Met modulaire warmtesystemen kun je stapsgewijs toewerken naar een aardgasvrije warmtevoorziening voor bestaande bouw. Hoe? Firan, specialist in infra voor nieuwe energie, geeft antwoord op drie veelgestelde vragen.

Voor veel gemeenten en woningcorporaties is het een ingewikkelde puzzel: hoe maken we de bestaande bouw de komende jaren aardgasvrij en welke stappen zijn er dan nu al mogelijk en noodzakelijk? Een modulair warmtesysteem is een ideaal vertrekpunt voor wijken die op korte termijn van het aardgas af gaan en vanwege een matige isolatie voorlopig zeker nog behoefte hebben aan warmte op een (middel)hoge temperatuur.

Een modulair warmtesysteem levert de bouwstenen om woningen en wijken stapsgewijs en toekomstbestendig aardgasvrij te maken. De basismodule, met een collectieve luchtwarmtepomp en warmtedistributienet, is direct inzetbaar in de bestaande bouw, zonder dat er op gebouwniveau eerst ingrijpende en kostbare aanpassingen zijn vereist. Het systeem is vervolgens flexibel, snel en efficiënt door te ontwikkelen tot een warmtenet dat gebruikmaakt van lokale duurzame bronnen.

Waarom zijn modulaire warmtesystemen nu zo actueel?

Gemeenten en woningcorporaties hebben met een modulair warmtesysteem een toekomstbestendige oplossing in handen. Het warmtesysteem levert al op korte termijn een bijdrage aan het aardgasvrij maken van woningen, wijken en gebieden. Vervolgens verduurzaamt de warmtevoorziening de komende jaren steeds verder. Dat gebeurt met zeer beperkte aanpassingen aan woningen, en dus met minimale overlast voor bewoners en zonder het risico van ongewenste lock-ins.

Een modulaire aanpak ondersteunt en vereenvoudigt daarmee de overgang naar een betrouwbare, betaalbare en duurzame warmtevoorziening. Zo zijn de modulaire systemen van Firan al geschikt voor buurten met vierhonderd tot achthonderd woningen. Dat maakt de warmtetransitie overzichtelijk en hanteerbaar.

Hoe werkt een modulair warmtesysteem precies?

De modulaire warmtesystemen van Firan starten vanuit een centraal wijkproductiestation,

met daarin een hybride installatie met collectieve luchtwarmtepompen. Gasgestookte ketels vangen de piekbelastingen op en fungeren als back-up.
Het wijkproductiestation brengt de warmte naar de gewenste temperatuur (bijvoorbeeld 70°C) en een distributienet levert de woningen de warmte voor ruimteverwarming en warm water. Een buffervat met slimme besturingssoftware zorgt voor de maximale inzet van de warmtepomp en de minimale toepassing van de gasketels.

Afhankelijk van de lokale warmtevraag en de concrete situatie in de wijk is de basismodule flexibel en efficiënt opschaalbaar tot een robuuste voorziening voor de gehele regio. Alle buurten met centrale wijkproductiestations zijn namelijk onderling te schakelen en vervolgens te verbinden met grootschalige (bestaande en nieuwe) netten in de omgeving. In aanvulling op de basismodule, die gebruikmaakt van warmte uit de buitenlucht en daardoor in elke buurt inzetbaar is, zijn er dan koppelingen mogelijk met lokaal beschikbare bronnen, zoals restwarmte van datacenters, aquathermie en geothermie. Door de inzet van duurzame stroom en groen gas - en op termijn mogelijk zelfs waterstof - worden de gasketels uitgefaseerd.

Wat zijn de voordelen van een modulaire aanpak?

De ontwikkeling van een nieuw, grootschalig warmtenet duurt jaren. Met een modulair warmtesysteem is het niet nodig om daarop te wachten. De eerste stappen naar een duurzaam alternatief voor aardgas kunnen nu al worden gerealiseerd. Woningen zijn daarmee op korte termijn aardgasvrij, wat direct een CO₂-reductie oplevert. De verdere verduurzaming van het systeem vindt plaats vanuit de wijkproductiestations. Dat is efficiënt en minimaliseert de overlast en kosten van gebouwaanpassingen.

De modulaire aanpak is daarnaast toekomstbestendig, omdat het systeem is voorbereid op een scala aan warmte-oplossingen. Zo is het altijd mogelijk om aan te sluiten op een warmtenet in de omgeving, wanneer er lokaal nieuwe duurzame bronnen beschikbaar komen (bijvoorbeeld restwarmte uit datacenters en aquathermie).

De modulaire aanpak geeft gemeenten en woningcorporaties steeds de ruimte om de juiste vervolgacties te bepalen richting aardgasvrije en CO₂-neutrale woningen en wijken. Firan werkt namelijk samen met publieke en private partijen, met een open warmte-infrastructuur met onafhankelijk netbeheer als basis. Dat garandeert dat de afnemers van warmte optimale keuzevrijheid hebben en voorkomt ongewenste lock-ins.

Een aandachtspunt bij de toepassing van modulaire warmtesystemen is - net als bij andere collectieve warmte-oplossingen - de actieve betrokkenheid van bewoners en andere stakeholders in de buurt. Openheid over de duurzaamheid, betrouwbaarheid en betaalbaarheid van de overstap naar een collectieve warmtevoorziening voor een aardgasvrije wijk is een randvoorwaarde voor het lokale draagvlak, en daarmee een sleutel tot succes.

Aan de slag voor morgen

In diverse gemeenten, waaronder Didam, Culemborg en Hilversum, zijn plannen in de maak om het modulaire warmtesysteem van Firan te gaan toepassen als vertrekpunt voor de ontwikkeling van een lokaal warmtenet. De technische mogelijkheden van modulaire warmtesystemen zijn ook te zien in Nijmegen. Daar hebben de gemeente, bewonersorganisatie Duurzaam Hengstdal, netwerkbedrijf Alliander en woningcorporatie Woonwaarts het initiatief genomen om een kleinschalig en modulair energiesysteem te ontwikkelen.

De eerste ervaringen leren dat modulaire warmtesystemen een impuls geven aan vernieuwende initiatieven om buurten stapsgewijs te verduurzamen. Snel, efficiënt, flexibel, opschaalbaar en zonder gedoe achter de voordeur. Zo gaan we vandaag al aan de slag, voor de duurzame wereld van morgen.

Tekst: Kay Antonissen (Firan)