Een effectieve samenwerking tussen opdrachtgever en opdrachtnemer is een delicate kwestie, die tijd kost en niet vanzelf tot stand komt. Bij TwynstraGudde is dit speelveld het specialisme van Elske Schrijvers.
Schrijvers’ verhaal gaat over het gedrag van mensen, over alles wat gedrag stuurt en het effect daarvan op de samenwerking. Dat gedrag wordt echter, zo ervaart Schrijvers, regelmatig gestuurd door ‘zo doen we dat in de bouw’ of ‘zo werkt het nu eenmaal’. Zij ervaart echter wel verbetering en meer gerichte aandacht voor het gedrag in de samenwerking.
Schrijvers rolde als jurist in dit vakgebied en leefde zich aanvankelijk uit in het strategische, analytische denken over een evenwichtige risicoverdeling, het maken van goede afspraken en het begeleiden van aanbestedingen. Het zijn belangrijke bouwstenen voor een succesvol project, waarbij vakkennis en vakmanschap leidend zijn. Toch blijkt dat alles vaak niet voldoende om tijdens de uitvoering te kunnen omgaan met veranderende omstandigheden, knelpunten, geschillen en belangentegenstellingen. Het ging dan ook kriebelen bij haar, want wat is dan een ‘goede samenwerking’ precies?
Waan van de dag
“Als het gedrag van mensen telkens weer de cruciale succesfactor in de projecten blijkt te zijn”, zegt Schrijvers, “is investeren in een goede samenwerking echt nodig om een volgende stap te maken. Het onderwerp komt dan in Project Start-ups en Project Follow-ups terecht, met mooie samenwerkingsafspraken waar iedereen zijn handtekening onder zet, maar de volgende dag gaat men weer over tot de orde en de waan van de dag.”
Juist in die waan van de dag manifesteert zich volgens haar de manier van samenwerken. “Als je wilt weten hoe het met de samenwerking staat, is het vooral interessant om te observeren hoe we in de dagelijkse praktijk met elkaar omgaan en wat dat voor effect heeft op de samenwerking en op de doelen. Natuurlijk zijn samenwerkingsafspraken belangrijk, daar ligt de gezamenlijke basis. Vervolgens is het interessant hoe deze set afspraken uitpakt in de praktijk.”
Elske Schrijvers, TwynstraGudde
“Ik vergelijk het samenwerken vaak met een plamuurlaagje bij een scheur in een muur. Je kunt een aantal keer plamuren, maar ergens weet je dat het scheurtje blijft en misschien wel groter wordt. In de bouw hebben samenwerkingsverbanden vaak een tijdelijk karakter en dan kunnen we misschien wel toe met wat incidentele aandacht voor de samenwerking. Als je daar echter serieus iets aan wilt doen, moet je bereid zijn om eens flink te bikken en het open te gooien. Met investeringen voor de langere termijn, die niet alleen in dat ene project vruchten afwerpen.”
Teamassessment werkt
Zo helpt Schrijvers vaak opdrachtgevers die in een aanbesteding nadrukkelijk op zoek zijn naar de beste samenwerkingspartners. Een van de manieren om te selecteren of te gunnen op de samenwerkingsvaardigheden van een opdrachtnemersteam is het teamassessment. Daarbij hanteert Schrijvers als basis de zes competenties uit het ‘wiel van Martijn Vroemen’ (zie kader). Schrijvers: Deze competenties worden samen met de opdrachtgever ‘geladen’ met gedrag dat projectspecifiek gewenst is en ook objectief waarneembaar. Deze set met gedragingen vormt de basis voor het teamassessment en de beoordeling op samenwerkingsvaardigheden. En telkens weer blijkt dat dit model voor effectieve teams werkt.”
Het effect van een teamassessment, zo blijkt uit de praktijk, blijft bovendien niet alleen beperkt tot het selectie- of gunningsmoment. Schrijvers: “Je hebt de nieren van elkaar geproefd en dat werkt als een vliegwiel. Je weet wat je aan elkaar hebt en waar de ontwikkelpunten in de samenwerking liggen. Het team van de opdrachtgever is aan het selecteren, maar leert tegelijkertijd ook een hoop over zichzelf, over de eigen teamdynamiek en over het effect daarvan op de samenwerking en de projectdoelen. Ook blijkt uit onze evaluaties van teamassessments dat het bijna niet meer mogelijk is om nog anders tegen het samenwerken aan te kijken.”
Het testen van samenwerkingsvaardigheden in een aanbesteding vraagt om uiterste zorgvuldigheid en is niet eenvoudig, stelt Schrijvers ten slotte. “Als opdrachtgever ben je namelijk onderdeel van de samenwerking en dat belet je dan om over die samenwerking te oordelen. Subjectiviteit ligt op de loer. Vandaar dat het voor opdrachtgevers goed is om de beoordeling geheel neer te leggen bij een onafhankelijk bureau. Het is een gevoelig en intensief traject, waarover je als opdrachtgever zeker niet lichtzinnig moet denken.”
Dit artikel verschijnt ook (in uitgebreide vorm) in de nieuwe uitgave van Duurzaam Gebouwd Magazine (nummer 46), die in de tweede helft van maart verschijnt. Je leest dit magazine gratis en digitaal in onze kennisbank.
Tekst: Ysbrand Visser
Foto boven (Rijkswaterstaat / Harry van Reeken): Naast de Maeslantkering is Elske Schrijvers ook betrokken (geweest) bij projecten als de Nijkerkerbrug, het Pannerdensch kanaal, de Steekterbrug en het stationsgebied Arnhem (Project DOEN).
TwynstraGudde levert op 23 april 2020 ook een van de sprekers (Ruud Schrauwen) tijdens het gratis webinar: Speelruimte in bouwprojecten