Verworvenheden Nationale Milieu Database

Auteur: Michiel Haas

Enige tijd terug verscheen er in CoBouw een verontrustend artikel over de Nationale Milieu Database (NMD), die onvoldoende objectief zou zijn. De schrijver van het artikel, Thomas van Belzen, baseerde zich op een uitgelekt intern rapport.

De kop van ‘onvoldoende objectief’ wordt nergens in het artikel onderbouwd en wordt in de praktijk ook niet zo ervaren. En grote financiële schade lijkt me ook zo’n overdreven uitspraak, want er is wel degelijk heel hard gewerkt om een unieke, nationale milieudatabase voor bouwproducten te maken. Dat is nog nergens ter wereld vertoond. Dat geld is dus zeer zinnig besteed, hoezo schade? Ongelukkigerwijs is de NMD van start gegaan met een uiterst bescheiden budget, terwijl wel een belangrijk deel van het nationale milieubeleid gebaseerd wordt op milieukenmerken van bouwproducten.

Kop uit CoBouw van 20 januari 2014

Toch zou ik hier graag een ander geluid willen laten horen.

Eerste LCA’s

Ik stam nog uit de begintijd van de levenscyclusanalyses (LCA’s). We hebben de tijden meegemaakt dat de producenten van betonnen rioleringsbuizen een LCA lieten maken en uit die LCA kwam naar voren dat hun product het minst milieubelastend was. De producenten van gres rioleringen lieten vervolgens ook een LCA maken en toevallig bleek hun product milieukundig de beste te zijn. De PVC producenten van rioolbuizen konden niet achterblijven en lieten ook een LCA maken en wat bleek, de PVC rioleringsbuizen zijn de milieuvriendelijkste. Alle drie de LCA’s waren gemaakt door gerenommeerde adviesbureaus. Er was dus iets anders aan de hand. Ieder bureau was uitgegaan van de gegevens van de industrie waar de opdracht vandaan kwam en de gegevens voor de andere producten werden gehaald uit internationale databases, die veelal sterk verouderde branche gemiddelde data beschikbaar hadden. Er werden dus appels met peren vergeleken en we beschouwen dat als wetenschappelijk onjuist.

Verworvenheid 1: Als er nu een LCA gemaakt wordt dan worden de gegevens uit de NMD gehaald om mee te vergelijken, zodat alle LCA-bureaus met dezelfde achtergrond data werken.

Instrumenten harmoniseren

Er zijn een drietal instrumenten die gebruik maken van LCA data, dat zijn GPR, GreenCalc en BREEAM NL. Ieder van deze instrumenten werkte met eigen data, waardoor vergelijkbare gebouwen in het ene instrument anders kon scoren dan in het andere instrument. Voorafgaand aan de NMD hebben de instrument eigenaren W/E Adviseurs, NIBE en IVAM hun instrumenten zodanig op elkaar afgestemd dat vergelijkbare maatregelen tot vergelijkbare resultaten leiden. Daarbij was het niet alleen noodzakelijk de rekenregels op elkaar af te stemmen, hetgeen gebeurd is in de ‘Bepalingsmethode’, maar was het ook noodzakelijk de databases te harmoniseren. Uit dat project, dat met steun van het Rijk werd uitgevoerd, is de NMD ontstaan.

Verworvenheid 2: De instrumenten werken nu allemaal met dezelfde database (NMD) en ook de rekenregels zijn geharmoniseerd, waardoor de uitkomsten gelijk zijn.

Producenten informatie

Milieu databases bestaan voornamelijk uit branche gemiddelde informatie. Het maken van een LCA was vroeger een zeer kostbare aangelegenheid en dat deed je het liefst als branche gemeenschappelijk. Dat had grote kostenvoordelen en betekende tevens dat je op milieugebied niet met elkaar concurreerde, wel op prijs en kwaliteit. Maar tijden veranderen, milieu wordt steeds belangrijker en door de opkomst van diverse keurmerken, werd het interessant om wel op milieukenmerken met elkaar te concurreren. Databases zouden dus feitelijk een grote slag moeten slaan van branche gemiddelden naar bedrijfsspecifieke informatie. Die omslag van branche gemiddelden naar bedrijfsspecifieke gegevens vindt nu plaats. De NMD wil daarop inspelen en dat faciliteren met verschillende soorten data, categorie 1 – getoetste bedrijfsspecifieke data, categorie 2 – getoetste branche gemiddelde data, categorie 3 – niet getoetste data. Maar in de huidige tijd met minimale bedrijfsresultaten en waar overleven belangrijker is dan milieu informatie verstrekken, loopt dat niet zo’n vaart. Dat is de NMD dus niet te verwijten.

Verworvenheid 3: De NMD faciliteert de overgang van branche gemiddelde data naar bedrijfsspecifieke data, een belangrijke stap op weg naar nog betere data.

Verouderde data

Het is reeds gememoreerd, een LCA laten maken was een zeer kostbaar proces en dat deed je dus niet al te vaak. De kosten voor een LCA zijn sterk omlaag gegaan, maar in de huidige tijd geven producenten desondanks niet of nauwelijks geld uit aan het verkrijgen van nieuwe milieugegevens. Daarmee verouderen data steeds meer. Productieprocessen en inzichten veranderen in de loop van de tijd, waardoor de milieudata regelmatig geüpdatet moeten worden. Het is dus noodzakelijk om ook de database steeds te updaten. Door de invoering van categorieën en met name door de categorie 3 data van een verouderingstoeslag van 30% te voorzien, worden branches en producenten gestimuleerd om hun data te verversen met nieuwe gegevens.

Verworvenheid 4: De NMD stimuleert branches en producenten om hun data te vernieuwen, zodat de database steeds verder ontwikkelt en steeds beter wordt.

Stichting Bouwkwaliteit (SBK)

SBK ligt in het betreffende artikel ook onder vuur. Daar is weinig reden toe. De onafhankelijkheid en integriteit van SBK staan buiten iedere twijfel. Probleem is het jaarlijkse verlies door een financieringsmodel dat afhankelijk was van het aantal afgegeven, sinds 1 januari verplichte gestelde, milieuprestatieberekeningen. Voor 15 euro per stuk geeft SBK certificaten af aan gemeenten als bewijs dat de berekeningen voldoen. Maar als ambtenaren er niet naar omkijken en minister Blok zich in CoBouw daar niet echt druk over maakt, komt dat verdienmodel natuurlijk nooit van de grond. Dus ligt de noodzaak bij een ander financieringsmodel te vinden voor de NMD. De stakeholders zijn zich dat bewust en er vinden gesprekken plaats om daar een oplossing voor te vinden. Die gaat er komen.

Verworvenheid 5: De NMD is bij een onafhankelijke en integere organisatie ondergebracht.

Dit andere geluid dat ik hier heb opgeschreven, heeft brede ondersteuning. Zo hebben een groot aantal brancheverenigingen brieven gestuurd aan de betroffen Ministeries ter ondersteuning van het huidige beleid om de database in beheer te houden bij SBK, met behoud van het uitgevoerde beleid, maar met een robuustere financiering.

Eén voorbeeld van een deel uit een SBK-ondersteunende brief aan de beide Ministeries van een aantal branche verenigingen. Er zijn er meer geschreven.

Auteur: em.prof.dr.ir. Michiel Haas