Villa Flora, drie jaar wordingsgeschiedenis

Auteur: Jón Kristinsson

'Het groenste kantoor van Nederland', Villa Flora geheten, wordt nu gebouwd

Twan Beurskens, wethouder van de Gemeente Venlo, heeft op 1 oktober 2010 als eerste handeling een koker met informatie over de gang van zaken in Venlo, Nederland en de rest van de wereld in een betonblok gestort. De opdrachtgever is uiteindelijk de Gemeente Venlo geworden, tezamen met de Regio Gemeenten die deze taak om een verplichte grote 'Expo' kas te bouwen ten behoeve van een wereldtentoonstelling op zich hebben genomen, omdat Publieke Private samen-werking niet wilde slagen.

Deze besluitvaardigheid valt te prijzen. In het voorjaar van 2012 moeten de ogen van de wereld gericht zijn op deze tien jaarlijkse horticultuur wereld tuinbouwtentoonstelling Floriade bij Venlo, waarbij Villa Flora op het themaveld Green Engine wordt gebouwd.

Wigvormige kas
Villa Flora is een 7.500 m² grote wigvormige kas die aan de zuidzijde vanuit het water omhoog rijst naar een vijf verdiepingen hoog kantoor van 4.000 m² met uitzicht over bestaand bos, klavertje-vier-vormige Greenpark en A73. Het silhouet van het glazen gebouw wordt gevormd door parabolische multifunctionele dakschalen die heetwater, koude, drinkwater en elektriciteit zouden leveren.

De 2 á 3 miljoen te verwachten bezoekers (met op piekdagen 35.000 bezoekers) moeten in vervoering gebracht worden door het zien, ruiken, tasten en beproeven van bloemen, planten en groente van de exotische flora van de Nederlandse en Internationale tuin- en glastuinbouw.

Ook krijgen de diverse belangstellende bezoekers uit binnen- en buitenland de kans om in het bijbehorende duurzame technische gereedschapskistje te kijken, alles te begrijpen en elders in de wereld toe te passen.

Groen en Glas
Architecten- en Ingenieursbureau Kristinsson BV kreeg reeds in 2007 een studieopdracht met een hoog ambitieniveau van InnovatieNetwerk/Agro en SIGN (Stichting Innovatie Glastuinbouw Nederland} om een groot duurzaam landschapskantoor 'Groen en Glas' te ontwikkelen op het Floriadeterrein.

De innovatie en nieuwe technieken mochten graag verder gaan dan de bekende 'State of the Art' van dat moment. Deze uitdaging ging de architect aan met kennis van zaken, maar ook de durf om verder te zoeken in laboratoria en andere kraamkamers van ontwikkeling. Door gebrek aan een opdrachtgever en in dit geval probleemeigenaar en tenslotte tijd, wordt het oorspronkelijke studiegebouw in verkleinde vorm gerealiseerd.

Het technische adviesbureau Volantis uit Venlo die zich in een vroeg stadium en vol enthousiasme aanmeldde gaat zijn hoofdkantoor op de bovenste verdieping van Villa Flora huisvesten.

Samenwerking
De samenwerking in het vertalen van uiteenlopende innovaties in gebouwtekeningen, begroting en bestek verliep voorbeeldig. Zo spelen lokale omstandigheden ook parten. Het maken van bodem warmte-/koude opslag in de tweede zandlaag van de aquifer, dat zich 50 á 75 m¹ verplaatst door grondwaterstroom naast de Maas, wordt meer als een uitdaging gezien dan een probleem.

Bouwbedrijf Pellikaan uit Tilburg en installatiebedrijf Terberg uit IJsselstein realiseren in elf maanden tijd de bouw. De tuinaanleg ontworpen door Arcadis vergt ook tijd. De bouwkosten bedragen € 12.4 miljoen ofwel € 1.050,--/m² incl. innovatieve installaties excl. BTW. Het gebouwinhoud is ruim 100 000m³ dus is de kubiekmeterprijs €120--/ m³. Villa Flora is energetisch zelfvoorzienend als bewijs dat lage temperatuur zonne-energie, zelfs zonder warmtepomp, betrekkelijk eenvoudig en goedkoop vervanger kan zijn voor de schaarser wordende fossiele energie voor verwarming van gebouwen.

Het integreren van glastuinbouw in de bebouwde omgeving is een nieuwe optie. Seizoen zonnewarmteopslag in de aquifer die in de Rijndelta veelal aanwezig is, biedt Nederland een oplossing die hier bewezen zal worden. Het idee om Villa Flora van alle elektriciteit te voorzien door anaerobe vergisting om biogas te winnen van organische afval van de Floriade en de bloemenveiling aan de overzijde van de A73 wordt op kleine schaal als demonstratie gerealiseerd.

Dit houdt in dat Villa Flora waterbesparende vacuum toiletten heeft als grote zeeschepen. In de nabije omgeving vindt op grotere schaal parallelle duurzame ontwikkeling plaats van gebruik van organisch afval om elektriciteit te winnen.

Zelfvoorzienendheid van elektriciteit wordt nu door pv-cellen geleverd. Ook het idee om extra koude te winnen en het maken van condenswater als drinkwater in droge werelddelen in de dakschalen is voorlopig van het programma geschrapt. Door een fluoropolymer coating aan te brengen in het infrarode stralingsgebied zou bij heldere hemel meer uitstraling mogelijk zijn. Dit kan eventueel later aangebracht worden en folie met deze coating kan ook los toegepast worden waar dan ook.

Demontabele betonconstructie
De geprefabriceerde betonconstructie met dubbele vloerelementen is al in productie en wel in Frankfurt am Main in Duitsland. Het wordt per schip aangevoerd. Het wapenings-staal wordt in Nederland gelast bij Holterman in Markelo. Limburg heeft Cradle 2 Cradle hoog in de vaandel, als wellicht de enige betonconstructie ter wereld kan het gebouw gedemonteerd worden.

Belangrijkste gegevens van deze nieuwe 'Holcon' vloer is de snelle montage, licht gewicht, geringe doorbuiging, brandveiligheid en grote flexibiliteit van de gebouw functies door de toegankelijkheid van de open ruimten tussen de vloerdelen. De inrichting van elke verdieping en alle infrastructuur is altijd te wijzigen. Het hoogste punt wordt bereikt rond de jaarwisseling van 2010 - 2011.

Tweede leven
Het tweede leven van het gebouw na de Floriade bij de jaarwisseling 2012-2013 ligt al vast. De kantoren bllijven verhuurd maar de kas met horeca-voorzieningen en theater krijgt een nieuwe verrassende bestemming als Kokkerelli 'the Kids University of Cooking''. Zo blijft het bezoek aan Villa Flora tot lengte van dagen mogelijk.

Tenslotte, wat zal men ervaren als de absolute top milieuwinst van Villa Flora: De zeer lage temperatuurverwarming en hoge temperatuurkoeling door de Nederlandse 'Fiwihex' warmtewisselaars is een bewijs dat het in de glastuinbouw in één stap mogelijk is om van 50 m³/aardgas per m² jaar naar 0 m³ aardgas (zero) te gaan. Alleen al de demonstratie van deze nieuwe techniek zou de bouw van Villa Flora rechtvaardigen.

Jón Kristinsson