Het slagen van de energietransitie is mede afhankelijk van duidelijke wet- en regelgeving, waarbij tijdige en volledige communicatie plaatsvindt. Je verwacht dat er vanuit de overheid een consistent beleid wordt uitgestippeld waardoor partijen als aannemers, installateurs en ontwikkelaars weten waar ze aan toe zijn. Daarmee kunnen ze aan de gestelde eisen voldoen en worden doelstellingen behaald. Helaas is dat niet het geval.
BENG, T0-juli, NTA 8800, F-gassen verordening, EPBDIII eisen qua regelbaarheid, aanpassingen SWK/ Woningborgeisen, De MPG (Milieu Prestatie Berekening van Gebouwen), LCA (levenscyclusanalyse), wet op kwaliteitsborging en meer: veel zaken waarmee de bouw in korte tijd wordt geconfronteerd en die zeker voor verhoging van de bouwkosten gaan leiden en daarnaast veel uitdagingen gaan opleveren ten aanzien van de uitvoerbaarheid, omdat veel zaken niet (geheel) duidelijk zijn.
Als je deze trajecten gaat afpellen dan is alleen bij de Europese F-gassen verordening sprake van een duidelijk en consistent beleid. Bij alle andere trajecten worden regelingen uitgesteld, worden vlak voor introductie nog bijgesteld, zijn rekentools te laat beschikbaar, kunnen verklaringen niet worden ingevoerd en sluiten normen niet op elkaar aan. Het toppunt qua onduidelijkheid is echter de aankomende wetgeving voor de wijziging van de regeling Bouwbesluit 2012 inzake de bepalingsmethode voor het geluidsniveau van installaties voor warmte- of koudeopwekking (o.a. airco`s en lucht water warmtepompen). Deze materie is complex en laat zich ook niet eenvoudig samenvatten. Toch is het volledig duidelijk dat de huidige opzet in de praktijk veel onduidelijkheid en problemen oplevert en de zoveelste prijsverhoging met zich meebrengt.
Na vele pogingen om, op basis van de inhoud, hierover een gesprek aan te gaan met de betrokken partijen kiezen we dan maar voor een oneliner: het is een waardeloze, niet eenduidige en niet controleerbare richtlijn die in de praktijk veel conflicten en problemen gaat opleveren.
Duurzaam Gebouwd-expert en schrijver van deze blog, Rudy Grevers
De argumenten hiervoor beknopt:
Norm ontbreekt
Er worden eisen gesteld, terwijl er geen bruikbare onderliggende norm beschikbaar is. Volgens de enige beschikbare Europese norm (EN12102), benoemen fabrikanten onder een zelf te bepalen nominaal vermogen (conform de EN14511) het geluid bij een buitentemperatuur van +7°C en 55°C watertemperatuur. Bij alle andere omstandigheden (dat is dus in >99%) wijken de waarden dus af! Voor de maximaal waarden is zelfs helemaal geen norm beschikbaar en mag iedereen zijn eigen invulling geven.
Leg een R&D afdeling van een fabrikant maar eens uit dat er een eis behaald moet worden op de erfgrens waarbij de omgevingsfactoren telkens weer anders zijn en er geen bruikbare norm beschikbaar is.
Maatwerk vereist
Door een eis op de erfgrens te bepalen of bij een te openen raam blijf je afhankelijk van de situatie (weerkaatsing, temperaturen buiten, aanvoertemperaturen, bedrijfscondities, compressor frequenties, ventilator-toerentallen, achtergrondgeluiden, weersinvloeden enz.). Dit zorgt telkens voor maatwerk en veel discussies en verschillende interpretaties. De basis moet een fabrieksnorm zijn, waarbij je fabrikanten duidelijk maakt onder welke omstandigheden welke geluidsniveaus vereist zijn, die onder laboratoriumomstandigheden vastgesteld worden.
Rekentool is niet gereed
Er is een rekentool in ontwikkeling die middels een theoretische benadering een voorspelling doet van het te verwachten geluid in een bepaalde situatie. Deze tool is afgeleid van de Duitse rekentool en de Nederlandse rekentool is nog niet gereed, terwijl de wetgeving op 1 januari 2021 in moet gaan. Hoe kan de markt zich dan voorbereiden?
Theorie en praktijk liggen ver uit elkaar
Resultaten uit de rekentool en de praktijkervaringen zullen afwijken, want voor de input van de tool is nog geen bruikbare norm beschikbaar.
Onduidelijke uitgangspunten
Geluidsmetingen in het veld worden bij <+10°C buitentemperatuur (ruimteverwarming) en <+18°C buitentemperatuur (tapwater) uitgevoerd. Wat te doen als je bij +9°C voldoet, maar er blijken toch klachten bij -2°C. Hierbij meegenomen dat de omstandigheden bij een eventuele nieuwe meting weer +8°C is en dat alles weer voldoet. Wie is verantwoordelijk voor de kosten? Hoe gaan we hier praktisch mee om?
Voorkeur EU-norm
De fabrieksnorm die gewenst is moet op EU-niveau worden bepaald. Dit is een vereiste, zodat fabrikanten voldoende noodzaak (schaalgrootte) hebben om hun ontwikkelingskracht in te zetten.
Praktijkervaringen mee laten wegen
Welk onderzoek of welke praktijkervaringen zijn benut bij het vaststellen van de eisen? Wij hebben als een van de grootste aanbieders van lucht water warmtepompen in Nederland een totaal ander beeld dan wordt voorgesteld. Hierbij hebben we een voorstel gedaan om in de praktijk bij bewoners langs te gaan, zodat hier een beter beeld over gevormd wordt.
Transitie wordt belemmerd door kostenverhoging
Stel dat de huidige opzet definitief wordt doorgevoerd, dan krijgt de woningbouw in een korte tijd enorm veel (kostenverhogende) aanpassingen te verwerken en worden specifieke geluidseisen opgesteld. Fabrikanten weten daardoor niet wat ze moeten ontwikkelen, want er is geen norm, en moeten aanpassingen voor beperkte aantallen doen. Dit heeft prijsverhogingen als gevolg. De vraag- en aanbodzijde wordt geconfronteerd met extra kosten, door telkens maatwerk te moeten toepassen: gebruik van de tool, geluidsmetingen, beoordeling en overleg van meetwaarden en verschil van theoretische berekening en de praktijkwaarden. Dit vormt een grote belemmering voor de energietransitie!
Redelijke invoeringstermijn ontbreekt:
Bij een introductie van een norm op productniveau dient een redelijke invoeringstermijn gehanteerd te worden.
Expertise warmtepomp markt is niet benut:
De huidige norm is opgesteld zonder specifieke expertise vanuit ons marktgebied en zelfs brancheverenigingen zijn niet voldoende betrokken geweest bij het opstellen van de eisen. Wij leveren graag onze input en gaan met iedereen graag een discussie aan op de inhoud die los staat van ons fabricaat.
Los van de oneliners blijven we graag verwijzen naar het complete verhaal, waarbij we in voorafgaande blogs [#1 en #2] en een reactie in de consultatieronde ed. met onderbouwing onze visie gedeeld hebben.
Oplossingen
Daarnaast hebben we oplossingen aangedragen. Deze staan verwoord in de eerder genoemde consultatieronde waarvan we overigens nooit een terugkoppeling van hebben ontvangen. De belangrijkste is om een (Europese) fabrieksnorm te hanteren waarbij alle partijen geluidsgegevens moeten weergeven onder vastgestelde laboratorium omstandigheden met een duidelijke onderliggende norm. Alleen hierdoor ontstaat duidelijkheid voor de gehele markt, maar ook voor de individuele particulier.
Wattz Cube en Wattz Up
Ook hebben we al veel initiatieven genomen om oplossingen aan te reiken. Voorbeelden hiervan zijn de Wattz Cube, Wattz Up dakkappen, maar ook opstellingen van de warmtepomp in een berging waardoor een esthetische fraaie opstelling (met demping) ontstaat. Uiteraard hebben we ook diverse geluidsmetingen in het veld uitgevoerd en de toepassing van externe omkastingen beoordeeld. Hierbij is ook de productontwikkeling aan bod gekomen, maar bij alle oplossingen lopen we tegen het ontbreken van een bruikbare en beschikbare norm aan.
Voor degene die er aan twijfelen; laat duidelijk zijn dat wij het toejuichen dat er een wetgeving komt waarin geluidseisen zijn vastgelegd. Het gaat ons om het feit dat de bouwkolom met de huidige opzet wordt opgezadeld met een niet eenduidige, controleerbare en haalbare wetgeving.
Het is al snel 2021 en worden uiteraard steeds meer geconfronteerd met de gevolgen van de (voorgenomen) wetgeving. Helaas krijgen we hierbij de bevestiging van hetgeen wij meerdere malen voorspeld hebben en daarom willen we door middel van dit schrijven nog een keer ons geluid laten horen. Graag nodig we u uit om inhoudelijk te reageren [dit kun je onderaan dit artikel doen via de ‘reactie’ mogelijkheid, red.]
Rudy Grevers – Duurzaam Gebouwd-expert en Manager Woningbouw Alklima BV / Mitsubishi Electric Warmtepompen