Het aardgasvrij maken van de gebouwde omgeving staat op bijna iedere gemeentelijke agenda hoog in de wensenlijst. De elektrificatie van Nederland is in volle gang en wordt gestimuleerd door subsidie, innovatie vanuit de bouw- en vastgoedsector en in het bijzonder het programma ‘Aardgasvrije wijken’. De woonwijk ’t Ven in Eindhoven werd geselecteerd als een van de omgevingen die definitief van aardgas gaat én een gezond binnenklimaat krijgt.
Betrokken bij de renovatie én nieuwbouw van de in totaal 325 woningen is Inventum, bekend van de productie van onder andere warmtepompen en boilers. CEO Sustainable Energy en Duurzaam Gebouwd-expert Richard Verbree ziet steeds meer aandacht in de markt voor oplossingen voor elektrificatie. “We maken de verbinding tussen de invulling van de energietransitie en het verzorgen van een gezond binnenklimaat. Die twee worden niet altijd in één adem genoemd, maar we zijn ervan overtuigd dat beide factoren van belang zijn voor een toekomstbestendig gebouw.”
Die overtuiging zien we terug in de ontwikkeling en opname van ventilatiewarmtepompen in het portfolio van de leverancier van klimaatoplossingen. “Een woning fris en gezond maken is tegenwoordig een belangrijk discussiepunt. De sector richt zich op het isoleren en luchtdicht maken van woningen, onder andere vanwege de BENG-eisen die hier de aandacht op vestigen. Een woning waar weinig warmte kan ontsnappen kan zorgen voor een goed binnenklimaat, mits de ventilatie goed geregeld is.”
De nieuwe norm
Bij renovatie en nieuwbouw is het goed om aandacht te besteden aan de keuze van het juiste mechanische ventilatiesysteem: je wilt namelijk enerzijds dat het systeem frisse lucht naar binnen brengt en ‘gebruikte’ lucht afvoert, maar anderzijds moet je voorkomen dat hiermee te veel warmte de woning verlaat. “Daar kan een ventilatiewarmtepomp een rol vervullen. Deze onttrekt de warmte uit de lucht en zorgt dat deze wordt hergebruikt in de woning. Om invulling te geven aan diverse woningtypes en situaties hebben we meerdere versies voor onze Ecolution-ventilatiewarmtepomp: een solo, combi en Modul-AIR, uit te breiden van hybride naar all-electric.”
Laatstgenoemde innovatie kreeg een plek in ’t Ven, als een van de eerste projecten. Toen duidelijk werd dat deze wijk als een van de 27 aardgasvrije wijken werd aangedragen, gingen projectpartijen gezamenlijk om de tafel. “Bijzonder is de marktverkenning die is ingezet, in teamverband, door de betrokken bedrijven. Sankomij Installatietechniek, Huybregts Relou en Woonstichting ‘thuis werkten hiervoor met elkaar samen, om passende oplossingen te selecteren voor de situatie.”
Geluid en comfort
Het team besteedde in het bijzonder aandacht aan de bewonerssituaties. “Veel bewoners wilden in de eigen woning blijven en niet tijdelijk in een ander huis gaan wonen. Daarnaast waren er vragen over de hoeveelheid geluid die de klimaatoplossingen maken. We gebruiken geen buitenunits, zodat mensen comfortabel in de tuin kunnen zitten en genieten. Ook blijkt dat het geluidsniveau binnen dermate laag is, dat bewoners er geen last van hebben.” Wellicht nog wel het grootste aandachtspunt vormde de energierekening na het doorvoeren van de maatregelen. Want wie zegt dat de beloftes worden waar gemaakt en er onderaan de streep inderdaad meer geld overblijft? Om een objectief oordeel hierover te vellen, werd monitoring toegepast. “Door voorafgaand aan de renovaties aan de slag te gaan met het meten, was een voorspelling mogelijk. We monitorden zeven woningen intensief en kwamen uit op inschattingen van energieverbruik van onder de 3.000 kWh per jaar.”
Modulaire oplossing
De rijtjeshuizen, gebouwd na de Tweede Wereldoorlog, moesten weer 50 jaar mee kunnen. Met de resultaten van de monitoring in handen en de wetenschap dat er een beperkte hoeveelheid fysieke ruimte is om verduurzaming door te voeren, koos de bewonersraad voor een modulaire oplossing. “Dit om ervoor te zorgen dat het mogelijk is om in stappen naar all-electric te gaan. De Ecolution Modul-AIR heeft die eigenschappen, is compact zonder buitenunit en is uit te breiden zodat bewoners gas definitief vaarwel kunnen zeggen.”
Daarnaast is er hier sprake van de toepassing van een totaalconcept: StralendWARM. Bijzonder is de samenwerking die hiervoor is opgezet tussen Movair, Henrad/Stelrad en Inventum. “Wij leveren de ventilatiewarmtepomp, Movair zorgt voor de ventilerende onderdorpel en met de oplossing van Henrad/Stelrad wordt de lucht voorverwarmd. Zo’n samenwerking sluit goed aan op de inspanningen die het projectteam van ’t Ven levert.”
Elektriciteitsnet verzwaren
Om het concept van duurzame energie te voorzien, werden per woning acht zonnepanelen op het dak geïnstalleerd. Ook kregen de woningen driedubbel glas en zijn er daken geplaatst met nieuwe isolatie en dakbedekking. “Dankzij alle ingrepen maakten de woningen een labelsprong naar A++. Alle vragen rondom het dalen van de lasten voor de energierekening, werden beantwoord: deze is gemiddeld met € 80 per maand gedaald.” ’t Ven dient dan ook als inspiratievoorbeeld voor de kansen rondom het aardgasvrij maken van de gebouwde omgeving. Om alle wijken in Nederland all-electric te maken, ziet Verbree nog randvoorwaarden. “Eén daarvan is het elektriciteitsnet. Doordat de focus verschuift naar bijvoorbeeld elektrisch koken en het opladen van auto’s, is een netverzwaring nodig, maar dit kan natuurlijk niet onbeperkt. Daarom moet de uitrol van elektrificatie goed worden afgestemd met netbeheerders. Neem die partijen dus mee in rondetafelgesprekken over de warmtetransitievisies.”
Tekst: Marvin van Kempen, Beeld: Huybregts Relou