Streven naar duurzaamheid wordt een overlevingsstrategie

Auteur: Anke van Hal

In het laatste nummer van het magazine Duurzaam Gebouwd gaven alle experts en partners van ons platform hun visie op 2011. Hier de visie van Anke van Hal. Hoogleraar Sustainable Building and Development te Nyenrode en Praktijkhoogleraar Sustainable Housing Transformation aan de  TU Delft.

 Streven naar duurzaamheid wordt een overlevingsstrategie

Wat verwacht ik van 2011? Een logische vraag, we moeten ons tenslotte voorbereiden op wat komen gaat. Maar tegelijkertijd ook een moeilijke vraag.  

Want sinds het jaar 2008 ons heeft geleerd dat het hele economische systeem in korte tijd totaal kan veranderen, is voorzichtigheid geboden bij het doen van voorspellingen. Er zijn teveel onzekere factoren die een voorspelling volledig onderuit kunnen halen.

Zo hebben we in Nederland te maken met een nieuwe regering. Wat zijn daar de consequenties van? Vooralsnog lijken bouwen, wonen en duurzaamheid niet hoog op de agenda te staan van het nieuwe kabinet. Zal dat betekenen dat we op dit vlak niks hoeven te verwachten? Of dat we juist moeten verwachten dat het slechter zal gaan? Of, een heel andere optie, dat het misschien wel beter gaat als de overheid zich terugtrekt?

Geen glazen bol
Ik waag me niet aan voorspellingen. Maar dat zegt niet dat ik niks verwacht. Integendeel, ik verwacht best veel. Vooral ook van mezelf. Ooit heb ik me namelijk voorgenomen me niet langer druk te maken over zaken die ik niet kan beïnvloeden maar al mijn energie te richten op dat waar ik wel invloed op heb.

Nu is de theorie eenvoudiger dan de praktijk maar in het geval van mijn vakgebied duurzaam bouwen ben ik daar vrij consequent in. Ik heb dus een helder beeld van wat ik persoonlijk verwacht op het gebied van duurzaam bouwen in 2011. En aangezien ik niet in grote afzondering werk maar deel uit maak van veel netwerken, nationaal, internationaal, echt en virtueel, verwacht ik dat wat voor mij voor 2011 gaat gelden voor meer mensen zal gaan gelden.

Overlevingsstrategie
Dus, na deze inleiding opnieuw de vraag; wat verwacht ik van 2011? Ik verwacht ten eerste dat de aandacht voor duurzaam bouwen niet zal afnemen. Ook al heeft de regering er geen oren naar; iedereen die iets verder kijkt dan zijn neus lang is kan niet anders dan concluderen dat streven naar duurzaamheid een overlevingsstrategie wordt.

Al was het alleen maar omdat energie, water en veel grondstoffen voor materialen schaarser worden. Nu is het eenvoudig om te roepen dat energie geen probleem is omdat we kernenergie kunnen produceren maar zelfs als het zou lukken om de procedure van de bouw van nieuwe centrales snel in gang te zetten, duurt het nog steeds minstens tien jaar voor we van die nieuwe bron gebruik kunnen maken. Die tijd hebben we niet. Mijn stellige overtuiging is dat de komende tijd energiebesparing en het gebruik van duurzame energie hoe dan ook prioriteit behouden.

De mens
Mijn tweede verwachting ligt bij 'de mens'. Ik denk dat in toenemende mate de mens achter de professional, de klant en de woonconsument (verschrikkelijk woord), belangrijk zal gaan worden. Ik ben er namelijk van overtuigd dat duurzaam bouwen alleen maar kan wortelen wanneer er sprake is van een koppeling tussen de belangen van mensen en de belangen van het milieu. En nu is het eenvoudig om te denken dat de belangen van mensen economische belangen zijn, maar zo simpel is de werkelijkheid niet. Geld is belangrijk maar niet het enige.

De laatste maanden heb ik veel onderzoek gedaan naar bewonerswensen. En wat viel nog meer op? Dat de woonomgeving net zo belangrijk wordt gevonden als de woning zelf. Logisch, denkt u? Maar waarom richt de aandacht van (duurzame) bouwspecialisten zich dan in zo'n grote mate op het woningniveau? En waarom is er op de meeste onderwijsinstituten heel veel aandacht voor stedenbouw en architectuur maar nauwelijks voor maaiveldinrichting? Ik verwacht in 2011 toenemende aandacht voor de kwaliteit van de directe woningen- en gebouwomgeving.

Bestaande bouw
Wat verwacht ik nog meer? Nog meer aandacht voor de bestaande bouw natuurlijk. We moeten iets met al die leegstaande kantoren. Transformatie wordt dus waarschijnlijk een nog groter buzzwoord dan het nu al is. We moeten ook heel snel en slim aan de slag met de gestandaardiseerd ontwikkelde woningen uit de jaren zestig en zeventig.

Met een grote groep mensen zijn we op dat vlak heel erg actief aan het worden dus ik verwacht zeker dat die woningen heel veel aandacht zullen krijgen in 2011. En monumenten natuurlijk. Het is verbazingwekkend te zien hoe snel de aandacht voor duurzame monumentenzorg het afgelopen jaar is toegenomen. Ik geloof niet dat dat snel minder wordt.

Samenwerken
Ten slotte verwacht ik heel veel op het gebied van samenwerking. Enerzijds omdat ik denk dat we alleen door intensief samen te werken de grote problemen die op ons afkomen kunnen aanpakken, maar ook omdat ik samenwerken erg inspirerend en leuk vind. En ik wil graag dat 2011 een erg leuk jaar gaat worden.

Wat zal het nog meer leuk maken? Als er steeds meer innovatief ingestelde mensen komen die creatieve antwoorden verzinnen op alle nieuwe en moeilijke vragen. En als er steeds meer nieuwe leiders opstaan die als vanzelf samenwerken, denken vanuit de belangen van anderen en die ook vanuit de onderbuik werken in plaats vanuit de ratio alleen.

Om me heen zie ik het allemaal al gebeuren. Ik loop de meest inspirerende mensen tegen het lijf. 2011 is voor mij dus al lang begonnen! 2011 wordt een heel leuk jaar. Ongeacht wat regering en economie ons brengen.

Anke van Hal
Hoogleraar Sustainable Building and Development (Nyenrode); Praktijkhoogleraar Sustainable Housing Transformation ( TU Delft)

Foto: Barbra Verbij

Meer informatie over het magazine Duurzaam Gebouwd