2038: de circulaire economie werkt

Auteur: Michiel Haas

Het is 2038 en de circulaire economie werkt. Hoe is dat gelukt? Achteraf kunnen we constateren dat de in 2013 door Urgenda, samen met meer dan 1000 Nederlanders, ingediende dagvaarding tegen de Staat der Nederlanden en de eis klimaatmaatregelen te nemen die de burgers moet beschermen een cruciaal moment is geweest.

Eind 2015 doet de Hoge Raad uitspraak en komt tot de conclusie dat het kabinet Rutte II ernstig tekort schiet in zijn bescherming van de burgers op lange termijn. De rechter erkent dat het een mondiaal probleem is, maar dat er nationaal aan moet worden gewerkt. Nederland dient zijn klimaatdoelstellingen zodanig bij te stellen dat in 2050 Nederland geheel moet zijn overgegaan op duurzaam opgewekte energie. Deze uitspraak leidt tot politieke onrust en het kabinet valt dan ook kort voor de verkiezingen van 2016. De formatie is moeilijk, maar het in 2017 aangetreden nieuwe kabinet heeft een duidelijke opdracht van de rechter meegekregen.

Inspirerende voorbeelden
In 2015 heeft Rotterdam zijn grondstoffen stromen volledig in kaart gebracht en komt tot de conclusie dat het mogelijk is, met gerichte sloop en nieuwbouw, dat 85 procent van de grondstofstromen in 2020 circulair kunnen zijn. De ontbrekende 15 procent zullen tot 2025 geïmporteerd kunnen worden en zal vanaf 2025 voor 97 procent zelf verbouwd kunnen worden. De resterende 3 procent zal altijd van buiten de stadsregio moeten komen.

Een Europees onderzoek, van TU Delft, Universiteit Gent, UNIMI Milaan en Aristoteles Universiteit van Thessaloníki, samen met bedrijven als het Nederlandse BAM en NIBE, het Duitse HochTief en het Spaanse FCC, werd gepubliceerd in 2016. Ze hebben uitgerekend dat de bouw binnen twintig jaar tijd voor 92 procent circulair kan worden. Het geheel wordt voorgesteld in zestien te nemen stappen. Deze lopen uiteen van belastingmaatregelen tot verbod op afval en van stimuleren van hoogwaardig hergebruik tot retoursystemen.

Dit praktische onderzoek wordt daarna vertaald naar regio’s. Als eerste gaan de regio’s Den Haag, Amsterdam en Eindhoven ermee aan de slag. Zij bereiken in 2032 voor 89 procent een circulaire economie en willen de resterende onderdelen circulair maken voor 2036. Doordat de EU de circulaire economie erg stimuleert, gaan alle regio’s van Nederland dit stappenplan hanteren. Het lukt daardoor volledig circulair te worden voor 96 procent in 2038 voor de grondstoffen.

En op energiegebied?
Ook op energiegebied gebeurt er veel. Het goede voorbeeld van het Deense eiland Samsø, in 2014 de grootste energie neutrale woongemeenschap ter wereld (ruim 4000 inwoners), inspireert ook Nederlandse gemeenten en regio’s. Sinds 2003 gebruikt het eiland Samsø enkel haar eigen hernieuwbare energiebronnen en sinds 2007 is er geen uitstoot van broeikasgassen meer. Texel, vanaf 2007 actief op dit gebied, is de eerste Nederlandse regio die geheel energie neutraal wordt in het jaar 2021, sterk gestimuleerd door het nieuwe kabinetsbeleid sinds 2017. De provincies Flevoland en Friesland volgen spoedig in het jaar 2023 en 2025. 

Daarna gebeurt er iets bijzonders. Al in 2015 is er een apparaat dat vrije energie op het niveau van huishoudens produceert. Het apparaat, de Solid State Unit, heeft een vermogen van 2 kW en produceert op jaarbasis 17.500 kWh energie, zonder draaiende delen en zonder gevoed te moeten worden met brandstoffen. Veel meer dan het gemiddelde huishouden nodig heeft. Dit apparaat wordt vanaf 2025 zo’n succes, dat binnen enkele jaren groepen van huishoudens overstappen op deze Solid State Units en we een complete decentrale energie opwekking in Nederland hebben binnen enkele jaren. Vanaf dat moment, als er genoeg units staan en dat is in 2032, is Nederland energie neutraal.