Transities rondom energie, materialen en gezondheid krijgen onverminderd veel aandacht en claimen de focus van de bouw- en vastgoedsector. Is dat terecht of moet onze aandacht verbreed worden? Met Johan Bel van Mijn Waterfabriek bespreken we die vraagstelling en ontdekken we dat de kanteling van een lineaire naar een circulaire watervoorziening urgenter dan ooit is.
Foto boven: Johan Bel, Mijn Waterfabriek
Dat het belang van de watertransitie toeneemt, is duidelijk. Klimaatverandering is voor iedereen voelbaar en er heerst een grote druk op de zoetwaterbronnen die we beschikbaar hebben. “Die raken uitgeput of vervuild”, vertelt Bel. Volgens hem duurt het niet lang meer totdat de noodklok wordt geluid. “Uitputting en verdroging spelen nu al. We moeten ons buigen over het verlagen van waterverbruik en het inzetten van alternatieve bronnen.” Met Mijn Waterfabriek hoopt Bel een belangrijke bijdrage te leveren aan de transitie. “Mijn persoonlijke ambitie is om maatschappelijke impact te maken en kennis en kunde over de noodzakelijk watertransitie over te dragen. Onze organisatie richt zich op duurzame, decentrale en gebouwgebonden watersystemen. We proberen de urgentie van maatschappelijke problemen als uitdroging en overlast door hevige buien over te brengen en willen van een lineaire naar een circulaire watervoorziening. Het is belangrijk om over te brengen dat het niet alleen meer gaat om het invullen van de energietransitie of het oplossen van de grondstoffenschaarste, maar dat je verder moet kijken dan je neus lang is.”
Geen gemeengoed, wel noodzakelijk
Een integrale aanpak dus, waarin ook klimaatadaptatie en de watertransitie is meegenomen. Zo’n aanpak lijkt nog geen gemeengoed in de markt, maar dat moet het wel worden, vindt Bel: “We staan nu nog aan het begin van de watertransitie, vergelijkbaar met tien jaar geleden, toen de energietransitie voor onze voeten lag. Er zijn verschillende gelijkenissen met die kanteling. Zo begint er een maatschappelijke bewustwording op te treden dat we veel slimmer kunnen omgaan met water, door bijvoorbeeld regenwater vast te houden en te gebruiken. Daarnaast is er een decentralisatie van techniek merkbaar en ontstaan er meer gebouwgebonden systemen.” Net als bij de start van de energietransitie zijn het vooral de koplopers die het ritme en de snelheid aangeven. “Er zijn al goede voorbeelden, maar dat moeten er veel meer worden. We hebben een opschaling nodig en daar hebben we meer integraliteit nodig, zoals bij projecten waarin bijvoorbeeld klimaatadaptatie wordt meegenomen.”
Regenwatertanks bij nieuwbouwproject Eindhoven
Ecodorp Boekel: integrale aanpak
Het onlangs in de prijzen gevallen Ecodorp Boekel is een voorbeeld van een dergelijke aanpak. Het project behaalde niet 1 maar zelfs 2 prestigieuze Duurzaam Bouwen Awards: de Circulaire Ring en de Publieksprijs gingen naar deze duurzame organisatie en ontwikkeling. Het is een bron van trots voor Bel: “Dit burgerinitiatief zet zich in voor een breed spectrum duurzaamheidsmaatregelen. Niet alleen energie en materialen zijn aandachtspunten, ook natuurinclusiviteit en klimaatadaptatie waren belangrijke focuspunten voor de bouw van het dorp. Regenwater wordt opgevangen en gebruikt voor toiletten en wasmachines en het overtollige regenwater wordt geïnfiltreerd in de bodem. ” Dat bleek ook uit de woorden van jurylid Robert Koolen, die de integraliteit van oplossingen prees en verwees naar de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties, de duurzaamheidsdoelen wereldwijd: “De directe koppeling met de SDG’s laat zien hoe je dit soort abstracte doelstellingen kunt omzetten in concrete acties.” Bel denkt dat vooral intrinsieke motivatie belangrijk is om dit soort ontwikkelingen tot wasdom te laten komen. “Er is nog geen wet- en regelgeving rondom de watertransitie en er zijn geen subsidies. Daardoor komen dit soort initiatieven vaak vanuit mensen met een visie, die handelen vanuit enthousiasme en passie.”
Geïnstalleerd pompsysteem bij een bedrijf
Koudwatervrees?
Het enthousiasme aanwakkeren en het opvullen van eventuele kennisgaten lijkt dan ook de belangrijkste opgave. “Dat proberen we in te vullen door veel aan kennisoverdracht te doen. We helpen mee aan publicaties en verzorgen trainingen en presentaties. Die behoefte is er, dat proeven we. Het bewustzijn neemt door de kennisvoorziening toe en partijen zien in hoe eenvoudig een oplossing kan zijn. Vervolgens brengen we het in de praktijk door de oplossing te leveren.” Volgens Bel is het nu vooral koudwatervrees waar de bouw- en vastgoedsector zich overheen moet zetten. “Ik krijg energie van organisaties die het lef hebben om het voortouw te nemen. Die zich committeren aan de beste oplossing, niet aan de meest goedkope. Je bereikt er niets mee als je je richt op de korte termijn en op terugverdientijd. Bekijk een verduurzaming integraal, dan heb je later geen spijt en hoeft er over twintig jaar geen grootschalige renovatie plaats te vinden.”
Regenwatersysteem HOME Comfort met infiltratie
Morgen kantelen
Die kennisdeling en bewustwording verder brengen en meer partijen motiveren om in actie te komen, is een belangrijk actiepunt voor Duurzaam Gebouwd, zo oordeelt Bel. “Het platform kan een belangrijke bijdrage leveren aan opschaling in de markt. Nu is die nog versnipperd. Een woning hier, een bedrijf daar dat verduurzaamd wordt. Nu is het tijd om op te schalen naar grootschalige woningbouw en complete bedrijventerreinen. Wij willen water een leidend thema maken binnen Duurzaam Gebouwd.” Daar is voldoende noodzaak toe volgens hem en hij stelt dan ook voor om morgen al te kantelen: “We moeten meteen stoppen met het afvoeren van regenwater in het riool. Je moet er iets nuttigs mee doen. Opvangen, gebruiken, infiltreren en afvoeren moet de volgorde zijn. Maak de watercyclus kleiner, maak hem circulair, zodat we niet alleen energie- maar ook waterneutrale gebouwen krijgen.”