De verborgen schatten van leegstaand vastgoed

Auteur: Anne-Marie Rakhorst

Dit jaar werkte ik aan een bijzonder project: mijn nieuwste boek, De kracht van duurzaam veranderen. Ik sprak met CEO’s van nationale en internationale bedrijven, met visionairs uit overheid en wetenschap en met economen.

De boodschap die als een rode draad door het boek loopt? De wereld is aan het veranderen. Onze economie is in de toekomst niet langer lineair, maar circulair. En dat biedt Nederland en in het bijzonder de gebouwde omgeving geweldige kansen. In de grote transformatieopgave waar we voor staan, ligt het goud voor het oprapen.

Neem nou onze hoofdstad. Amsterdam telt op dit moment zo’n 1,5 miljoen m² leegstaand vastgoed. Niet voor niets wordt het de ‘Hoofdstad van de leegstand’ genoemd. We moeten natuurlijk heel goed kijken of we met deze bestaande gebouwde omgeving niet gewoon verder kunnen. Voor een deel van dat leegstaande vastgoed liggen er goede kansen voor herbestemming. Tegelijk moeten we realistisch zijn: voor naar schatting 1 miljoen m2 is duurzaam slopen letterlijk een waardevol alternatief.

Slopen: dat klinkt als verspilling, maar het tegenovergestelde is waar. Ons huidige vastgoed is doorgaans nog niet ontworpen om uiteindelijk zoveel mogelijk waardevolle grondstoffen op te brengen. Toch kunnen we een groot deel van het sloopmateriaal hoogwaardig hergebruiken. Dat betekent: voor je gaat slopen breng je de grondstoffen in kaart met een grondstoffeninventarisatie. Vervolgens ga je  selectief demonteren: je kijkt wat je kunt gebruiken in nieuwe gebouwen.

Doen we dit op grote schaal, dan levert het een grondstoffenbank op van een ongekende omvang. Met grondstoffen die schaars zijn of worden. Hier kunnen we heel veel nieuwe gebouwen en producten van maken. En dat gaat verder dan recycling. De grondstoffen op de locatie er schoon uithalen en weer schoon gebruiken in nieuwe producten: ze zien als nieuw bestaan in plaats van afval. Ze geld op laten leveren. Dan is Amsterdam niet langer de hoofdstad van de leegstand, maar  praten we over ‘Amsterdam: grondstoffenleverancier van de toekomst’. Dat is precies waar we naartoe moeten, circulair denken. Slopen is geen eindpunt meer van het bouwproces.

En het argument dat het duur is? Daar trap ik niet in. De afdeling Bouwadvies van mijn advies- en ingenieursbureau Search houdt zich onder andere bezig met het transformeren van gebouwen. Onze ervaring in complexe duurzame sloopprojecten is dat deze werkwijze juist kosten bespaart.

En planningstechnisch hoeft het  geen consequenties te hebben. De duurzame sloop in de Staalmanpleinbuurt in Amsterdam is hier een prachtig voorbeeld van. En ook Rotterdam Cirkelstad laat met diverse projecten zien dat het kan.

Ik ben ervan overtuigd dat onze economie in de toekomst rond deze manier van denken draait. De waarde van vastgoed wordt dan mede bepaald door de grondstoffen die in het gebouw aanwezig zijn. Verbouwen en slopen is dan de nieuwe ‘mijnbouw’. We halen grondstoffen uit onze omgeving en gebruiken de oogst opnieuw. Een prachtkans als u het mij vraagt. Aan de slag!

In uitgave #17 van Duurzaam Gebouwd, die 24 januari 2013 verschijnt, is een interview opgenomen met Anne-Marie Rakhorst (JvdB).