De bovenstaande kop was de conclusie van het minisymposium naar aanleiding van een Stroomversnellingsproject in de Arnhemse wijk Presikhaaf. Als bouwers, woningcorporaties en netbeheerders geen rekening met elkaar en met bewoners houden, leidt dit tot hoge maatschappelijke kosten.

Ingrid Thijssen, lid van de Raad van Bestuur van netwerkbedrijf Alliander, noemt samenwerking tussen alle partijen de belangrijkste uitdaging bij verduurzaming van de bestaande woningvoorraad. De overstap van aardgas naar duurzame energie betekent de massaalste renovatie ooit, met een enorme maatschappelijke impact voor alle betrokken partijen. “Sommige gasnetten hebben we kortgeleden vervangen. Dit betekent dat de kosten oplopen voor de ‘achterblijvers’, die nog wel een gasaansluiting hebben.”

Het all-electricconcept betekent ook een intensiever gebruik van het bestaande elektriciteitsnet. Een zonnige dag leidt tot een piek in de opwekking, een koude dag tot een piek in het verbruik. Om deze pieken op te vangen, moet het huidige elektriciteitsnet verzwaard worden: een 2e kostenpost.

Gezamenlijke conceptontwikkeling

Dat vroegtijdig overleg tussen netbeheerders, gemeenten en woningcorporaties geen overbodige luxe is, blijkt uit de toelichting van woningbouwvereniging Portaal, Dura Vermeer en Liander op de gang van zaken rond het project in Presikhaaf. Het begon goed met een gezamenlijke conceptontwikkeling. Een hybride vorm, waarvan iedereen blij werd: bouwer, woningbouwvereniging, bewoners en netbeheerder. De laatstgenoemde vanwege het beoogde hergebruik van het bestaande gasnet.

Paneldiscussie tijdens het minisympsoim met van links naar rechts: Ingrid Thijssen (Liander), Mark Dierikx (ministerie van Economische Zaken), Peter Vermaat (Enexis), André Koster (Dura Vermeer), Dirk Jan van der Zeep (Portaal) en Leen van Dijke (Stroomversnelling). Rechts dagvoorzitter Maarten Bouwhuis (foto: Jorrit Lousberg)

Helaas gooide de nieuwe wetgeving roet in het eten en moest het prototype van tafel. In totaal verdampte zo € 1,8 miljoen op 96 woningen, waarbij de kosten voor het net € 766.000 bedroegen. Deze hobbel zorgde voor onnodige overlast voor bewoners en leidde ertoe dat partijen terugvielen in oude patronen: minder afstemming over de plannen. Oproep van de 3 partijen: laten we dit soort faalkosten voortaan voorkomen door eerder met elkaar om tafel te gaan.

Ombouwproces industrialiseren

Bij de paneldiscussie kreeg de businesscase ruime aandacht. Directeur André Koster van Dura Vermeer ziet industrialisatie van het ombouwproces als een must. “Zo’n standaardconcept vergt compleet anders denken, in grote aantallen, om te kunnen industrialiseren en de kostprijs te verlagen.”

Leen van Dijke van Stroomversnelling pleit ervoor de salderingsregeling intact te laten om de industrie en woningcorporaties toe te laten groei naar de nieuwe situatie. Directeur-generaal Energie, Telecom en Mededinging Mark Dierikx van het ministerie van Economische Zaken heeft goed nieuws voor hem. “De salderingsregeling wordt niet gewijzigd voor 2020 en er komt een overgangstermijn voor bestaande gevallen.” Dit jaar bekijkt dit ministerie het effect van de salderingsregeling.

Knelpunt van overproductie wegnemen

Het uitfaseren van gasnetten en verzwaren van het bestaande elektriciteitsnet kent een aantal praktische aandachtspunten, vertelt Enexis-topman Peter Vermaat. “Veiligheid, kosten, draagvlak en logistiek. Die zaken moeten in de goede volgorde worden opgepakt. En je moet kijken wat je achter de meter kunt regelen en wat de opties zijn op het gebied van opslag. Zo kun je het knelpunt van overproductie wegnemen.” Portaal-CFO Dirk Jan van der Zeep onderschrijft dat woningcorporaties meer moeten samenwerken met netbeheerders, iets wat ze nog niet gewend zijn. “Samen kijken waar de oude netten liggen en dan nog zijn de mogelijkheden mede afhankelijk van het draagvlak onder bewoners.”

Thijssen stelt dat partijen nu moeten nadenken over het juiste concept om de komende 35 jaar problemen als in Presikhaaf te voorkomen. Volgens Vermaat zijn de komende 3 tot 5 jaar nog geen hobbels te verwachten op het gebied van energietransitie. Die tijd kan gebruikt worden om te experimenteren.

Onomkeerbare stap naar verduurzaming

Dierikx wijst op het belang van bewustwording onder de burgers. “Het klimaatakkoord van Parijs (80-95% minder CO₂-emissie in 2050, red) is een onomkeerbare stap naar verduurzaming. Maar het besef dat het echt moet gebeuren, is nog niet breed doorgedrongen.”

In zijn slotwoord benoemt Van Dijke de opbrengst van de middag: “We zien elkaars belang: netbeheerders, woningcorporaties en bouwpartijen hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Ik ben blij dat het ministerie van EZ de verbinding heeft gezocht met Stroomversnelling. We gaan het gewoon doen.”

Foto bovenaan: Nul-op-de-meter in de Arnhemse wijk Presikhaaf (foto: Jorrit Lousberg)