Is levensduur een belemmerende factor bij circulariteit?

Auteur: Benno Nijenhuis

Zou de Van Dale er iets mee doen? Het woord ‘Circulair’. Het is voor mij nu al het woord van 2019. Maar gaat dit succes en alle aandacht circulariteit niet in de weg staan?

Beste duurzaamheidscollega’s, er moet mij iets van het hart. Zijn onze organisaties klaar voor volledige circulariteit? Wie gaat er bijvoorbeeld voor zorgen dat circulariteit een waarde krijgt en wie gaat dit verifiëren en controleren? Er zijn op dit moment meerdere initiatieven, waarbij het er wel erg op gaat lijken dat de Environmental Product Declaration (EPD) een bepalende rol gaat spelen. We kunnen bouwproducten op basis van gegevens uit de EPD met elkaar vergelijken, maar geeft u mij de zekerheid dat daar geen weeffouten in zitten? Wie voelt zich geroepen om als waakhond op te treden en de zuiverheid van deze (big) data te controleren?

Net als u streef ik naar een circulaire toekomst, maar blijf wel met beide benen op de grond staan. Circulariteit betekent het retour nemen van bouwmaterialen, om deze vervolgens te verwerken tot nieuwe grondstof. Dit wordt al veelvuldig gedaan met alles wat van steen, beton, ijzer of aluminium is. Maar wat doen we eigenlijk met dakbedekking. ‘Die wordt veelvuldig retour gehaald’, hoor ik u denken. Die beleving klopt: de bitumen lobby draait op volle toeren en laat graag haar ‘groene’ kant zien, maar welke waarde vertegenwoordigt het?  

Materiaalsamenstelling

Het kan maar zo zijn dat we nu bitumen dakbedekking van 30-35 jaar oud retour halen, recyclen en het residu gedeeltelijk in een nieuwe dakbaan verwerken. Perfect, zou ik zeggen. Maar wie legt uit wat de materiaalsamenstelling is van dit dak, van 30 jaar oud? We stoppen dus materiaal van drie decennia oud in een nieuwe dakbaan. EPDM daarentegen is meer dan 50 jaar geleden ontwikkeld in een laboratorium, speciaal om te dienen als onder meer dakafdichting, over de jaren nagenoeg niet gewijzigd in receptuur en halen we dus slechts sporadisch terug uit de markt. Met andere woorden: er valt daar niets te recyclen, want het bewijst nog dagelijks haar waarde op het dak. Eén van de eigenschappen van EPDM is namelijk een extreem lange gebruiksduur.

Terughalen?

Laten we ons ook nog even verplaatsen naar die periode van wat verder terug, 35-40 jaar. Toen werden veel daken in Nederland nog met hete bitumen verwerkt, en was een mastiek dak net passé. De bitumineuze dakrollen van nu kwamen gedurende de jaren 80 op de markt. Toch scoort een traditionele dakbedekking binnen de EPD beter dan een product dat aanzienlijk langer mee gaat. Het lijkt er sterk op dat voor het duurzame vraagstuk, de levensduur helemaal niet interessant is. Het weegt blijkbaar niet op tegen de waarde van het terughalen en het opnieuw verwerken van materialen. Of hebben we hier ook te maken met een al eerder benoemde weeffout?

Weeffouten

Als we onze bouwvoorraad bekijken en ieder element een waarde geven, laten we het dan ook eens worden over de weeffouten en het toezicht. Dit moeten we strenger op de agenda zetten. Er kan geen duurzame ontwikkeling zijn zonder complete transparantie.