BENG-eisen geen gelopen race

Auteur: Tom de Hoog

Als programmaleider kennisoverdracht en stimulering van het Lente-akkoord Zeer Energiezuinige Nieuwbouw (ZEN) heeft ir. Claudia Bouwens goed zicht op de ontwikkelingen rond BENG. Dat nieuwbouw nu versneld van het gas los moet krijgt bij het ZEN-platform alle aandacht. Net als de integratie met meetinstrumenten als de Milieuprestatieberekening Gebouw (MPG).

Fotograaf: Robert Peek

Hoe staat het met ZEN-platform?

“Er zijn nu 56 bedrijven deelnemer in het ZEN-platform. Zij hebben zich verplicht om per 1 januari 2018 gestart te zijn met de bouw van een woningproject dat voldoet aan de BENG-eisen of beter. Zo’n project moet ook aan de ZEN-vereisten voldoen. Dat wil zeggen dat de bewoner als uitgangspunt wordt genomen. Dus niet alleen de focus op zeer energiezuinig, maar ook aandacht voor comfortabel, gezond en betaalbaar. Vanuit het platform vragen we om een oplevertoets bij oplevering plus een bewonersenquête een jaar na oplevering. Het streven is een klanttevredenheidscore van minimaal 7,5 op een 10-puntsschaal. Een laatste vereiste is dat de ZEN-deelnemers bereid moeten zijn om hun ervaringen te delen.”

Wat maakt dit platform waardevol voor de ontwikkeling van woningen?

“De deelnemers/leden komen zo’n 3 keer per jaar bij elkaar om de ontwikkelingen te bespreken. Daarnaast zijn er meerdere themagroepen over specifieke onderwerpen als gasloze nieuwbouw, gestapelde bouw, ventilatie of de Milieuprestatieberekening Gebouw (MPG). Op zo’n onderwerp wisselen de deelnemers de laatste praktijkervaringen uit en ook doen we onderzoek – zoals voor BENG – over grondgebonden en gestapelde bouw. Vervolgens maken we van onze onderzoeken heldere en leesbare brochures met veel foto’s, want dat communiceert deze materie beter dan een onderzoeksrapport. We willen dat de kennis en ervaringen van de voorlopers zo snel en duidelijk mogelijk bij alle professionals in de praktijk terecht komen.”

Welke BENG-eis blijkt het lastigst te halen?

“De eerste eis, die van de energiebehoefte van een gebouw, blijkt de meeste problemen te geven. Die gaat over de thermische kwaliteiten van een gebouwschil, dus isolatie, koudebruggen en luchtdichtheid. Tot voor kort zat ventilatie daar ook in, maar het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties meldde recent dat daarvoor alleen een forfaitaire waarde ingevuld wordt. In nieuwbouw worden 2 ventilatiesystemen toegepast: balans- en mechanische ventilatie. Door warmteterugwinning is balansventilatie echter veel efficiënter in BENG, wat het toepassen van mechanische systemen daarmee praktisch onmogelijk maakt. Fabrikanten hebben protest hiertegen aangetekend omdat BENG zo niet meer ‘techniekneutraal’ is. Bovendien zijn er vanuit bewoners en projectontwikkelaars wel vooroordelen over balansventilatie. Vandaar dat het ministerie nu een ander type vermelding heeft gekozen. Het is overigens niet zo dat de projecten die men heeft ingediend bij het ZEN-platform na analyse nog worden aanpast vanwege de uitkomsten van de BENG-scores. De aangemelde projecten zijn nu al opgeleverd of in aanbouw en dan vinden normaliter geen aanpassingen meer plaats. De deelnemers aan het platform willen vooral leren door te doen en kennis uit te wisselen. En, bij toekomstige projecten de verworven inzichten toepassen. Zij doen nu ervaringen op en hebben zo zicht op wat per 2020 verplicht zal zijn.”

Minister Kajsa Ollongren meldt dat de BENG-eisen in de loop van 2018 nog kunnen wijzigen vanwege toetsing aan een kostenoptimalisatiestudie. Hoe staat het ZEN-platform daarin?

“De deelnemers van het ZEN-platform doen sinds 2015 ervaring op met BENG, NOM en energieleverend. We melden naar het ministerie dan ook waar we tegenaan lopen en wat wellicht voor verbetering vatbaar is. De BENG-eisen zoals die er nu zijn, mag je als indicatief beschouwen tot ze zijn vastgesteld en in het Bouwbesluit zijn opgenomen. Dat staat voor 2020 gepland.”

Wat is vanuit ZEN de visie op de Milieuprestatieberekening Gebouw MPG. Zit dat ook in BENG?

“We hebben daar in 2017 vanuit een van onze themagroepen onderzoek naar laten doen. Naast zo energiezuinig mogelijk bouwen is natuurlijk ook de duurzaamheid van te gebruiken materialen belangrijk. Het is dan mooi als dat allemaal samenvalt. Daarom hebben we een aantal ZEN-woningen laten doorrekenen op de MPG-scores en de uitkomst was dat de meeste aangemelde projecten voldoen aan de grenswaarde van de MPG. Een vrijstaand huis in houtskeletbouw viel buiten de grenswaarde, wat ik opvallend vond. Er waren binnen de themagroep vooral zorgen over de berekeningsmethode, moet ik zeggen. We maken er overigens een circulaire over en gaan cursussen optuigen rondom de MPG.”

Wat staat er verder op stapel in 2018?

“Er komt een ZEN-congres op 29 maart over aardgasvrije nieuwbouw waar we ontwikkelaars, bouwers en gemeentes bij elkaar brengen. Daarmee zijn we ongelooflijk hard bezig. Sinds 1,5 anderhalf jaar is van gas los door de aardbevingen in Groningen in een stroomversnelling gekomen en het is logisch dat we afscheid gaan nemen van fossiele bronnen. Waar we eerst dachten aan uitfaseren, gaat het nu hard en vanaf volgend jaar is volledig aardgasvrije nieuwbouw een feit. Dat betekent dat waar we nu nog overal de cv-ketel toepassen, straks systemen – neem warmtepompen – moeten plaatsen die alleen goed functioneren in samenhang met lage temperatuurverwarming, goede isolatie, goede kierdichting, weinig koudebruggen en zeer precies gebouwde woningen. Ik ben daarom een groot voorstander van industriële prefabricage van woningen die op de bouwplaats in elkaar gezet worden. Zo kunnen woningen van zeer hoge kwaliteit, volledig duurzaam en met voldoende variatie gebouwd worden: daar ben ik van overtuigd.”