8 januari 2018: de dag dat de energietransitie een gezicht kreeg

Auteur: Jan-Maarten Elias

De aardbeving op 8 januari 2018 met het epicentrum bij Zeerijp is hét kantelpunt in de energietransitie. Dankzij het motto ‘Een veilig land’ wordt sindsdien de ene na de andere maatregel door de overheid doorgevoerd. De angst van de Groningers heeft de energietransitie een gezicht gegeven.

Geschat wordt dat de aardbeving op 8 januari door ongeveer 200.000 mensen is gevoeld. Meer dan 6000 schademeldingen zijn binnengekomen. Er is zelfs schade geconstateerd bij het UMCG (Universiteit Medisch Centrum Groningen). Het is een wonder dat er nog geen slachtoffers zijn gevallen. De terechte woede, angst en jarenlange machteloosheid van de Groningers over de ontstane situatie heeft in Den Haag eindelijk een plek gekregen. Vanwege de veiligheid van de mensen wordt het energietransitieprogramma versneld doorgevoerd.

Toekomst van gaswinning

Sinds 8 januari 2018 zijn er binnen 6 weken onder andere de volgende maatregelen afgekondigd om het gasverbruik terug te dringen, en dit is nog maar het begin:

• De terugdringing van de gaswinning naar 12 miljard kuub per jaar, nu is dat nog 21 miljard.
• In plaats van over vier jaar, wil het kabinet al dit jaar dat een nieuwbouwwoning geen gasaansluiting krijgt, behalve als het niet anders kan. 
• Minister Wiebes heeft 200 grootverbruikers aangeschreven dat binnen 4 jaar het verbruik van laagcalorisch (Gronings) gas omgezet wordt naar hoogcalorisch gas of een duurzaam alternatief. Verwacht wordt dat binnenkort de andere grootverbruikers ook worden aangeschreven.
• De Borgingscommissie, onder leiding van Ed Nijpels, heeft het doel om de doelstellingen van het Energieakkoord uit 2013 te halen. De commissie heeft met de regering afgesproken dat bedrijven en instellingen aangiftemoeten doen van hun energiebesparende maatregelen. Voorheen werden de bedrijven gecontroleerd door de Omgevingsdienst, nu dienen ze het verplicht aan te geven. Een ‘omgekeerde bewijslast’. Ingeschat wordt dat dit nu al voor 100.000 bedrijven gaat gelden. Voor 2020 moeten al deze bedrijven hun aangifte doen. 
• Zelfs in de Tweede Kamer worden nu versneld verzoeken ingediend over, op het oog zeer kleine maar uiterst relevante, onderwerpen zoals ‘waterzijdig inregelen van cv-installaties’ (23-1-2018) om opgenomen te worden in de erkende maatregelenlijst van het Activiteitenbesluit. Immers, de terugverdientijd ligt ruim onder de vijf jaar en kan een aanzienlijke reductie van het gebruik van aardgas met zich meebrengen.

We worden kampioen!

Zoals bekend hangt Nederland onderaan het lijstje met Europese Unie landen op het gebied van duurzame energieopwekking. Op korte termijn wil kabinet Rutte III vanuit de achterhoede van het peloton haasje-over springen en koploper energietransitie worden in Europa. Ik word overigens liever wereldkampioen, maar Europees kampioen is al een mooie ambitie.

De doelstelling om naar 49% CO₂-reductie te komen ten opzichte van 1990, wordt vanuit het ministerie van EZK vertaald naar concrete maatregelen via 5 sectortafels. Hieronder valt ook de gebouwde omgeving. De regering wil het Energieakkoord uit 2013 vóór de zomer van 2018 omzetten in een nieuw Klimaatakkoord op hoofdlijnen. Hierdoor kan de financiële impact van maatregelen in de nieuwe begroting tijdens Prinsjesdag 2018 gepresenteerd worden. Dit is een opstap richting de noodzakelijke Klimaatwet. Verwacht wordt dat stevig ingezet gaat worden op bestaande technieken en maatregelen voor energiereductie, efficiëntie, elektrisch vervoer en duurzame opwekking via zon en wind. 

‘Hoe kom ik van het gas af?’

Sinds 8 januari krijgen we bij Unica Energy Solutions veel vragen over ‘Hoe kom ik van het gas af?’. We werken intussen met klanten meerdere concepten uit: op gebouwniveau, op portefeuilleniveau en op gebiedsniveau, met en zonder financiering. Samen met vaste ketenpartners proberen we van projecten naar processen te denken, van een unieke aanpak naar gestandaardiseerde oplossingen.

De opgave voor de gebouwde omgeving is dermate groot dat we met de bestaande uitvoeringscapaciteit alle zeilen bij moeten zetten. Want één ding is zeker: er is nu al een tekort aan technisch personeel om de korte termijn doelstellingen van de regering te halen, terwijl de energietransitie pas net begonnen is. Opdrachtgevers én opdrachtnemers moeten zuinig omgaan met de technische uitvoercapaciteit die we in Nederland hebben. Niet alleen vandaag, maar ook in de toekomst.

Personeelstekort jaagt aan

De bouw- en vastgoedsector is in de basis traditioneel en versnipperd. Innovaties komen pas tot stand wanneer er een echte noodzaak is om te veranderen. De grote vraag naar verduurzaming én het personeelstekort geven daarom een versnelling in innovatie. Denk aan bijvoorbeeld het ontwikkelen van gestandaardiseerde duurzame 'producten' voor vastgoedbeleggers door Edge Technologies met vaste ketenpartners. Of de plug & play netaansluiting van collega Löwik om de werkdruk van de netbeheerders te ontlasten. Met zowel proces- als productinnovatie komt daarmee ook de energietransitie in een versnelling. Ook hier kunnen we daarom spreken van een fenomenaal kantelpunt dat ten goede gaat komen aan onze sector.