Terwijl het verkennen voor een vruchtbare formatie in volle gang is, hoop ik dat energie het kernthema wordt in het uiteindelijke regeerakkoord en zichtbaar wordt in de samenstelling van het kabinet. We zijn er als deskundigen wel uit: de energietransitie is broodnodig en onafwendbaar. Bovendien is het een geweldige kans voor innovatie in de bouw- en installatiesector en zal het de waarde van onze vastgoedportefeuilles doen stijgen als we het voortvarend aanpakken, ook in vergelijking met omringende landen.  Kortom: de gedachte van een Deltaplan-energietransitie krijgt brede steun in de sector.

Maar als we buiten onze Duurzaam Gebouwd-kring kijken vind ik het nog opvallend stil. Het is nog geen mainstream in de bulk van de seriematige woningbouw en ook in de utiliteit is er nog veel business as usual. Nog te vaak worden anno 2017 nieuwbouwprojecten gerealiseerd die zijn toegespitst op de geldende EPC-eis. Aan de kopers wordt trots verteld dat hun nieuwe woning voldoet ‘aan de laatste eisen’.

De paar PV-panelen waarmee die EPC is dichtgerekend worden verkocht als het toppunt van duurzaamheid. Geen van de kopers heeft enig inzicht in de implicaties wanneer die woning alsnog bijvoorbeeld all-electric gemaakt moet worden. Over toekomstige oplossingen, zoals een opstelplaats voor een warmtepomp, is nog niet nagedacht. In de corporatiesector is het streven naar gemiddeld B in brede kring vertaald naar ‘niet meer dan B’. Maatschappelijk verzet is er tegen windmolens en alleen in Groningen tegen aardgas.

Urgentie ontbreekt

Natuurlijk zijn er ook goede voorbeelden. Ontwikkelaars, bouwers en beleggers die nu al nadenken over toekomstige eisen en praktische oplossingen daarvoor; corporaties die in complexen met toekomstwaarde bewust grote stappen maken naar NOM of NOM-ready. Particulieren die hun nek uitsteken en investeren in comfortabele energieneutrale woningen. We kennen ze, maar we kennen ook hun frustraties over wet- en regelgeving, onbegrip bij ketenpartners en het ontbreken van een level playing field.

Naar mijn gevoel ontbreekt de echte politieke en maatschappelijke urgentie tot nu toe. De samenstelling van de huidige formatiepartners biedt wel uitzicht op het aanpakken hiervan: GroenLinks en D66 zijn sowieso ondubbelzinnig voor de energietransitie, de CDA-onderhandelaars moeten hun beginselprogramma onder hun kussen leggen en de VVD-ers de goede raad ter harte nemen van hun achterban bij VNO/NCW. Dan kan op de formatietafel het volgende lijstje:

• Een minister van Energietransitie
• Vergroening van het belastingstelsel
• Energieneutrale nieuwbouw vanaf nu met een compleet neutraal gebouwde omgeving in 2040
• Transactieverbod voor alle gebouwen met ongunstig label (2020: < C, 2025: < B)

De nieuwe minister mag in de gebouwde omgeving daarnaast aan de slag met:

• Realistisch alternatief voor salderingsregeling, dat in 2017 nog wordt uitgewerkt
• Binnen een jaar duidelijkheid over het uitfaseren van aardgas: wie is wanneer aan de beurt
• Randvoorwaarden voor biomassa in woonwijken
• Draagvlak voor de lokale consequenties
• Herziening van de Warmtewet: NMDA wordt AMDA: altijd minder en duurzamer dan aardgas
• Eisen aan binnenmilieu: gezonde lucht, grenzen aan oververhitting

En ten slotte: waardering voor alle persoonlijke en lokale initiatieven die nu al ver op deze punten vooruit lopen. De echte verandering komt namelijk van mensen. Je hoeft ze alleen maar de ruimte te geven.