‘De bouwsector kan leren van het Ikea-concept’

Zorg voor een standaard maatvoering voor elk bouwdeel. Zo hoeft de ontwerper deze delen alleen nog samen te voegen. Dit was een van de tips die naar voren kwamen tijdens de Round Table over Industrieel Bouwen.

Wat is jouw grootste industrialisatiefrustratie? Met deze vraag trapte moderator Brigitte Berends de Round Table over Industrieel Bouwen bij De RuwBouw Groep af. Elk van de deelnemers deed een boekje open. Alphons van der Weerden van Mawipex: “We willen wel duurzaamheid, maar geen dubbeltje teveel betalen”. Peter Fraanje van de NVTB ziet al veel verbetering in bouwtijd en levertijd. “Maar we hebben de eindgebruiker vaak slecht in beeld.” David van Mourik van Faay valt het op ieder project opnieuw begint met een tekening. Henny van der Heijden van Celdex voegt hier aan toe: “In mijn ogen let de bouwsector helemaal niet alleen maar op de kosten. Anders zouden we wel anders denken.”

De samenvatting van deze Round Table over Industrieel Bouwen.

Naast het wiel opnieuw uitvinden noemen de aanwezigen ook het onderlinge vertrouwen en de versnippering als uitdaging. Jamie de Boer van Imbema: “Door veel conflicterende belangen zijn we niet in staat om tot een concept te komen.”Hierop gaat Ben Kruseman van De RuwBouw Groep verder: “Als gevolg daarvan verspillen we veel geld.” Hoe kan de toeleverende industrie hierin een rol pakken? De eerste stappen naar industrieel en conceptueel bouwen zijn inmiddels gezet, maar het is blijkbaar lastig om de bouw vergaand te industrialiseren en te standaardiseren. In 3 stellingen willen de deelnemers gezamenlijk de prioriteiten bepalen voor de toeleverende industrie.

Levertijd van woningen naar 2 weken

Op stelling 1 ‘De levertijd van woningconcepten bedraagt met ingang van 2018 maximaal 2 weken’, reageert VBI’s Gerard Wittebol met: “Tot voor kort hadden we levertijden van zo’n 16 weken. Door opschaling lopen we in naar 12 weken, maar bij grote projecten kan het zomaar weer oplopen.” Fraanje ziet de afgelopen crisis als voordeel. “Er zijn impulsen om industrieel te bouwen, onder meer omdat er geen handjes beschikbaar zijn. Gelukkig zie ik steeds meer woningen uit de fabriek komen.”

Wat moet gebeuren om de productie aan te kunnen? Het antwoord is nagenoeg unaniem standaardisatie. Ben Kruseman: “Waarom hadden we in het verleden veel soorten inkassingen, terwijl we nu voort kunnen met 3?”, vraagt Kruseman zich af.Volgens Wim Mulder van Bostik is de voorraadplanning hierbij ook belangrijk. “Die voorraad wil je beperken vanwege de kosten.”

Samenwerking is een voorwaarde om te standaardiseren. En voor die samenwerking is vertrouwen nodig. “Het wantrouwen begint al tussen de opdrachtgever en de opdrachtnemer”, merkt Bas Timmers van Timmers Praktische Bouwlogistiek op. “Je moet aan het begin eigenlijk al de hele keten aan tafel hebben zitten.” Fraanje geeft aan dat het leveren binnen tijd en budget een steeds grotere rol speelt. “De individuele wensen van de klant lijken een spanningsveld te vormen met de benodigde standaardisatie.”In de ogen van Wittebol staat industrialisatie haaks op wat de klant wil.” Van der Weerden valt hem bij: “Je wil een grotere klantenkring, met meer variatie tot gevolg. Dat gaat tegen standaardisatie in.” Fraanje laat een ander geluid horen: “De wensen van klanten vallen mee. Weinig mensen willen een woning zonder ramen. Dat zijn uitzonderingen.”

Onderdelen en materialen hergebruiken

De stelling ‘Onroerend goed wordt roerend goed’ heeft betrekking op circulair bouwen. Timmers geeft een aansprekend voorbeeld over COA, de opvang voor asielzoekers. “Voor hen zijn tijdelijk 160 woningen gebouwd, die vervolgens bijna allemaal zijn hergebruikt. De creatiefste dingen ontstonden.” We kunnen deze stelling ook lezen vanuit kwaliteit, vindt Fraanje. “Je directe belang is om te investeren in kwaliteit. Paneelbouwers doen dat al; ze verkopen elke keer dezelfde gebruikte panelen.” Volgens Van der Weerden past dit bij circulair bouwen. “Daarbij moet ook alles demontabel zijn.”

Het hergebruiken van materialen brengt echter hoge kosten met zich mee. Duurzaam kwalitatieve producten prijzen zich toch vaak weer uit de markt, omdat het op traditionele wijze goedkoper blijkt te kunnen. Het proces zoals dat nu vormgegeven is vormt ook de bottle neck voor het industrieel bouwen als totaal.” Als je wil industrialiseren, moet je volledig eigenaar zijn van één concept”, denkt Van der Heijden. Fraanje merkt dat de levensduren korter worden. “Investeringsbeslissingen worden gemaakt op 15 jaar in plaats van 30 tot 50 jaar. De bouwindustrie speelt daarop in en levert kant-en-klare verplaatsbare woningen. Op het niveau van bouwdelen kunnen we al een eind komen.”

Zorg voor slimme standaarden

In stelling 3 ‘Vanaf 2020 leveren wij met elkaar voor 80% van ons portfolio aan Ikea’ ziet Wittebol geen heil. De Boer ziet wel mogelijkheden. ”Van dat concept kunnen we veel leren: het is eenvoudig en gestandaardiseerd.” Van der Heijden gaat nog een stap verder: “Stel je voor dat je geen keuze hebt? We moeten met terugwerkende kracht de eisen aan het product scherper stellen.” Van Mourik geeft aan al geruime tijd zaken te doen met IKEA. “Ik verwacht in de toekomst meer te leveren.”Volgens Timmers zit er wel een verschil tussen de logistieke en de bouwkundige wereld. “Supply chain is veel voorspelbaarder dan bouwkunde.” En daar zit juist het verschil, geeft Van Mourik aan. “Redeneer vanuit logistiek in plaats vanuit je eigen productieproces.”

3 onderdelen voor industrialisatie

Wat is er noodzakelijk om te komen tot industrialisatie? Volgens de deelnemers zijn 3 dingen onontbeerlijk:

1. Standaard maatvoering voor elk bouwdeel die afgestemd is op de logistieke mogelijkheden, zodat een ontwerper alleen de delen hoeft samen te voegen.
2. Co-makership met volledige transparantie en vertrouwen. En op lange termijn: nieuwe businessmodellen.  
3. Van aanbesteden naar inkopen/afnemen en van projectmatig naar procesmatig produceren.