De onderschatte invloed van de (werk)omgeving op ons gedrag

Auteur: Ellis ten Dam

Word je gelukkiger van een gezonde werkomgeving? Ja! Word je productiever van een betere kwaliteit in licht, lucht, temperatuur en akoestiek? Ja! Word je gedrag mede bepaald door je werkomgeving? Ehh… dat is een ander vakgebied. In de bouwwereld is de relatie tussen fysieke omgeving en productiviteit genoegzaam bekend. Maar de invloed van de werkomgeving op ons gedrag wordt nog altijd onvoldoende benut. Onterecht, want hier liggen enorme kansen.

Auteurs: Ellis ten Dam (Royal HaskoningDHV) & Gabby Nuchelmans (Inhealth)
Foto: bron: Kraaijvanger Architects - foto © Ronald Tilleman

Peperdure veranderprogramma’s

Als mens excelleren we in het weerstaan van iedere vorm van gedragsverandering. Vasthouden aan de status quo is vanuit evolutionair oogpunt in ons DNA verankerd. Deze ‘natuurlijke efficiëntie’ conflicteert met de noodzaak van organisaties om continu te blijven innoveren. Een dilemma dat bedrijven dwingt om tonnen per jaar te investeren in de effectiviteit (lees: gedragsverandering) van hun medewerkers.

Voor organisaties staat er ook veel op het spel. Kenniswerkers bepalen in hoge mate je korte en langere termijn bestaansrecht. Typische HR-thema’s als ‘vitaliteit’ en ‘duurzame inzetbaarheid’ zijn dan ook cruciaal in het Informatie Tijdperk. Hoe blijven kenniswerkers gezond, geïnspireerd en vitaal? Vaak wordt de oplossing gezocht in het verbeteren van het individu, de medewerker. Maar er zijn ook andere ‘knoppen’ waar je aan kunt draaien, zoals de werkomgeving.

De kracht van het onbewuste

Volgens Daniël Kahneman, pionier op het grensvlak van psychologie en economie, onderschatten we de kracht van onbewuste gedragsturing: “Wij worden in hoge mate gestuurd door volledig automatische processen waar we geen controle over hebben. En we hebben niet door dat we zo functioneren." Vooral in het ‘hier en nu’ varen we vaak op de automatische piloot, geholpen door ons oeroude ‘reptielenbrein’. Dit mechanisme maakt ons vatbaar voor onbewuste gedragsbeïnvloeding. En daar liggen grote kansen voor het ontwikkelen van een vitaliserende werkomgeving.

Het mensgerichte gebouw

De mens heeft een on-voor-stel-bare potentie. Het is ongelooflijk waartoe we in staat zijn als we voldoende geïnspireerd, gemotiveerd en gefaciliteerd worden. Hoe positiever de interactie tussen gebouw en gebruiker, hoe hoger onze productiviteit. Inmiddels is er veel ervaring met ‘mensgerichte’ gebouwen die welzijn, productiviteit en gezondheid van kenniswerkers verbeteren. Het optimaliseren van fysische aspecten als licht, lucht, geluid, thermisch comfort, interieur en groenvoorzieningen hebben een aantoonbare positieve invloed op het gedrag en de prestaties van gebouwgebruikers. En die invloed kan je nog verder vergroten.

Omgevingsgestuurde activering

Het is mogelijk om medewerkers onbewust richting het gewenste gedrag te ‘nudgen’. Duurzame inzetbaarheid wordt dan gestimuleerd door het creëren van een vitaliserende werkomgeving. Dit doe je door activerende omgevingsmaatregelen te nemen. Het voordeel van deze aanpak is dat het relatief weinig kost en een groot bereik kent. Bij iedere ‘interventie’ krijgen medewerkers weliswaar de vrije keuze, maar worden ze toch verleid tot de duurzame keuze. Denk bijvoorbeeld aan de klassieke keuzes tussen trap en lift, koffie versus water of sta- versus zitmeubilair. Activerende ingrepen leveren nieuwe gewoontes op met duurzame resultaten en opbrengsten.

Foto: trap in atrium Stadskantoor, bron: Kraaijvanger Architects - foto © Ronald Tilleman

Holistische visie

Duurzame bouw, duurzaam rendement, duurzame inzetbaarheid… het raakt allemaal aan hetzelfde principe van lange termijn waardecreatie. Als de kenniswerker centraal staat in het creëren van duurzame waarde, vraagt dit om een mensgerichte, holistische benadering. Een visie waarin zowel de fysische, psychologische als sociale aspecten worden vervlochten tot één synergistisch geheel. Zo kan er een werkomgeving ontstaan waarin mensen de kans krijgen het beste uit zichzelf te halen. Vanuit vastgoedperspectief levert dit duurzaam renderende gebouwen op met gelukkiger gebruikers die productiever functioneren.

Volgende keer

Hoe pak je dit nu concreet aan? Welke maatregelen zijn aantoonbaar effectief? Waar lopen we tegenaan? De volgende blog gaan we dieper in op de relatie werkomgeving – gedrag aan de hand van een aantal onderzoeken en enkele concrete voorbeelden.

De auteurs

Gabby Nuchelmans (Inhealth)

Ellis ten Dam