Sociale huurappartementen bouwen in massief hout. Voor sommigen klinkt dit als toekomstmuziek, maar volgens Dennis van Lith is het al realiteit. Hij is de initiatiefnemer van de woonoplossing FLETTS, waarbij appartementen worden gebouwd in CLT voor een duurzaam en betaalbaar alternatief voor appartementenbouw. “Als we het woningtekort op duurzame wijze aanpakken, slaan we twee vliegen in één klap.”

Tekst: Reinoud Schaatsbergen
Beeld boven: Impressie van het woonconcept FLETTS.
Foto rechts: Dennis van Lith

FLETTS is een nieuw concept dat ‘bijna kant-en-klare’ producten oplevert. Initiatiefnemer Van Lith, met een achtergrond in bouwkunde, laat er een sterke visie op na. “Het idee is dat we niet steeds vanaf nul beginnen, maar producten ontwikkelen waar behoefte aan is”, aldus Van Lith. “Dát is woonruimte ontwikkelen.” Om dit concept uit te werken, besloot hij niet meteen de breedte in te gaan, maar met gestapelde bouw te starten. Immers, zegt hij: “Van grondgebonden varianten zijn al voldoende concepten.”

Flexibiliteit

Volgens Van Lith is er al jaren behoefte aan een frisse wind in de bouwsector. “In bijna elk project worden veel fouten gemaakt en het lijkt alsof we er niet van leren”, zegt hij. “Er zijn veel goede partijen, maar naar mijn beleving voegen vele andere weinig toe.” Van Lith wilde bewijzen dat het anders kan: snelle, klimaatvriendelijke, mooie en betaalbare appartementen realiseren die voorzien in én meeveren met de behoefte van de bewoner.

Om FLETTS goed te laten landen, betrok Van Lith diverse partners. Dat bleek in eerste instantie lastig, zegt hij: “De bouw is conservatief. Veel mensen hebben het druk, maar tegelijkertijd vernieuwen ze niet. Dus moest ik altijd maar ‘over een jaar terugkomen’. Dan heb je het niet begrepen, denk ik dan.” Samen met enkele duurzame partners wist hij de appartementen waarvan hij droomde te realiseren. “We hebben nu een zestal plattegronden die veelal gecombineerd kunnen worden in een gebouw”, aldus Van Lith.

Dergelijke modulaire systemen kunnen vervallen in herhaaldelijke patronen. Niet bij FLETTS, verzekert Van Lith: “Dit is geen eenheidsworst, ondanks dat we grotendeels wel standaardiseren. De hele buitenzijde is aanpasbaar zodat de architect daar een rol in blijft spelen.” Van Lith ziet die flexibiliteit als een kernwaarde van zijn concept. “Een project pakt vaak goed uit als je de samenwerking aangaat met een lokale architect”, zegt hij. Qua materialen wordt de keuze gelaten aan de ontwerper, al biedt Van Lith een aantal circulaire opties aan, zoals Homeblocks en Kerloc (zie kaders).

Kerloc: 100% circulair product van Nederlandse bodem
Kerloc is een 100 procent circulaire en biobased gevelbekleding met een natuurlijke look and feel. Bij dit koud keramische plaatmateriaal wordt gebruik gemaakt van restmaterialen uit Nederlandse land-, tuin- en bosbouw. Door deze reststroom samen te voegen met natuurlijke mineralen ontstaat er een natuurlijk versteningsproces. Daardoor hoeft het materiaal niet in ovens gebakken te worden, wat een minimale CO2-footprint tijdens het productieproces oplevert. Ook is het product geschikt voor de- en remontage en is het volledig recyclebaar.

De Kerloc gevelbekleding is verwerkt in de mock-up van FLETTS. Hierbij is gebruik gemaakt van een schroefbevestiging met schroeven op kleur, al zijn er diverse andere bevestigingsmethoden beschikbaar. Ook heeft het product een A1 brandklasse en is het met een KEIM-coating in veel verschillende kleuren verkrijgbaar. Zo past de gevelbekleding uitstekend bij het duurzame concept van FLETTS.

Continuïteit

Voor Van Lith is FLETTS dé manier om de huidige problematiek in de bouw te bestrijden. Vooral op vlak van klimaat speelt zijn concept een grote rol door de keuze om in hout te bouwen. “We wilden weg van de bouwplaats, dus moesten we binnen bouwen, maar niet te zwaar”, aldus Van Lith. “Dan kom je gauw op hout uit. Bovendien werden we ons steeds bewuster van klimaatverandering. Niet veel mensen hebben het erover, maar het is een veel groter probleem dan bijvoorbeeld corona. Als je daar achter komt, is het vaak al te laat. Daarom willen we nú ons steentje bijdragen.”

Hoewel hout als bouwmateriaal zich al bewezen heeft, behoeft het gebruik ervan wel advisering, vooral op gebied van brandwerendheid en geluidisolatie. Daarvoor keek Van Lith naar Zweden. “Daar zijn ze al een jaar of twintig verder dan hier”, geeft hij aan. “Via de houtconstructeur Solid Timber hebben we een Zweedse ingenieur erbij gehaald die geluidstechnisch tot in detail meekeek.” Dat leverde enkele aanvullende producten op om risico’s te vermijden, zoals een contactgeluiddempend rubber in de vloer. “Bijkomend voordeel was dat we daardoor ruimte creëerden voor leidingwerk. Alle appartementen hebben dus hun eigen module met daarbinnen de installatie.” Qua brandwerendheid zijn de woningen overgedimensioneerd om te voldoen aan de wettelijke eisen.

Homeblocks: plug-and-play duurzaamheid
Homeblocks biedt prefab badkamers en prefab technische ruimtes. Centraal hierin staat de plug-and-play installatie van de prefab units, zodat zo min mogelijk op de bouwplaats wordt verricht. “Het waarborgen van kwaliteit is iets wat in de traditionele bouw lastiger te beheersen is dan in een productielijn. Faalkosten worden zo drastisch verminderd en de kwaliteit wordt verhoogd”, aldus Colin Giesbers van Homeblocks.

De units van Homeblocks zijn 100 procent demontabel en daarom gemakkelijk te refurbishen bij renovatie of transformatie van een gebouw. Daarom worden de badkamers- en toiletten ook geproduceerd zonder keramische tegels, maar uitgevoerd met wandbekleding van gerecycled hout.

Meebewegen met de tijd

Vernieuwing, en dus verandering, is een belangrijk onderdeel van Van Liths visie op de bouw. Hij wil dan ook niet stil blijven staan met dit concept. “Hopelijk gaan er veel dingen goed, maar we gaan ongetwijfeld aanlopen tegen wensen die wij nog niet kunnen invullend”, vertelt hij. “We hebben nu zes plattegronden, maar tot voor kort waren dat er vier. Die vijfde en zesde zijn ontwikkeld naar aanleiding van een wens om een corridorappartement te realiseren. Op die manier kunnen we blijven groeien.”

Daar blijft het echter niet bij. Volgens Van Lith moet de sector meer gaan meedeinen op veranderingen in de markt. Hij geeft een voorbeeld: “We bedenken veel vanuit onze eigen kijk erop, zoals dat appartementen maximaal 6,95 meter breed zijn zodat ze nog net op de weg te transporteren zijn. Ik kan mij voorstellen dat als we andere maten moeten maken, we ook op een andere manier moeten gaan produceren.” Van Lith vergelijkt het concept daarom met de auto-industrie: “Over twee tot drie jaar ziet het er helemaal anders uit.”

Een mooie gedachte, maar Van Lith blijft de bouwsector met enig cynisme bekijken. “Er zijn veel mensen die belang hebben bij een continuering van het huidige systeem”, zegt hij. “Daarom denk ik niet dat er zomaar wat verandert.” Hij verwijst daarbij naar de betonlobby die de transitie naar hout vooralsnog tegenhoudt. Bovendien zien veel partijen hout nog als een risico, zegt hij. “De neiging om te veranderen is niet groot, want ze verdienen momenteel gewoon. Als je moet veranderen, wat krijg je dan?”

Het FLETTS-showmodel toont hoe de volledige houten unit ingericht kan worden. Foto: Studio Sterkenburg

Ontwikkeld product

Om de markt over de streep te trekken, zijn er dus voorbeelden nodig dat het ook anders kan. Dat is iets waar we nu al werk van kunnen maken. Van Lith: “Wat wij proberen te vertellen, is dat dit een ontwikkeld product is. Voor Nederland is het [houtbouw, red.] relatief nieuw, maar in Scandinavië doen ze dit al jaren. In die zin is het helemaal niet nieuw.” FLETTS mag dan een nieuw concept zijn, maar de bedrijven en kennis die erachter zitten bestaan al langer. “Dat zoeken partijen ook”, stipt Van Lith aan. “Een nieuwe partij in de markt wordt gauw gezien als startup, dus je wil de zekerheid en garantie dat de partij succesvol gaat zijn.” In het geval van FLETTS zit dat wel snor, weet Van Lith.

Bovendien is de markt in beweging. Waar Van Lith nog geen zes maanden geleden zelf initiatief moest nemen om hout als bouwmateriaal te verkondigen, wordt hij nu regelmatig benaderd. “Dat zijn met name bouwende partijen die door de gemeente worden gevraagd om (deels) in hout te bouwen”, vertelt hij. “Amsterdam wil bijvoorbeeld 20 procent van zijn nieuwbouw in hout laten bouwen. Ik merk daar steeds meer vraag naar. Als we voorbeelden krijgen van echte projecten en mensen enthousiast worden, creëren we een sneeuwbaleffect.”

Volgens Van Lith ligt er een enorme kans voor de bouwsector. Er moet onwijs veel gebouwd worden en als we dat op een duurzame manier doen, ‘slaan we twee vliegen in een klap’. “Wij kunnen woningen betaalbaar en snel aanbieden, op duurzame wijze en het ziet er ook gewoon goed uit omdat je de buitenzijde kan maken zoals je wil.” Voor geïnteresseerden is een volledig ingericht showmodel van een 70m2 FLETTS-appartement in Veenendaal te zien, maar nog liever ziet Van Lith een woningcorporatie, bouwer of ontwikkelaar die de uitdaging met hem wil aangaan om dit écht te realiseren (zie kader).

De voordelen voor een woningcorporatie
Bas Sievers, directeur-bestuurder van woningcorporatie Woonpartners, heeft veel lof voor het woonconcept van Van Lith. “Ik heb FLETTS leren kennen met de uitspraak: ‘Bij ons geen opleverpunten na de plaatsing.’ Als je dat waarmaakt, doe je het al vele malen beter dan de bouw nu”, aldus Sievers. “Dit is een uitontwikkeld product waarmee je als corporatie niet het gehele ontwikkeltraject opnieuw hoeft te doorlopen. Dat is niet uniek voor FLETTS, maar wel voor de industriële en conceptuele aanpak. Bovendien kun je kiezen voor een aantal varianten, waarmee je prima voldoet aan de eisen die bij veel projecten in de sociale woningbouw gelijk zijn.”

Foto rechts: Bas Sievers

Dat het om een appartementenconcept gaat, zint Sievers ook. “Daar zijn er nog niet zoveel van”, stipt hij aan. FLETTS is bovendien modulair, wat het concept voor een woningcorporatie die toekomstbestendig wil bouwen erg interessant maakt. Toch blijft Sievers daar voorzichtig in: “Het is van belang in ogenschouw te nemen dat je dit voordeel pas veel later gedurende de levensduur van het gebouw wel of niet gaat inzetten. De tijd zal het op dit punt leren.”

Wat betreft het kostenplaatje, maakt de directeur een kanttekening. “Het probleem zit in de basis niet vaak in het concept, zoals bij meerdere aanbieders, maar bij de beschikbaarheid van locaties waarin de bestemming ruimte geeft voor dit soort mooie, nieuwe oplossingen.” Toch maakt hem dat niet huiverig voor de toekomst. Dat zit hem vooral in de CO2-opslaande functie van hout. “Er gaan steeds meer geluiden op dat CO2-opslag mee gaat tellen in normeringen. Hout gaat daarin vele andere bouwproducten met een razend tempo voorbij als een geschikt bouwmateriaal.”

Welke woningcorporatie wordt launching partner van FLETTS?

Het klimaatprobleem is misschien wel de grootste reden om te kiezen voor een andere manier van bouwen. Daarom gaat FLETTS Nederland helpen aan duurzame houten appartementen die bereikbaar worden voor sociale woningbouw. Om die reden richt FLETTS zich op woningcorporaties, bouwers en ontwikkelaars. Volgens Van Lith kijken deze partijen nog te vaak de kat uit de boom. Om de bal aan het rollen te krijgen, zoekt FLETTS een enthousiaste partij die de ‘launching partner’ van FLETTS wil worden. Het doel: samen een appartementengebouw van hout bouwen. Groot of klein, dat maakt niet uit. De woningcorporatie, bouwer of ontwikkelaar die samen met FLETTS dit avontuur aangaat, krijgt een mooie korting op de prijs.

Media-aandacht vanuit Duurzaam Gebouwd

Uiteraard wordt gezamenlijk de publiciteit gezocht om de rest van Nederland te laten zien dat sociale appartementen bouwen in hout nu al kan. Daarom gaat Duurzaam Gebouwd deze launching partner volgen bij het project en krijgt hij de gelegenheid om zich op het podium van een volgend Duurzaam Gebouwd-congres te presenteren als vooruitstrevende woningcorporatie, bouwer of ontwikkelaar.
Heb je interesse om de launching partner van FLETTS te worden? Mail dan naar info@fletts.nl.

Dit artikel verscheen eerder in het magazine Duurzaam Gebouwd #50. Het magazine is via deze link gratis in te zien.