Voorbeeldige Scandinavische school

Auteur: Dominique Goven

Als partner van het Centrum voor Gezonde Scholen bezocht Rockfon, samen met een enkele andere partners en een 80-tal architecten en schoolbesturen uit Nederland en Vlaanderen, een aantal scholen in Kopenhagen. Dit centrum is een kenniscentrum rond licht, lucht, geluid, energie, ergonomie en visueel comfort in schoolomgevingen, operationeel in de Benelux.

Opmerkelijk in deze projecten was de connectiviteit tussen de school en haar omgeving, maar ook tussen het schoolgebouw en haar gebruikers. De leerling centraal stellen was hierbij dan ook een belangrijk credo. Wat me opviel was vooral de openheid in ontwerp en het gebruik van glas als duurzaam, wederkerend element. Niet enkel om energietechnische redenen, zoals het laten binnenstromen van natuurlijke daglicht.

Transparante, glazen wanden

Maar vooral om het kind in verbinding te brengen met zijn of haar omgeving. Niet alleen naar buiten, maar ook binnen werden de klaslokalen gescheiden door voornamelijk open en transparante glazen wanden. Wat het des te meer opmerkelijk maakte, was dat geen van de kinderen in de klaslokalen opkeek toen plots een groep van iets minder dan 100 personen uitermate zichtbaar door de gangen liep.

Mooi voorbeeld van hoe een kind zich snel aanpast aan veranderende omstandigheden en hoe je paradigma’s kunt doorbreken. Terwijl wij in de Benelux terughoudend zijn met teveel transparantie en openheid in schoolgebouwen, want leidt dit niet tot concentratieverlies, tot onoplettendheid, of nog meer rumoer...

Een overvloed aan glas houdt automatisch in dat het alle andere facetten van een gezond binnenklimaat goed moet zitten. En vaak heeft een bewuste keuze voor het ene een effect op het andere. Zo leidt een teveel aan harde materialen dan weer tot galm en een slechte akoestiek. De toegepaste Rockfon-plafonds waren dan ook onontbeerlijk, maar tevens mooi aangevuld met diverse geluidabsorberende materialen aan de wand, vaak kunstzinnig toegepast, wat ook het visuele comfort weer ten goede kwam.

Deense school als utopie?

Achteraf vond een debat plaats over de voornaamste leerpunten, wat snel leidde tot de conclusie dat een gezonde school bouwen op zijn Deens - met budgetten van zo'n € 2.500 per m² - voor Nederlandse en Vlaamse architecten een utopie is. Helaas ging de discussie verder in de richting van wie nu het meest gelukkigst mocht zijn, de Vlaming die net wat meer budget heeft, maar ook een grotere verantwoordelijkheid moet dragen. We vergaten te discussiëren waarom het gaat: wat is een gezonde, duurzame scholen en hoe kunnen we deze bouwen?

Ik denk dat niemand na deze trip kan ontkennen dat de Denen het goed voor elkaar hebben op het vlak van onderwijshuisvesting. Zij zijn op deze manier helemaal klaar om hun kinderen op een gezonde en duurzame manier klaar te stomen voor de komende decennia. En ja, het is “daadwerkelijk onmogelijk” om een gezonde en duurzame school te bouwen voor € 900 tot € 1300 per m² (afhankelijk van waar je je bevindt in de Benelux) en het is zaak hier de beleidsmakers in beide landen van te doordringen, misschien wel door dergelijke projectbezoeken aan Denemarken.

Verplicht gezonde scholen bouwen

Maar er is ook een gedeelde verantwoordelijkheid, ondertussen staat de tijd niet stil en zijn wij het aan onze kinderen verplicht om gezonde scholen te bouwen binnen de uitgetekende krijtlijnen. Slimme oplossingen die lucht, licht, geluid, energie, ergonomie en visueel comfort in zich hebben, zijn daarbij niet alleen zaligmakend: het dienen ook nog eens ‘slimme, betaalbare oplossingen’ te zijn. Daarvoor is samenwerking nodig tussen aanbod (fabrikanten) en vraag (de gebruiker). Laten we de architect hierbij in zijn rol laten als ontwerper voor en vertegenwoordiger van de gebruiker. Laat ons samen die handschoen oppakken.