In de laatste aflevering uit een serie blogs over het materialenpaspoort duikt Emma Klamer (Aveco de Bondt) dieper in een specifieke casus. Hoe leg je een nieuw soort wegconstructie, die opdrachtgevers nog niet kennen, vast in Madaster?
PlasticRoad biedt innovatieve wegconstructies van gerecycled kunststof: de CCL-serie (circulair, klimaatadaptief en lichtgewicht). Het concept combineert oplossingen voor plastic afval, CO2-uitstoot, wateroverlast in stedelijk gebied en slappe bodems in één constructie. De lichte en prefab wegelementen zijn multifunctioneel: van waterberging, tot monitoring en andere slimme toepassingen.
PlasticRoad heeft Aveco de Bondt (destijds Primum) gevraagd om de CCL-elementen vast te leggen in een Madaster materialenpaspoort. Het is namelijk een nieuw soort wegconstructie die opdrachtgevers nog niet kennen. Onafhankelijke validatie door middel van een materialenpaspoort ondersteunt opdrachtgevers in het begrip, de waardering en de toepasbaarheid van de producten. Daarnaast geeft het materialenpaspoort inzicht in de mate van circulariteit. Het kwantificeren van circulariteit is een zeer belangrijk aspect voor PlasticRoad.
Een infra-object in Madaster
Madaster is ontwikkeld voor gebouwen. De producten van PlasticRoad zijn oplossingen voor de infrastructuur. Het was nodig een tweetal aanpassingen te doen om de CCL-elementen van PlasticRoad functioneel in Madaster te krijgen. Allereerst betekende het werken met een aangepaste indeling van ‘bouwwerklagen’. Ten tweede is het nodig om het juiste referentie-object te kiezen, met bijbehorende levensduur. Oftewel, het standaard alternatief, dat in dit geval een geasfalteerd fietspad is. Hieronder lichten we de aanpassingen kort toe.
1. De bouwwerklagen van een infra-object
Madaster hanteert de zogeheten ‘Layers van Brand’, ontwikkeld door Stewart Brand (1994). Zie onderstaande figuur. Deze lagen, die wij ‘bouwwerklagen’ noemen, hebben vergelijkbare levensduren.
Layers van Brand (CB'23)
Dit zijn de acht lagen:
- sociaal*
- spullen
- ruimte-indeling
- installaties
- constructies
- afwerking/schil
- omgeving*
- terrein
* In een later stadium toegevoegd.
Dit model werkt voor een gebouw, maar is minder goed toepasbaar voor een infra-object. CB’23 heeft in de leidraad Meten van Circulariteit versie 2.0 (PDF) een alternatief opgenomen om infra-objecten onder te verdelen in de Layers van Brand, zie onderstaande afbeelding en tabel.
|
Laag van Brand/Schmidt (Engels) |
Laag van Brand/Schmidt (Nederlands) |
Betekenis in de B&U-sector |
Betekenis in de GWW-sector |
|
Surroundings |
Omgeving |
Voorzieningen, openbare ruimte en de natuurlijke omgeving rondom de ‘site’ |
Netwerk/systeem waarvan het (deel)object deel uitmaakt; ook wel het ecosysteem/de planologie |
|
Site |
Terrein |
Locatie, grond |
Locatie, grond |
|
Skin |
Afwerking/schil |
Gevel, dak en onderste vloer |
Toplaag, geleiderail, kantplanken |
|
Structure |
Constructie |
Fundering en draagconstructie |
Bouwwerken (kunstwerken, sluizen, enz.), fundering van wegen incl. middenlaag |
|
Services |
Installaties |
Installaties |
Techniek (elektra en werktuigbouwkundige techniek) zoals leidingen, buizen, gemalen en pompen |
|
Space plan |
Ruimte-indeling |
Ruimtelijke indeling van het interieur |
Indeling van openbare ruimte zoals straten, pleinen en groenvoorzieningen |
|
Stuff |
Spullen |
Los en vast meubilair, ‘spullen’ |
Verkeersborden, straatmeubilair |
|
Social |
Sociaal |
Gebruikers, bewoners |
Gebruikers, verkeer |
Tabel: Bouwwerklagen in de B&U- en de GWW-sector (bron afbeelding en tabel: CB'23).
Voor PlasticRoad zijn de lagen ‘constructie’ en ‘afwerking/schil’ relevant. De materialen die in de CCL-elementen worden gebruikt, hebben we in het materialenpaspoort verdeeld over deze twee lagen. De andere lagen zijn niet van toepassing. Door deze toepassing ontstaat een logische indeling in het Madaster materialenpaspoort.
2. Kies een logisch referentie-object met bijbehorende levensduur
Een belangrijk onderdeel van het materialenpaspoort is de circulariteitsindex. Dit is de circulaire score van het object, uitgedrukt in een percentage. De Madaster circulariteitsindex beoordeelt circulaire waarden in drie verschillende levensfasen van de CCL-elementen:
- Constructiefase: de verhouding tussen ‘nieuwe grondstoffen’ en ‘gerecyclede, hergebruikte of hernieuwbare’ grondstoffen. Als alleen secundaire (recyclede of hergebruikte) materialen worden toegepast, geeft dit een score van 100%.
- Gebruiksfase: de functionele levensduur van de gebruikte producten ten opzichte van de gemiddelde levensduur van vergelijkbare producten. Als de functionele levensduur hoger is dan de gemiddelde levensduur van vergelijkbare producten, wordt de score hoger.
- Einde-levensduurfase: deze waarde gaat over de verhouding tussen ‘recycling’ en ‘hergebruik’ van materialen in vergelijking tot ‘stort’ en ‘verbranding’ van materialen en producten die vrijkomen bij een verbouwing of sloop van een object. Het doel is om zoveel mogelijk herbruikbare producten toe te passen. Als alle materialen bij einde-levensduur herbruikbaar zijn, geeft dit een score van 100%.
We leerden dat ‘Circulariteit in de gebruiksfase’ speciale aandacht verdiende. Normaal gesproken wordt de beoogde levensduur van het gebouw vergeleken met de standaard levensduur voor de verschillende gebouwlagen. Maar de elementen van PlasticRoad (foto boven) zijn niet te vergelijken met een standaard gebouw. Daarom is gekozen voor een ander referentie-object: een fietspad van asfalt. Voor het geasfalteerde fietspad bepaalden we eerst per onderdeel wat de gemiddelde standaard levensduur is. Hierna konden we de vergelijking maken met de levensduur van de onderdelen van de CCL-elementen.
Representatief Madaster materialenpaspoort
Door het toevoegen van circulariteitsinformatie over de materialen, het kiezen van het juiste referentie-object met de juiste bijbehorende levensduur en door de juiste verdeling in ‘bouwwerklagen’, is een goed en representatief Madaster materialenpaspoort opgeleverd voor PlasticRoad.
Dit is de laatste aflevering in een serie blogs van Emma Klamer over het materialenpaspoort. Lees ook:
Veelgestelde vragen over het materialenpaspoort
Met dit stappenplan maak je een materialenpaspoort
Kies het juiste type materialenpaspoort voor jouw project
Tekst: Emma Klamer (Aveco de Bondt)
Afbeelding: PlasticRoad