Extreme wateroverlast, funderingsschade en hittestress zijn slechts enkele gevolgen van klimaatverandering. Er is op korte termijn actie nodig om de lasten eerlijk te verdelen, zowel tussen huidige eigenaren en toekomstige kopers als tussen hoge en lage inkomens. Hoofdeconomen Marieke Blom, Ester Barendregt en Sandra Phlippen van respectievelijk ING, Rabobank en ABN AMRO pleiten voor een plan om Nederland voor de lange termijn klimaatbestendig te maken.

Het rapport ‘Klimaatverandering en de Nederlandse woningmarkt’ illustreert dat, waarin benadrukt wordt dat er veel op de woningmarkt afkomt. Een deel van de eigenaren heeft hulp nodig om de transities behapbaar te maken. Marieke: “Veruit de grootste uitgave is het energiezuiniger maken van de voorraad. De kosten die hiermee gemoeid zijn bedragen jaarlijks ongeveer 1 procent van het bbp tot 2050. Dat betreft koop- én huurwoningen.”

Struikelblokken

Er zijn diverse struikelblokken waar particulieren mee te maken krijgen als het gaat om verduurzaming. Zo is niet voor iedereen duidelijk hoe verduurzaming zich vertaalt naar een lagere energierekening en een waardestijging van de woning. Ook zien mensen op tegen het ‘gedoe’ dat komt kijken bij het verduurzamen. “En een woning energieneutraal maken is vaak niet rendabel”, geeft Marieke aan. “Een risico is dat de steeds hogere energiebelasting relatief sterk drukt op lagere inkomens. De tweede grootste post is het aanpassen van de stedelijke openbare ruimte aan wateroverlast, droogte en hitte.De derde grootste kostenpost is het repareren van funderingen die verzakken of rotten door droogte en bodemdaling.

De geplande dijkversterkingen tegen overstromingen door dijkdoorbraken zijn - in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht - het minst kostbaar.  Afhankelijk van de woninglocatie kan de woningwaarde dalen door het inprijzen van (risico’s op) schade. Deze waarde kan echter ook stijgen door klimaatadaptief bouwen. Ester waarschuwt dat klimaat-tweedeling dan op de loer ligt: “Dat komt doordat woningzoekenden die minder te besteden hebben eerder een woning kopen in een wijk waar de prijzen lager liggen, misschien zonder zich te realiseren dat wateroverlast of funderingsschade er vaker voorkomen.”

Ongelijkheden groter

Ook kan het zo zijn dat buurten waarin huiseigenaren méér te besteden hebben maatregelen treffen, waardoor de woningwaarde juist stijgt. Bestaande ongelijkheden op de woningmarkt worden hierdoor alleen maar groter. De economen wijzen ook op het risico dat de kosten van klimaatadaptatie en huizenschade bij volgende kopers - vaak jongvolwassenen - komen te liggen. Door een gebrek aan informatie betalen zij mogelijk te veel voor hun eerste woning.

Wat er moet gebeuren

“Onze teams doen tal van aanbevelingen op basis van onze analyse en het raadplegen van experts uit wetenschap, beleid en praktijk”, aldus Sandra. “Voor het op de korte termijn betaalbaar houden van wonen voor iedereen komt het neer op de juiste prijs, steun waar nodig is en liever normeren dan beprijzen. Zo loopt de energierekening niet op. Daarnaast is het zaak om te voorkomen dat al deze aanpassingen ertoe leiden dat kwetsbare huishoudens op kwetsbare locaties eindigen, zoals in veel andere landen gebeurt.”

Klimaatlabel ontwikkelen

De economen geven aan dat overheid, hypotheekverstrekkers, verzekeraars en taxateurs, informatie moeten ontwikkelen en delen over klimaatrisico’s en -kosten op het niveau van de woning. Hiermee kan een uniform klimaatlabel ontwikkeld worden dat ervoor zorgt dat potentiële huizenkopers klimaatrisico’s meenemen in hun aankoopbeslissing. Panden met grote funderingsrisico’s zullen dan in waarde dalen, wat kopers kan helpen om het herstel te financieren.

Volgens de economen verdient het de aanbeveling om het Fonds Duurzaam Funderingsherstel uit te breiden, zodat het landelijk, maar ook voor meerdere schade- en kostenposten toepasbaar is. Eigenaren kunnen dan waar nodig hulp krijgen bij het herstellen van hun pand bij klimaatschade. Ook ligt er volgens hen voor de overheid een belangrijke taak om normen te stellen over hoe we nieuwe en bestaande woningen in Nederland klimaatbestendig en energieneutraal kunnen maken. Een verduurzamingsplicht bij woningaankoop verhoogt de energierekening niet en zorgt ervoor dat de kosten hiervan beter worden gereflecteerd in de aanschafprijs.