De kunst van het vragen stellen! Er blijkt een gevoel van schaamte te ontstaan bij het stellen van vragen aan mensen die hoge(re) functies bekleden en aanzien genieten.

De uitspraak ‘het is eenzaam aan de top’ kun je morgen veranderen door je open op te stellen en tijd te reserveren om vragen te stellen of nog beter bevraagd te worden.

De verwondering die zich dan ook aandient: stellen we wel vragen, of nog beter: stellen we wel de juiste vragen? Gewoontes worden patronen, patronen worden rituelen, rituelen worden principes en principes worden normen.  Maar hoe ontstaan gewoontes en dienen die normen niet tussentijds getoetst te worden of deze nog wel bijdragen aan de ambities , doelstellingen en kernwaarden van je jezelf en je onderneming?

“Het Volkswagen-schandaal, waarbij het merk gesjoemeld bleek te hebben om aan milieunormen te voldoen, leert ons een paar dingen: de normen zijn verouderd, het overheidsbeleid bij die normen zijn soms absurd en de autojournalisten hebben zitten slapen. Journalist Niek Schenk steekt de hand in eigen boezem.”

Dit was de aanhef van een artikel in het FD van een journalist die reflecteert op een ‘plotseling’ ontstane situatie, die nogal wat gevolgen heeft op heel veel terreinen.  Met als conclusie:

Duurzaamheid staat niet los van eerlijkheid, beseffen we ons dat wel?

En welke rol heb je daar zelf in? En wat zijn mogelijke gevolgen van die gewoontes, patronen, rituelen, principes en normen die hier de boventoon zijn gaan voeren? Wie zit er allemaal te slapen?

Niets doen is geen optie

Ik had de eer de afgelopen 2 weken spreker te mogen zijn op het IVVD congres – Gemeentelijk Vastgoed Dag op Nyenrode, tijdens een KIVI bijeenkomst in Eindhoven en tijdens het Duurzaam Gebouwd Zorgvastgoed seminar in Delft.

Als voorvechter van ‘Het kan als je het wilt! – Het moet omdat het kan’ is het altijd de zoektocht: hoe breng je energie in de zaal, hoe zorg je dat je aansluiting houdt met je publiek, wat geef je mee waarmee ze morgen ook al aan de slag kunnen.

De worsteling die bij mensen in de ogen te lezen is, spreekt boekdelen: kan ik toegeven dat ik het niet meer weet, waar moet ik beginnen, mag het wel, het is zo complex en het systeem onderdrukt mij in plaats van het systeem ondersteunt in wat ik wil bereiken. Bij twijfel schakelt het menselijk brein gelijk in de modus van “Ja, maar…”, met als gevolg dat er vanuit het eigen belang, rol, opdracht een argument wordt aangevoerd om niets te doen, dan wel op de manier zoals je gewend bent het te doen. Maar de echte vraag is: Hoe ga je dit ontwijkende gedrag later dan uitleggen?

Echt durven vragen

In tegenstelling tot de auto-industrie waar naar nu blijkt gesjoemeld wordt, kenmerkt de bouw zich als sector waar we willen voldoen aan ‘minimale eisen bouwbesluit’ of het niet-transparant blijven stapelen van oplossingen. Certificaten en labels voeren de boventoon, terwijl we al beter weten en kunnen. Ook zie je dat er slecht geluisterd wordt naar elkaar en dat we met ogenschijnlijk gelijke ambities elkaar niet kunnen vinden en kunnen aanspreken op iets wat veel groter is dan onszelf: de nieuwe standaard die  toekomstbestendigheid heet! Wat is hier dan de echte vraag, ook wel Grundsatzfrage genoemd? 

Durf te vragen om wat je wil bereiken in plaats van wat je wil hebben. Niet je eigen beperkte kennis en vaardigheden inzetten om bestekken inhoud te geven, maar juist aangeven welke waarde je wil ontwikkelen: bijvoorbeeld een goed binnen klimaat voor je medewerkers, sociale cohesie voor leefbaarheid in een wijk, circulaire economie om grondstoffen in omloop te houden of comfort en betaalbaarheid om tevreden bewoners, zekerheid en fossiele onafhankelijkheid te bereiken. Waarom vragen we daar niet om?

Kantelen

Door andere vragen te stellen kom je tot wezenlijk andere inzichten en concepten. De kansen zijn enorm en de opschaling naar kennisontwikkeling, werkgelegenheid en economische ontwikkeling zijn daarmee volop voor handen. Dus een mogelijke  Grundsatzfrage is: verlang van je opdrachtgevers een betere vraag en geen bestek. Een vraag waarbij je wordt aangesproken op je vakmanschap, je vaardigheden, je bereidheid om concepten te ontwikkelen die je op lange termijn ook wil exploiteren en garanderen en niet om je ‘rekenvaardigheden’. Dat vraagt om het kantelen in denken en doen. En om niet te vervallen in het wijzen naar anderen, je opdrachtgevers, kun je morgen zelf al beginnen met het aanspreken van je eigen toeleveranciers door hen ook die betere vraag te stellen.  Wil je echt het onderscheid gaan maken, durf dan de echte Grundsatzfrage aan jezelf te stellen: Wat is eerlijk gezegd mijn bestaansrecht en hoe toekomstbestendig ben ik eigenlijk bezig? Een betere wereld begint bij jezelf, bij het stellen van een betere vraag!

*Grundsatzfragen | Catalyzing, Insights, Innovation and Action
The art of power questions by E. Vogt, Juanita Brown and David Isaacs

In Germany, the job title Direktor Grundsatzfragen translates as “Director of Fundamental Questions.”As a German colleague said:  “Yes, there’s a job title of Direktor Grundsatzfragen. Some of the larger German companies have an entire department of Grundsatzfragen.These are the people who are always thinking about what the next questions will be. Of course, these people are only in the German companies headquartered in Germany, such as Daimler, Bayer, Siemens, or SAP. If the German company is acquired by a U.S. company,they usually eliminate the Grundsatzfragen positions.”