In aanloop naar 2017 publiceert Duurzaam Gebouwd de komende 2 weken de 10 meest gelezen verhalen van 2016. Nummer 9 is de visie van Harry Nieman:
'Wel BENG, niet duurzaam?'
Duurzaamheid van een gebouw wordt in de praktijk veelal gezien als synoniem voor energiezuinigheid. Grondstofuitputting wordt daarbij over het hoofd gezien, terwijl het dreigende tekort een onderbelichte maar serieuze bedreiging is voor onze maatschappij.
Om de energievraag zo klein mogelijk te maken worden namelijk bouwmaterialen en installaties aan het gebouw toegevoegd. Daarnaast mag de optimalisatie van constructie en installatie om energie- en materiaalvraag te beperken, niet ten koste mag gaan van het binnenmilieu. Bij voorkeur gaat die aandacht zelfs uit naar zogenaamde 'healing buildings', zoals er ook sprake is van energieleverende gebouwen.
Milieueffecten van materialen
Zeer energiezuinig bouwen betekent meestal een toename van materiaalgebruik. Hoe zit het met energie en vervuiling van deze (bijna) energieneutrale gebouwen als we de milieueffecten van constructiemateriaal en installaties over de gehele levenscyclus beschouwen? Niet alleen de winning en productie van deze materialen maar ook het transport, bouw, vervanging en de recycling is van belang om de échte impact te weten.
Wat is de impact?
Met de bepalingsmethode ‘Milieuprestatie gebouwen en GWW-werken en toepassing van de LCA-milieudata’ uit de Nationale Milieudatabase (NMD) kunnen die milieueffecten worden berekend. De methode is de grondslag voor verschillende rekeninstrumenten die dit duurzaamheidsfacet berekenen. Denk aan GPR Gebouw, MRPI-tool, BREEAM-NL en DuboCalc.
Wettelijke grenswaarde in de maak
Een milieuprestatieberekening (MPG) is verplicht bij aanvraag van een omgevingsvergunning, maar hier zijn tot op heden tussen de bouwkolom en Rijksoverheid geen grenswaarden aan verbonden. Daar komt (hopelijk) verandering in: er vindt een overleg plaats over de opname van wettelijke grenswaarden in het Bouwbesluit per 1 januari 2017. Hierbij speelt de NMD een grote rol, omdat de LCA-milieudata van materialen en producten die hierin zijn opgenomen verplicht uitgangspunt zijn bij de milieuprestatieberekeningen.
Eerste grenswaarde: MPG=1
De eerst gekozen grenswaarde zal naar verwachting MPG=1 worden, zodanig dat dit geen belemmering vormt voor de ontwikkeling van (bijna) energie neutrale gebouwen. Hoe de ontwikkeling van de norm zich in de toekomst voltrekt, is moeilijk te voorspellen. Mijn oproep is dan ook: ontwikkelaars en bouwers, verbreed uw duurzame blik!
Ik pleit ervoor dat ontwikkelaars van BENG-gebouwen zich vanaf nu concentreren op reductie van milieueffecten van zowel energie- als materiaalgebruik. Ik voorzie dat de aandacht hiervoor in de fasen van initiatief en ontwerp een stimulans vormt voor fabrikanten om LCA-milieudata aan te leveren aan NMD. De NMD wordt hiermee een transparant en controleerbaar middelpunt voor gevalideerde LCA-milieudata van constructiematerialen en installaties.
Op 13 juni vond het Nul-Nu congres plaats in de Jaarbeurs in Utrecht (deze blog verscheen een week voor dit congres, red). Daarin stond kwaliteitsborging in duurzaam bouwen centraal vanuit integrale blik: mensen, milieu (energie- én materiaalgebruik) en economie. Wij hebben toelichting gegeven op de kansen van de NMD. Wat mij betreft was dit congres niet te missen voor ieder die serieus kwaliteit wil maken of krijgen op het gebied van duurzaam bouwen.
Auteur Harry Nieman is manager NMD Instituut voor Bouwkwaliteit en oprichter en voormalig directeur van de Nieman Groep.