Met 30.000 downloads mogen we het rapport Programma van Eisen Gezonde Kantoren als een succes bestempelen. Samenwerkingspartners Binnenklimaat Nederland en TVVL zorgden in 2018 voor een laagdrempelige methode om ambities te formuleren voor gezonde kantoren. Eind januari staat de volgende mijlpaal op de rol: de lancering van het Label Binnenklimaat dat prestaties moet borgen.

Om het belang en het effect van het Programma van Eisen Gezonde Kantoren te tonen, gaan we terug in de tijd naar de totstandkoming van de methodiek. Binnenklimaat Nederland zette een samenwerking op met het Rijksvastgoedbedrijf, om technische eisen voor onder andere installatie, ontwerp en realisatie op te stellen. “Het uitgangspunt was om het voor het Rijksvastgoedbedrijf eenvoudiger te maken om bestekken te formuleren die inzetten op een comfortabel en gezond binnenklimaat”, zegt directeur Remi Hompe van Binnenklimaat Nederland. “Andere uitgangspunten waren het beperken van energiekosten en een betere inzet op de exploitatiefase, waarvan we weten dat er nog veel kansen liggen. Het duurzaam beheer werd een belangrijk onderdeel in deze bestekken, zodat gebouwen niet alleen gezond worden ontworpen en opgeleverd, maar het ook jarenlang blijven.”

Een volgende stap was de ontwikkeling van een leidraad en handreiking om prestatie-eisen voor gezonde kantoren op te stellen. “TVVL en Binnenklimaat Nederland namen het voortouw voor een PvE Gezonde Kantoren, met Atze Boerstra van BBA Binnenmilieu als rapporteur”, gaat Hompe verder. “Het programma moest een antwoord geven op duurzaamheidsontwikkelingen in de markt. Er lag destijds al veel nadruk op het onderdeel energie en daaraan wilden we een focus op gezondheid, comfort en productiviteit toevoegen. De publicatie werd ontwikkeld om duurzaamheidsambities rondom gezondheid op te stellen.”

Prestatiedoelen voor gezonde kantoren

Met het PvE Gezonde Kantoren werd het eenvoudiger om deze uitgangspunten onder te brengen in nieuwe of bestaande kantoren. Niet alleen door ze vast te leggen bij de start van een project, maar ook door prestatiedoelen te stellen rondom monitoringstools en beheer- en onderhoudsprotocollen. “Centraal in het programma staan vier thema’s in het binnenklimaat: lucht, licht, klimaat en geluid. Binnen het thema ‘lucht’ zijn bijvoorbeeld CO₂-concentratie en luchtverversing een onderdeel, evenals spuiventilatie en luchtvochtigheid. Kijk je naar ‘klimaat’, dan heb je het over onder andere winter- en zomercomfort en tocht.”

Er is een koppeling met drie ambitieniveaus voor ieder thema. Klasse C geeft een ‘voldoende’ aan, klasse B betekent ‘goed’ en de beste beoordeling is klasse A, met een ‘zeer goed’. “De publicatie geeft je hulpmiddelen om verschillende onderwerpen binnen de vier thema’s in te vullen en de gewenste beoordeling te halen. Daarnaast krijg je tips om bijvoorbeeld van klasse C naar A te bewegen.”
Zo haal je al een klasse-C-beoordeling voor luchtvochtigheid met een relatieve luchtvochtigheid van 70%, terwijl je voor A in aanmerking komt als de vochtigheid tussen de 35% en 70% ligt en de installatie ‘legionellaproof’ is.

De relatie met productiviteit

Om het PvE Gezonde Kantoren kracht bij te zetten, gaat een van de bijlagen in op de effecten van de binnenklimaateisen op de productiviteit en het ziekteverzuim. “Een overzichtelijke tabel laat je zien welke impact een maatregel heeft op deze pijlers. Daarmee kun je eenvoudiger afwegingen maken welke duurzaamheidsambities je doorvoert om tot je gezonde werkomgeving te komen.”

Opmerkelijk is dat de aangeboden kennis in het PvE Gezonde Kantoren gratis is. “We willen dat zoveel mogelijk partijen aan de slag gaan en handvatten krijgen om tot gezonde nieuwe kantoren te komen of bestaande ongezonde kantoren om te vormen.”

Borgen en monitoren

Om daar verder in te versnellen, is de komst van het Label Binnenklimaat aanstaande, een monitoring- en borgingsinstrument op basis van de richtlijnen van het PvE Gezonde Kantoren. Hompe: “Met deze volgende stap zorgen we ervoor dat het in één oogopslag duidelijk is hoe het met het binnenklimaat van een gebouw gesteld is. Je moet als eigenaar kunnen zeggen ‘ik wil een klasse A gebouw’ en er zeker van zijn dat je vooraf gestelde prestatie-eisen ook behaald worden. Daarom is borgen en monitoren een belangrijk onderdeel van het label.”

De data die nodig is om een oordeel te vellen over de verduurzaming, verkrijg je door sensortechnologie toe te passen, actief te monitoren en medewerkers te bevragen over hun welbevinden. “Met de combinatie van harde en zachte data bepaal je of het gebouw zo presteert als je het vooraf bedoeld hebt. Door het label binnenklimaat te behalen, kom je in een database die aantoont welke gebouwen aantoonbaar gezond zijn.”

Om de schaalgrootte te vergroten, schuilt er nog een uitdaging in het voortraject. “Het begint met het ontwerp en de architect die daarvoor verantwoordelijk is. Die denkkracht willen we optimaal inzetten en daarom roepen we op om kennis te nemen van het label, zodat dit in alle geledingen van de sector doordringt.”

Handen uit de mouwen

Na de lancering is het de bedoeling om praktijkresultaten te volgen, zegt Hompe. “Door praktijkvoorbeelden naar voren te brengen, raken we enthousiast over elkaar en kunnen we leren van behaalde resultaten. We willen er alles aan doen om het zo aantrekkelijk mogelijk te maken om met het PvE Gezonde Kantoren en het label binnenklimaat aan de slag te gaan. Daarom zijn deze tools gratis beschikbaar en te vinden op Platform Binnenklimaattechniek.

Het platform levert kennis over keurmerken, kwaliteitsstandaarden en wet- en regelgeving. Daarnaast vind je er verschillende tools die je kunt inzetten, zoals de LCC-tool Life Cycle Cost en de besparingsmeter luchtgordijn. Onder downloads vind je onder andere diverse bestekken, zoals onderhoud en beheer, ventilatie en het Programma van Eisen Gezonde Kantoren.

Tekst: Marvin van Kempen, Beeld: Binnenklimaat Nederland

Dit artikel verscheen eerder in Duurzaam Gebouwd #49. Je leest hier de volledige editie.