Circulair is meetbaar

Auteur: John Mak

We zien in de praktijk dat er veel over circulariteit wordt gepraat en beleidsmatig op papier gezet. Tegelijkertijd constateren we dat als het puntje bij het paaltje komt er nog verdomd weinig terecht komt van beleid. In de praktijk blijkt de  sturing op duurzaamheid meestal beperkt tot de energieprestatie. Waarbij er wel steeds vaker marktinitiatieven zijn voor het recyclen van vrijkomend sloopmateriaal.

Waarom speelt circulariteit niet of nauwelijks een rol bij de aanbestedingen en gunningen voor nieuwbouw of renovatie van gebouwen? Essentieel knelpunt lijkt dat het juridisch lastig wordt gevonden omdat circulariteit moeilijk meetbaar is. Maar dat hoeft vanaf nu geen belemmering  meer te zijn.  De ‘CirculariteitsPrestatie Gebouw’ (CPG) is beschikbaar!
In mijn vorige blog pretendeerde ik dat W/E de basis voor een methodiek om circulariteit meetbaar en bespreekbaar te maken beschikbaar heeft. De DuurzaamheidsPrestatie Gebouwen (DPG = MPG + EPG*)  is daarvoor één van de bouwstenen.  Aangevuld met andere beschikbare bouwstenen is de methodiek nu verder uitgewerkt tot een eerste beoordelingsmethodiek voor de circulariteit van een gebouw.

Wat is een circulair gebouw, hoe ziet de methodiek eruit?  Een toelichting.

Wanneer is een gebouw circulair?

Volgens Brundtland is een duurzame ontwikkeling  het zorgdragen voor een leefbare aarde nu en later. Een voorwaarde of subdoel is dat we uitputting voorkomen van voorraden: grondstoffen, fossiele brandstoffen, ‘schone’ lucht, water, bodem en biodiversiteit. Dit bereiken we door circulair te bouwen en te beheren: voorraden in een gesloten kringloop houden en zonder schadelijke emissies naar lucht, water en bodem.

Om circulariteit vanuit dit subdoel praktisch hanteerbaar te maken onderscheiden we 5 hoofdstrategieën (figuur 1). De methodiek is vanuit de hoofdstrategieën uitgewerkt in parameters. Met deze ordening beschikken we over een hanteerbare afbakening van een begrip dat aan vele onderwerpen raakt. Belangrijk is het onderscheid in secundaire en primaire parameters, die als beoordelingscriteria dienen. Het meten van circulariteit blijkt dan al goed mogelijk door bestaande methoden te benutten.
In het overheidsbeleid en de Bouwagenda zijn het tegengaan van de klimaatverandering en de uitputting van grondstoffen belangrijke opgaven voor de bouw. In de lichtblauwe velden in figuur 1 staan ontwikkelingen, met een relatie naar circulariteit, zoals VANG, BENG en het materialenpaspoort.

Figuur 1, Circulair meetbaar vanuit strategieën en substrategieën (parameters) bekijk op volledige grootte

We willen het praktisch en eenvoudig houden. Daarom is bij de opzet van de CPG-methode zoveel mogelijk aangesloten bij beschikbare. GPR Gebouw, met naast de EPG, MPG en DPG ook een subthema circulair materiaalgebruik , is  logisch uitgangspunt. GPR Gebouw heeft voor elke parameter immers al een waardering en op basis van de gebruikelijke invoer van een gebouw in GPR Gebouw is een CPG te genereren, zie figuur 2. Per substrategie wordt de input uit GPR Gebouw omgezet in een score op een schaal van 1 tot 10. De scores op de substrategieën worden onderling gewogen opgeteld tot de scores op de strategieën en levert vervolgens de CirculariteitsPrestatie Gebouw (CPG).  

Figuur 2: Voorbeeld invulling CirculariteitsPrestatie Gebouw (CPG), bekijk op volledige grootte

Moeilijke materie makkelijk maken

Circulariteit is een complex begrip en de methodiek oogt wellicht ook zo op het eerste gezicht. Een geruststellende gedachte is dat de toepassing zonder noemenswaardige extra inspanning mogelijk is. Als een GPR Gebouw berekening is gemaakt, zijn op 1 na alle invoerparameters bekend en beschikbaar.
In het kader van een verkennend onderzoek naar de integrale prestatie van recent gerealiseerde HBO- en universitaire gebouwen is de lijn van DPG doorgetrokken naar de CPG. De resultaten van de toepassing van de CPG-methodiek voor 4onderwijsgebouwen staan in de tabel.

Figuur 3, bekijk op volledige grootte

Zijn we hiermee klaar?

Met de CPG-methodiek kunnen gebouwen en plannen voor nieuwbouw of renovatie op hun circulariteit worden gewaardeerd.  Ongetwijfeld is het nog niet volmaakt. Ervaringen vanuit het gebruik en verbetersuggesties verwerken we graag in een volgende versie.
En alleen meten is niet voldoende. Er is behoefte aan concrete en inspirerende voorbeelden van circulaire gebouwen. Dit kunnen gerealiseerde gebouwen zijn, en ook conceptuele gebouwbeschrijvingen. Gelukkig heeft W/Ede afgelopen 20 jaar ook op dat terrein niet stilgezeten.
Wordt vervolgd!