In een nieuwe Expertpost gaat Norbert Schotte dieper in op wat jij kunt betekenen voor de energietransitie en klimaatverandering. Welke keuzes maak jij, welke impact kun je zelf genereren en wie neem je in je eigen omgeving daarin mee? Verschans je niet achter angsten of ongemak, maar ga er voor. Wacht niet op anderen, ook in 2022 niet.

Tekst: Norbert Schotte

Een aantal maanden geleden belde Jan Kadijk van de Dutch Green Building Council (DGBC). Of ik ervoor openstond om een keynote te verzorgen voor het Future Leaders Program van DGBC. Tuurlijk wilde ik dat, zei ik enthousiast, terwijl er twee gedachten door mijn hoofd gingen. Ik houd ervan om te presenteren en mensen te inspireren, dus ik ging ‘aan’. Ik had er direct zin in. Maar er was ook een ander stemmetje in mijn hoofd. Ongemak.

In 2020 dacht ik er zelf nog over na om deel te nemen aan dit leiderschapsprogramma en nu word ik gevraagd om generatiegenoten te inspireren. Gaat dit niet heel snel? Waarom zouden ze iets van mij aannemen? Wat moet ik ze dan gaan vertellen? Jan vertelde mij dat ik de nodige aandacht heb gegeneerd en dat het interessant is om te horen hoe ik daarmee omga.

Dat kan ik wel, dacht ik vervolgens. Ik ga mijn generatiegenoten niet vertellen wat ze moeten doen, maar ik ga ze meenemen in mijn persoonlijke verhaal. In de worstelingen en ongemakkelijke situaties, waarom ik bepaalde keuzes heb gemaakt en wat ik daarvan heb geleerd in de hoop dat de Future Leaders aanknopingspunten er voor henzelf kunnen uithalen.

Waarover maak ik me zoal zorgen?

In mijn presentatie vertelde ik over vier maatschappelijke onderwerpen waarover ik me zorgen maak. Het klimaat warmt op en met het huidige tempo aan CO₂-uitstoot rammen we ons koolstofbudget er met zeven jaar doorheen! Dit is onmiskenbaar zorgwekkend. Er is acute actie nodig willen we de klimaatopwarming überhaupt tot 1,5 graden beperken. Dit ziet er vooralsnog weinig hoopvol uit als je de klimaatdoelen van alle landen bekijkt (rapport UNFCCC).

Het verlies aan biodiversiteit krijgt niet de aandacht die het verdient. Het verdwijnen van dieren, planten, bomen en schimmels bedreigt uiteindelijk ook ons voortbestaan en de afspraken die hierover zijn gemaakt, worden niet nagekomen (AD.nl).

De intensieve veehouderij heeft niet alleen een enorme voetafdruk, maar is op grote schaal ook nog eens verre van diervriendelijk. Ik weet zeker dat als de wanden van slachterijen van glas zouden zijn, iedereen vegetarisch zou worden.

Toenemende verspreiding van nepnieuws

Waar ik me ook zorgen over maak is de verspreiding van misleidende informatie, wat in tijden van corona hoogtij viert. Tot in ons parlement zijn er mensen werkzaam die het verspreiden van nepnieuws tot kunst hebben verheven en in toenemende mate een bedreiging vormen voor onze vrije pers en democratie.

Wat kunnen we hieraan doen?

Mijn vorige column ‘Wat als’ ging over de mate waarin de politiek onvoldoende actie heeft ondernomen op het gebied van klimaatverandering en het bevorderen van biodiversiteit. Ik geloof ook niet dat we moeten kijken naar de politiek als gids die ons meeneemt in de transitie. Van complotgek Baudet en 'we-moeten-wel-lekker-kunnen-blijven-bbq’en-Rutte' verwachten we het absoluut minimale.

De normen en wetten die worden gesteld, zoals een MPG van 0,8, zijn niets minder dan een bezemwagen voor de bedrijven die blijkbaar een stok achter de deur nodig hebben. Van de politiek verwacht ik dus niet al te veel, al zijn die uiteraard wel belangrijk. Er heerst daar echter gebrek aan leiderschap. Wij zullen het zelf moeten doen. Als wij de klimaatdoelen willen halen en biodiversiteit willen herstellen, zal dat van onszelf moeten komen. Van jou en van mij.

Je hebt mensen nodig die op drie niveaus het gesprek aangaan en aanzetten tot verandering:

1. Privé met familie en vrienden gesprekken voeren over verduurzaming en hoe zij kunnen bijdragen.
2. Binnen je bedrijf zorgen voor een duurzame koers. Daarbij maakt het niets uit welke functie je bekleedt. Vaart het bedrijf waarin je werkt geen duurzame koers? Zoek medestanders, maak een plan en ga ongewoon aan de slag. Een bedrijf zonder duurzame koers is een bedrijf dat verdwaalt en niet overleeft.
3. Werk sectorbreed aan verduurzaming. Dit kan vanuit de politiek, brancheorganisatie, kennisnetwerken of een beweging als Gideon. Doe wat voor jou goed voelt.

Wacht niet op anderen

Waak ook voor het bekende omstandereffect. Er is een ongeluk, een brand, iemand ligt op straat en iedereen denkt ‘de ander zal wel 112 hebben gebeld’.

“In mijn directie zal er vast iemand iets van hebben gezegd.”

“Er zal toch wel iemand zijn in de sector die dit al heeft aangekaart?”

“Dit probleem zal vast al worden opgepakt.”

Wat als we dit ook toepassen in de aanpak van klimaatverandering? Sta jij toe dat de wereld wordt verwoest en kijk je de andere kant op? En kan je dit vertalen naar jezelf? Je niet uitspreken over beslissingen op persoonlijk vlak, bij jou in je bedrijf of in de sector... Dat zie ik als ‘de andere kant op kijken’. Sta achter je mening en deel die en wees ook niet te trots om die bij te stellen. Dát betekent voor mij leiderschap.

Hoe kun je impact maken?

Dit artikel van Emma Pattee geeft je houvast om het gesprek met familie, vrienden, collega’s en sectorgenoten aan te gaan. Het legt haarfijn uit waarom een breder perspectief dan enkel de directe carbon footprint nodig is. Je 'klimaatschaduw', die in het artikel wordt beschreven, bestaat uit drie delen:

• 1 Je consumptie

Dit omvat je levensstijl, zoals het gebruik van je airco, je verwarming in huis te vaak te hoog laten aanstaan, te veel vlees eten, vliegen, ofwel: je directe footprint.

• 2 Je keuzes

Je keuzes gaan over waarin je je geld investeert, het bedrijf waarin je werkt, het werk dat je doet, de politieke partij waarop je stemt, je keuzes qua aanschaf van auto (of het juist niet aanschaffen), je keuze voor bank en energieleverancier.

• 3 Je aandacht

Het minst tastbare, maar wellicht de belangrijkste. Hoeveel van je aandacht is gericht op de klimaatcrisis? Zet jij anderen aan tot nadenken over hun rol? Zowel in je privé als zakelijke omgeving? Greta Thunberg is hierin voor mij momenteel het beste voorbeeld.

Deze punten zijn alle drie belangrijk. Je consumptie verminderen, het maken van de juiste keuzes en door middel van jouw aandacht anderen aanzetten tot het maken van duurzamere keuzes.

Ongemakkelijk voorwaarts

Rapper Typhoon zei op het Springtij Forum (Terschelling, 2021) hierover ‘wees moedig in je ongemak’ en dat is een boodschap die ik ook tijdens mijn verhaal heb meegegeven. Vroeger viel ik flauw als ik een presentatie moest geven, maar door te blijven doen ben je in staat om ongemak om te zetten in je kracht. Een vrije vertaling van Typhoons uitspraak luidt: Ongemak? Dat is de stem van vooruitgang. Vooruit is de enige optie. En jij bent ook nodig. In je hoop en vooral je daden. Wees moedig in je ongemak!

Beeld: Shutterstock