Hoe maak je van een verouderd gemeentehuis een toonbeeld van grootschalige verduurzaming? In Dronten koos de gemeenteraad unaniem voor een grondige renovatie. In samenwerking met de provincie, partijen uit het bedrijfsleven en met behulp van een subsidie uit het Europese Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) werd het gemeentehuis omgebouwd tot een volledig energieneutrale werkplek.
Tekst: Paul Buckley
Het gemeentehuis, ontworpen door Piet Tauber, is in 1981 in gebruik genomen. In plaats van een nieuw pand te betrekken, koos de raad er in december 2018 voor het gemeentehuis te renoveren. Het pand staat op een logische plek in het centrum, en is onderdeel van het straatbeeld van de gemeente. In december 2019 is de renovatie gestart, en voor dit project is ruim 20 miljoen euro beschikbaar gesteld. Op 8 maart 2021 wordt het nieuwe gemeentehuis in gebruik genomen.
De gemeenteraad was unaniem in zijn oordeel dat het pand vernieuwd moest worden. “Er zijn temperaturen gemeten van boven de 40 graden,” vertelt Geert Gielen, regisseur duurzaamheid van de gemeente. “Klimatologisch was het pand ontzettend verouderd. Alleen de ramen konden open, er was geen mechanische ventilatie.”
“Twee jaar geleden wisten we nog niet precies wat we gingen doen,” zegt Pieter van Kruistum, projectmanager van de renovatie. Het was duidelijk dat het gebouw aardgasvrij moest worden, maar in Dronten hadden ze meer ambities: “Nul op de meter slaat meestal op koelen en verwarmen, maar bij ons gaat het over alle energie – ook laptops, lampen, et cetera.” De vele wanden en kleine kamertjes moesten ruimte maken voor grote ruimtes, glazen wanden en een meer informele inrichting.
Parkeren onder pv-panelen
Door uitstel van het openen van Lelystad Airport voor vakantievluchten was de provincie Flevoland op zoek naar een nieuwe locatie voor het PowerParking-project, waarbij parkeerplaatsen met pv-panelen lokale energiecentrales worden. Met behulp van provinciaal geld en een Europese subsidie kon de parkeerplaats achter het gemeentehuis worden omgetoverd tot PowerParking. Daar kunnen dankzij de vier innovatieve Quattro laadpalen zestien elektrische auto’s tegelijk worden opgeladen.
Hoewel het een behoorlijke uitdaging was om deze twee projecten samen te voegen, zorgde snel en intensief overleg ervoor dat vliegveld, provincie en gemeente elkaar van dienst konden zijn. Omdat Geert Gielen al lang in de regio Flevoland werkt heeft hij een breed netwerk en met die korte lijntjes lukte het om het project snel te verwezenlijken. “Binnen planning en begroting,” zegt Van Kruistum trots.
Met deze uitbreiding van de omvang van de renovatie werd het ook mogelijk een zeer duurzame en innovatieve NiMH-batterij van het Amerikaans-Zweedse Nilar te plaatsen. Daarmee kan het gemeentehuis stroom opslaan als de zonnecollectoren te veel produceren, om die op een later moment te gebruiken. De TU Delft, ook partner in het project PowerParking, gaat de resultaten van dit experiment in kaart brengen. Hiermee is de renovatie ook een interessant experiment in duurzaamheid geworden. Dronten vervult daarmee als duurzame gemeente een voorbeeldfunctie, zowel voor haar inwoners als voor andere gemeenten. “Het zou goed kunnen dat je over twee jaar een veel goedkopere en duurzamere accu kunt kopen,” zegt Van Kruistum, “maar deze is nu het duurzaamst. Stel je voor dat elk gemeentehuis een eigen batterij heeft. Dan kun je veel problemen oplossen.”
Circulariteit
Ook in de verbouwing is duurzaamheid en circulariteit centraal gesteld. Al het nieuwe materiaal dat wordt gebruikt is niet samengesteld, en kan dus eenvoudig gedemonteerd en hergebruikt worden. Alle maatschappelijke organisaties – kerken, moskeeën, scholen – uit de gemeente hebben gekeken of ze oud meubilair konden gebruiken. Maatschappelijk werkgever Impact voerde al het materiaal af dat niet meer gebruikt kon worden. “We hebben niet iemand ingeschakeld om te slopen,” zegt Gielen, “maar om te oogsten. Circulariteit is financieel heel haalbaar.”
Met deze mentaliteit kon in een razend tempo een succesvolle verduurzaming worden doorgevoerd. Volgens Van Kruistum en Gielen is het hierbij van essentieel belang om met alle partijen doorlopend snel te schakelen. Als projectleider renovatie en regisseur duurzaamheid onderhielden zij nauw contact met elkaar en met andere overheidsorganen en bedrijven. Het resultaat is een renovatie die binnen budget en planning is gebleven en een gemeentehuis vol lichte, leefbare werkplekken. Dankzij zonnepanelen, verbeterd klimaatbeheer, isolatie en een grijswaterplan, wordt een geschatte CO2-reductie van 138,6 ton bewerkstelligd. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) heeft aan de gemeente Dronten subsidie toegekend binnen het kader van de Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE++). Hiermee kon een deel van de PowerParking worden gefinancierd.
Kennis- en Innovatieplatform Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed
Wilt u als gemeente ook uw vastgoed verduurzamen? Het Kennis- en Innovatieplatform Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed biedt ondersteuning door kennis te delen op het gebied van bijvoorbeeld energiebesparing, subsidies en wet- en regelgeving. Laat u ook inspireren door goede voorbeelden van andere gemeenten. U vindt informatie over het brede spectrum van maatschappelijk vastgoed, van sport en scholen tot onderwijs en cultuur. In het platform hebben veel partijen hun krachten gebundeld, waaronder TNO, Kenniscentrum Sport, Ruimte-OK, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Vaak kunnen bestaande initiatieven elkaar versterken. De regio-liaisons van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) kunnen daar ook aan bijdragen.
Dit artikel verscheen eerder in Duurzaam Gebouwd #49. Lees hier de volledige editie.