De nieuwe stadswijk Merwede Utrecht komt tot wasdom, met de nadruk op een flinke diversiteit aan innovatie: op het vlak van duurzame energie, mobiliteit én gezondheid. En als dat nog niet genoeg is: er zijn ambities rondom sociale duurzaamheid en milieu. Het invullen daarvan is complex en uitdagend en daarom zijn procesinnovaties onontbeerlijk.
We spreken allereerst met programmamanager Mirjam Schmüll van Merwede LAB, een initiatief van de gemeente en ontwikkelaars die betrokken zijn bij de omvangrijke gebiedsontwikkeling. De grootte en complexiteit van de bouw- en verduurzamingsopgave is indrukwekkend: “Het is een gebiedsontwikkeling met tien ontwikkelaars, die samenwerken met de gemeente. Zowel de eisen als de ambities rondom toekomstbestendigheid zijn fors. Een grote hoeveelheid groen, klimaatadaptatie en een minimale milieu-impact, om er maar een aantal te noemen. Om hier invulling aan te geven kwam er een samenwerkingsovereenkomst, die inspeelt op de toekomst. Daarvan weten we één ding zeker: hij ziet er anders uit dan we nu kunnen voorspellen.”
Succes van gebiedsontwikkeling
Daarom is innovatieruimte noodzakelijk. Want je wilt kunnen bewegen en veranderen als de actualiteit daarom vraagt. Het borgen daarvan is volgens haar een belangrijke factor van het succes van de gebiedsontwikkeling: “Dat doen we als Merwede LAB samen met het eigenarencollectief, om mee te bewegen met toekomstige innovaties en veranderende behoeften. De doelstelling is om concrete innovatieve toepassingen te verwerken in planontwikkeling, realisatie en gebruiksfase. Daarmee ondersteunen we het eigenarencollectief op verschillende schaalniveaus: gebied, gebouw en bewoner/gebruiker. Soms wil je naar een kleinere oppervlakte kijken omdat je oplossing erg afhankelijk is van de locatiecontext en op andere momenten wil je juist schaalgrootte. Bijvoorbeeld als een oplossing in bredere context toepasbaar is.”
Een van de ontwikkelaars uit het eigenarencollectief is Synchroon, waarvan we Maaike Perenboom spreken. Zes jaar geleden raakte ze als ontwikkelaar en circulair strateeg betrokken bij Merwede. Ook trok ze jarenlang de duurzaamheidskar en had ze een leidende rol bij het oprichten van het Merwede LAB, dus ze weet van de hoed en de rand: “Een derde van het gebied Merwede is van de gemeente en twee derde van de private sector. Destijds was er een schetsontwerp stedenbouwkundig plan op basis waarvan AM en Synchroon een planinvulling voor het eigen deel hadden gemaakt. Al snel werd het echter echt een samenwerking in het hele gebied, met alle ontwikkelaars en de gemeente.”
Gezondheid, duurzaamheid, aantrekkelijkheid
Gemeente Utrecht had volgens Maaike een actieve rol in het verder brengen van het stedenbouwkundig plan en ambieert een duurzame en nieuwe stadswijk met ongeveer 6.000 nieuwe woningen. “Relatief veel woningen voor een relatief klein gebied”, illustreert ze. “Gezondheid, duurzaamheid en de menselijke maat zijn speerpunten en die worden onder andere ingevuld met innovaties, bijvoorbeeld op het gebied van mobiliteit. We runnen met alle partijen gezamenlijk een mobiliteitsbedrijf, om voor iedereen mobiliteit naar behoefte te faciliteren en tegelijkertijd een autovrije, groene wijk te creëren, inclusief voorzieningen zoals scholen, winkels en horeca, waardoor je eigenlijk de wijk voor je basisbehoeften niet uit hoeft.”
Dat illustreert Niel Glas van gemeente Utrecht: “We braken met de traditie om richting de gemeentegrens te blijven groeien, door de oppervlakte van de stad te laten toenemen. In plaats daarvan richten we ons op binnenstedelijke verdichting. Bij de toepassing daarvan geldt dat we voorzieningen binnen 10 minuten loopafstand hebben. Om dat goed in te vullen is een verandering van mobiliteit een essentiële factor om goed in te vullen. Stedelijke verdichting dwingt je daartoe, evenals het toepassen van een integrale aanpak op de wijk. Gezond stedelijk leven, de overkoepelende agenda voor gemeente Utrecht, is ook in deze wijk een belangrijk onderwerp.”
Benieuwd naar het volledige artikel? Je leest het volledige artikel in ons gratis e-zine.
Tekst: Marvin van Kempen, Beeld: Alle beelden: LOLA Landscape Architects, Birdseye: LOLA Landscape Architects, BURA