Ontwerp vanuit de beleving van bewoners, patiënten, bewoners en zelfs kinderen. Dat advies klonk vanuit diverse experts, die ervaringen en lessons learned deelden over het realiseren van een healing environment, in cure en care van zorgvastgoed.
De ervaringsdeskundigen deelden hun ervaringen tijdens het webinar Zorgvastgoed. Yvonne Witter van ZorgSaamWonen liet het startschot voor het online event klinken en zette de spotlight op het Prinses Máxima Centrum, waar Thomas Bögl van LIAG architecten en bouwadviseurs en Hanneke de Ridder van Prinses Máxima Centrum voor kinderoncologie met passie over vertelden. In het ontwerp van het gebouw werd onder andere rekening gehouden met de ontwikkelingsgerichte zorg. “We willen de ontwikkeling van kinderen zoveel mogelijk op een normale manier door laten lopen”, geeft Bögl aan. “Dat kan alleen als je daar een geschikte situatie en plek voor creëert. Ieder kind heeft in de ouder-kind eenheid (OKE) een individuele buitenruimte en het balkon nodigt uit om naar buiten te gaan.”
Bij het project zijn kinderen, ouders, artsen en psychologen actief betrokken om wensen en ideeën in kaart te brengen, al vanaf een vroeg stadium van het bouwproces. “De healing environment komt daarmee dichterbij, gestaafd op wetenschappelijk onderzoek.” Daar sluit De Ridder zich bij aan. “We bogen ons over de ontwikkeling van een kind en de diverse domeinen die dit omsluit. Zo keken we niet alleen naar de motorische ontwikkeling van een kind, maar ook naar onder andere de verstandelijke en sociaal-emotionele ontwikkeling. Om te zorgen dat de kinderen met zo weinig mogelijk stress de behandeling kunnen ondergaan, is het essentieel om samen met de ouders te kunnen verblijven. Niet in een ziekenhuiskamer, maar in een huiskamer.”
Evidence Based Design
Daarnaast werd het centrum comform ‘evidence based design’ vormgegeven. Middelen zoals licht, lucht, uit- en overzicht en structuur in het gebouw zullen het genezingsproces hierin ondersteunen. Het moet een rustgevende omgeving zijn, die natuurlijke processen als dag- en nachtritme en beleving van de seizoenen faciliteert. Op bouwtechnisch gebied gaf Bögl enkele uitdagingen weer in ontwerp en realisatie: “De bouw vond plaats op een terrein wat nog geen bestemming had, naast de A28. We wilden alle kinderen de mogelijkheden bieden om een raam te openen, een interessante opgave naast zo’n drukke weg.” Dit werd mogelijk door het bouwdeel voor research tussen snelweg en de zorgfuncties te plaatsen.
De creatie van een healing environment vormde ook een belangrijk onderdeel van de presentatie van Mendy Grootenhuis en draaijer+partners en Michiel Mondria van Mondria Advies. Hoe maak je de maatregelen voor zo’n omgeving concreet? Het tweetal bracht een ‘De ambitieversneller’ naar voren, waarmee ambities vertaald worden naar een toekomstbestendige en gezonde omgeving. “Gebouwen kunnen het medicijngebruik verminderen en daarin kun je alleen investeren door eerst kosten te besparen”, geeft Grootenhuis aan. “Daarvoor hebben we deze tool, waarmee je van analyse naar concrete verbeterstappen gaat. We starten eerst een gesprek met een diversiteit aan stakeholders. We vragen hen onder andere wat de knelpunten en uitdagingen zijn van het vastgoed en de uitgangspunten, maar wel met een realiteitsvisie.”
Meer bewegingsruimte en groen
Een voorbeeld van verduurzaming is een ouderenzorglocatie in Groningen. “Daar speelden een aantal uitdagingen, waaronder weinig tuinruimte en een gebrek aan interactie met de sociale omgeving”, weet Mondria. “We stonden stil bij het concept dat we nastreefden met de diverse betrokkenen. Hoe kun je bijvoorbeeld een lange gang onderbreken, meer bewegingsruimte geven en ook in de buitenruimte meer groen creëren?” Het duo benoemde daarbij een aantal elementen om rekening mee te houden voor de gezonde leefomgeving: “Daglicht, fris en oriëntatie zijn enkele pijlers”, aldus Grootenhuis. “Ook het welbevinden, veiligheid en sfeer zijn kernpunten. Stel je ook de vraag of de omgeving bij de ambitie past en vice versa”, adviseert zij.
Creëer de gezonde omgeving
Het slotwoord was aan Dorte Kristensen van Atelier PRO. Zij sloot aan bij de adviezen van de andere experts en belichtte aanvullende elementen voor een gezonde omgeving. “Onderschat niet hoe ogenschijnlijk kleine zaken ervoor zorgen dat een bewoner een zorgwoning of -ruimte als ‘eigen’ ziet. “Denk aan een badkamer. Daar zie je normaal gesproken zorgspullen liggen vanuit verpleging, maar werk dat weg. Op die manier zorg je dat je bewoner hier zelf spullen neer kan leggen zodat het zijn of háár plek wordt.”
Huiselijkheid en authenticiteit vragen volgens haar nog aandacht. “Probeer kleine, grote en diverse plekken te creëren. Je woning gaat dan over in een huiselijke, open omgeving waar je de sociale aansluiting vindt. Zorg daarnaast dat de buitenstaander iets te zoeken heeft in het gebouw, zodat er een open sfeer en verbinding ontstaat.” Dat is volgens haar ook de koppeling met de stedelijke omgeving. “Zo vergroot je de bewegingscirkels van de bewoners in een gebouw, binnen én buiten.”