inclusief de simulatie van het gebouw en de top-up, in elkaar gezet. De modules en de installaties moesten zo gemaakt worden dat ze ook weer ontkoppeld en later in elkaar gezet konden worden. Hiermee moest dus rekening worden gehouden in alle ontwerpen. In de Jan Snel-fabriek hebben onze mannen het inbouwleidingwerk voor de riolering, cv en het water aangelegd.”

“Het is een interessant concept”, vervolgt Bleijenberg, “aangezien de installatie die we erin hebben gemaakt nog bijzonder weinig wordt toegepast. We hebben hier een Zehnder ComfoAir Q350 voorzien van een warmtewisselaar en gekoppeld aan een warmtepomp van Panasonic Aquarea. Het geheel fungeert als een luchtverwarmer. Daarnaast zijn ook allerlei andere duurzame producten toegepast. Zoals de Meed Energeyser douche WTW, zonnepanelen van Kameleon Solar op de gevel van de top-up module. Daar is zelfs een Delfts motief op aangebracht. Ook hebben we een systeem geïnstalleerd waarbij het afvoerwater naar helofytenfilters wordt afgevoerd om vervolgens te worden hergebruikt voor de toiletspoeling. Al met al een leuke klus.”

Installatieontwerp

“We hebben een luchtwater warmtepomp geïnstalleerd. Hierbij was het idee om de buitenunit in het glazen trappenhuis te plaatsen. Door het glas en de zon wordt de lucht opgewarmd. Die lucht gebruikt de warmtepomp dan weer voor verwarming. Ook is er een wtw-unit geplaatst voor de ventilatie. De warmtevraag van de woningen was zo laag, dat de woningen alleen al door de ventilatielucht verwarmd konden worden. De warmtepomp zorgt voor het warme tapwater. Het geheel wordt van elektriciteit voorzien vanuit zonnepanelen. Verder zijn er twee vuilafvoersystemen: het douche- en toiletwater gaat richting het riool. Het andere afvalwater wordt op een natuurlijke manier gereinigd voor onder andere de toiletspoeling. Tot slot zijn er zonnepanelen op het dak en de gevel van de flat geplaatst.”

Bekijk ook deze video over het project:

Lees hier alles over het prototype.

Volg de Solar Decathlon Europe dagelijks via de kanalen van de organisatie SDE en die van SUM.

Lees ook:
Opvolgers MOR-team verleggen focus naar portiekflats

Lees ook de artikelen over eerdere Solar Decathlons.

Tekst: Breman Installatiegroep
Beeld: SUM