De ambitie om bestaand vastgoed in één klap #VanGasLos, is in de meeste gevallen onbetaalbaar. Hierdoor stokt de noodzakelijke vooruitgang en snelheid tot uitvoering en leidt tot nog meer weerstand om te verduurzamen. Met de combinatie van circulaire principes én bestaande technieken kan vandaag al 80% aardgasreductie behaald worden. En voorbereid voor de laatste stap: 100% #VanGasLos.
1.000 gebouwen per dag, in plaats van 1.000 per jaar
Het vraagstuk ‘Van Gas Los’ in de gebouwde omgeving is groot en complex. Voor ‘Groningen’ willen we in 2030 bijna van het aardgas af en voor ‘Parijs’ hebben we een CO2-doelstelling van 49% reductie. De gebouwde omgeving moet hier ook een aanzienlijke steen aan bijdragen. Met zo’n 8.000.000 gebouwen en huizen in Nederland, waarvan circa 95% aangesloten zit op het gasnetwerk, moeten er 1.000 woningen per dag verduurzaamd worden. Dat zijn er nu nog 1.000 per jaar.
We wachten op elkaar
Vanuit de contouren van het Klimaatakkoord komt naar voren dat de gemeenten voor de duizenden wijken de komende 3 jaar een propositie moeten uitwerken welke techniek het aardgasverbruik gaat vervangen. Dit kan een individuele oplossing zijn of een collectief systeem. Daarnaast wordt er veel gesproken over nieuwe technieken als dé oplossing voor de toekomst, zoals waterstof en geothermie. Deze technieken zijn echter nog niet bewezen en robuust. Verwacht wordt bijvoorbeeld dat duurzaam geproduceerd waterstof pas echt zijn intrede gaat doen na 2030 (bron rapport Berenschot). Deze aspecten zijn helaas voor veel vastgoed eigenaren showstoppers om vandaag aan de slag te gaan en hun beslissing uit te stellen. Terwijl het al wel kán!
Denk breder en denk circulair
We zullen dus moeten versnellen! Een eenvoudige oplossing om de bestaande bouw sneller te verduurzamen ligt in het combineren van circulaire principes met bestaande technieken.
Steward Brand 6S - model
Bij circulair bouwen draait het om slim inzetten van de onderdelen van een gebouw om deze later opnieuw te gebruiken. Elk gebouw bestaat uit onderdelen met een eigen levensduur. Het model van Stewart Brand uit 1994 werkt dit uit met zes gebouwschillen (of gebouwlagen) die elk een eigen levensduur hebben en wordt toegepast om remontabel te bouwen voor nieuwbouw en grootschalige renovatie. Deze denkwijze biedt ook handvaten voor bestaand vastgoed.
Met de koppeling vanuit circulair bouwen volgens Steward Brand, kan het vastgoedmanagement en –onderhoud ook volgens deze methodiek worden opgezet. De veelal technische MJOP’s (meerjaren onderhoudsprognoses) kunnen daarmee een extra dimensie krijgen. Volgens het Steward Brand model wordt hiermee (nogmaals) aangetoond dat de meest kosteneffectieve wijze om te verduurzamen, gebruikmaakt van de natuurlijke vervangingsmomenten uit het Duurzame-MJOP. Vanuit het Brand-model komt ook naar voren dat de technische levensduur van installaties (Services) korter is dan bijvoorbeeld de schil (Skin). Het is daarom niet meer dan logisch dat bij elke vervanging of aanpassing van een gebouwonderdeel, dit onderdeel direct verduurzaamd wordt. Met het Stewart Brand-model in gedachte en uit eigen ervaring, is kostenefficiënt verduurzamen een proces en geen project. Het is derhalve belangrijk dat de gekozen verduurzamingstechniek per schil flexibel is en aan kan sluiten op toekomstige ontwikkelingen en vervangingen.
‘Van Gas Los’ in drie stappen
Gebaseerd op bovenstaand heeft Unica Energy Solutions met meerdere partners een logisch 3-stappenplan ontwikkeld om ‘Van Gas Los’ te gaan wat nu wordt uitgevoerd bij meerdere gebouwen. Onderstaande stappen zijn specifiek uitgelicht voor appartementencomplexen met blokverwarming voor woningbouwverenigingen vanwege het belang voor betaalbaar wonen en het verduurzamen van de voorraad. Ook voor andere gebouwtypes is het 3-stappenplan toepasbaar.
Stap 1: vervang cv-ketel voor hybride systeem: 80% aardgasreductie
Wanneer de ketel wordt vervangen door een duurzaam hybridesysteem, bestaande uit warmtepomp, zonne-energie, buffers en een kleine CV-ketel, is het nu al mogelijk om zo’n 80% van het gasverbruik te reduceren. De kleine (of zelfs een overgebleven) CV-ketel blijft nog nodig bij koude buitentemperaturen van 0 0C gr en lager. De bestaande binneninstallaties en radiatoren kunnen blijven zitten. De bewoner is niet meer 100% afhankelijk van de steeds hoger wordende gasprijzen zodat de energierekening laag gehouden kan worden. TCO-berekeningen laten zien dat een hybride systeem nu al voordeliger is dan een 1-op-1 vervanging. Door slim om te gaan met andere installaties in het pand, hoeft de elektra-aansluiting van de netbeheerder niet verzwaard te worden. Deze stap kan daarom ook gezien worden als een zeer kostenefficiënte ‘no regret’-maatregel.
Stap 2: isoleren (indien nodig)
Wanneer er straks geen aardgas meer is om te verwarmen, zal de warmtevraag van veel gebouwen gereduceerd moeten worden. In het algemeen kan worden gesteld dat gebouwen die ná 2000 gebouwd zijn, voldoende isolatie hebben om verwarmd te worden door een all-electric oplossing. Gebouwen vóór 2000 kunnen lokaal en gericht geïsoleerd worden. Dankzij de kennis van het gebouw, het bestaande gebruik, het comfort en bestaande meettechnieken is het mogelijk de zwakke isolatie-plekken van een gebouw in kaart te brengen. Hiermee worden de isolatiekosten aanzienlijk gereduceerd.
Stap 3: laatste 20% gasverbruik naar 0%
De overgebleven CV-ketel uit stap 1 wordt de komende periode vervangen door een andere techniek dat op dat moment beschikbaar is. Bijvoorbeeld het aansluiten op nieuw te realiseren warmtenet, een nieuw type hoge temperatuur warmtepomp of zelfs waterstof. Of misschien een techniek die nu nog niet bekend is. De keuze zal gebaseerd zijn op financiële en technische argumenten. Met de stappen 1 en 2 bent u voorbereid voor deze stap 3 en klaar voor een toekomst zonder aardgas!