Grootschalige energieopslag: de noodzaak en de kansen

De Conferentie Energieopslag van Eaton in de Johan Cruijff ArenA toonde aan een breed publiek kansrijke en onmisbare ontwikkelingen.

In de Johan Cruijff ArenA is een energieopslag terug te vinden met een opslagcapaciteit van liefst 3 megawatt. Deze door Eaton, Nissan, BAM en The Mobility House gebouwde megabatterij geldt als perfect voorbeeld voor wat er nodig is voor de energietransitie. En vormde afgelopen woensdag het fraaie decor voor een conferentie waar 150 bezoekers op afkwamen.

Waterschappen

Deze dag stond in het teken van energieopslag voor grootgebruikers als datacentra, ziekenhuizen en fabrieken. Martijn Imming (foto onder), Business Development Manager bij Eaton, was woensdag vooral positief verrast over de diversiteit van de bezoekers. Zo staken naast de eindgebruikers ook veel technisch adviseurs hun licht op over de ontwikkelingen en uitdagingen op dit terrein. En niet alleen consultants die met gebouwen te maken hebben, maar bijvoorbeeld ook met waterschappen of tunnels.

Imming: “Iedereen worstelt momenteel waarschijnlijk met de vraag hoe duurzaamheid in projecten kan worden geïmplementeerd. Je komt dan ineens heel andere toepassingen tegen, zoals een waterschap dat zelf opgewekte zonne-energie wil gebruiken voor verwijdering van medicijnresten uit het drinkwater.” Ook was er interesse van een tunnelbouwer, die voor Nul op de Meter gaat met behulp van zonnepanelen, ledverlichting en een eigen energieopslag.

Veel belangstelling voor energieopslag is er ook in de ziekenhuiswereld, wat verklaarbaar is als je aan stroomstoringen denkt. Toch kan de vraag naar opslag heel anders ontstaan, zoals bij de ArenA. Imming: “Daar wilde men in eerste instantie vooral af van de vervuilende emissie van dieselgeneratoren. Bij grote evenementen als een popconcert waren deze nodig om grote pieken aan vermogen te kunnen leveren. En dat kan nu dus ook met de megabatterij in de ArenA.”

Sneeuw op zonnepark

Het uitgangspunt en de noodzaak voor energieopslag kan zo per opdrachtgever aanzienlijk verschillen. Het vraagstuk is verder erg belangrijk voor het elektriciteitsnetwerk. Met voldoende opslagcapaciteit kun je pieken en dips opvangen én vraag en aanbod goed reguleren. Die noodzaak werd vooral door netbeheerder TenneT benadrukt.

“Ik was bij de conferentie,” vervolgt Imming, “erg onder de indruk van een foto van een groot Duits zonnepark, helemaal bedekt met sneeuw. Maarten Abbenhuis van TenneT vertelde dat door de zon al die sneeuw op een bepaald moment er in één keer afschuift. Dan ontstaat er een enorme piek in het netwerk, waarvoor momenteel onvoldoende opslagcapaciteit beschikbaar is. Daarom is het niet verwonderlijk dat TenneT oplossingen zoals die in de ArenA actief stimuleert door uit deze opslag energie in te kopen.”

Nissan Leaf

Het sprak tijdens de conferentie veel bezoekers aan dat de ArenA ook gebruikmaakt van tweedehands batterijen, afkomstig uit auto’s (Nissan Leaf). Na drie jaar vermindert het bereik aan kilometers aanzienlijk, maar kunnen die batterijen nog wel ongeveer zeven jaar voor opslag worden ingezet. Een mooie bijdrage dus aan de circulaire economie, aldus Imming. De beschikbaarheid van tweedehands batterijen is echter nog niet groot (in de ArenA is voor bijna de helft gebruikgemaakt van second life batterijen).

Ondertussen verbetert de energiedichtheid van batterijen enorm. “In acht jaar tijd zijn we van generatie 1 naar 4 gekomen en bij een gelijkblijvende energiedichtheid is het volume van de batterijen gehalveerd. Als dat zo zou doorgaan, gaat dat heel veel vraagstukken op het gebied van de energietransitie eenvoudiger maken.” Eaton produceert of ontwikkelt overigens zelf geen batterijen, maar houdt zich bezig met managementsystemen en apparatuur voor elektrische, hydraulische en mechanische energie.

Regelgeving

Een ander aspect in dit kader is regelgeving die de ontwikkelingen enigszins afremt. Volgens Imming lopen de innovaties momenteel voor op de wettelijke Europese regels. “Als je afgaat op de huidige regelgeving, kun je veel van de toepassingen niet uitvoeren. Dat heeft vooral te maken met gelijkstroomnetten, waarvoor de regels nog in de kinderschoenen staan. Voor wisselspanning heb je allerlei normen en mensen die dat kunnen certificeren, maar met gelijkstroom is het pionieren en worden verzekeraars en constructeurs voorzichtiger. Gelukkig zie ik af en toe wel proeftuinen ontstaan, waar je de bestaande regels kunt laten voor wat ze zijn.”

Wie het over dit soort duurzaamheidsvraagstukken heeft, moet volgens Imming het hele principe van terugverdientijd loslaten. “Natuurlijk zijn we allemaal aan het rekenen, maar bij het ontwikkelen van duurzaamheid mag dat niet de eerste vraag zijn. Kijk eerst naar je grondstoffenverbruik, wat je footprint is en wat je als mens op aarde achterlaat.” Vergeet verder ook niet de meerwaarde van de energieopslag in het dagelijks gebruik.

Gelijkstroom

Een laatste technologische uitdaging, waarover Imming woensdag zelf het woord voerde, is het verschil in de wisselspanning van het net en de gelijkstroom waarop de meeste apparaten werken en die de zonnepanelen leveren. “De ArenA gaat nu de ledverlichting die de grasgroei stimuleert rechtstreeks betrekken uit de gelijkstroom van de panelen en de energieopslag. Zo zou het thuis, als daar in de toekomst opslagsystemen komen te staan, ook moeten gaan.”